ماجرایی که در رسانه های غربی به «سوفاگیت» (SofaGate) مشهور شده، به نشست سران اتحادیه اروپا با رجب طیب اردوغان برمی گردد، ماجرایی که پس از چهار روز هنوز از تب و تاب نیفتاده است.
به گزارش جماران به نقل از وب سایت پولتیکو، «ماریو دراگی» نخست وزیر ایتالیا و رئیس پیشین بانک مرکزی اروپا در یک کنفرانس مطبوعاتی به شدت از رفتار رئیس جمهور ترکیه با «اورزولا فون درلاین» رئیس کمیسیون اروپا انتقاد کرد.
دراگی گفت از رفتار نامناسب اردوغان با فون در لاین و تحقیری که رئیس کمیسیون اروپا متحمل شده، بسیار متاسف است.
نخست وزیر ایتالیا افزود: «فرد باید در بیان اختلاف دیدگاه در قبال چنین دیکتاتورهایی صداقت داشته باشد و در عین حال آماده همکاری نیز باشد. ما در این مورد به توازن نیاز داریم»
ترکیه بلافاصله به اظهارات دراگی واکنش نشان داد.
«فخرالدین آلتون» رئیس دفتر ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه با انتشار پیامی به زبان ایتالیایی در توییتر نوشت: نخست وزیر «انتصابی» ایتالیا اردوغان را که با 52 درصد آرای مردم انتخاب شده، دیکتاتور می خواند.
ترکیه سفیر ایتالیا را احضار کرد
خبرگزاری آناتولی ترکیه از احضار «ماسیمو جیانی» سفیر ایتالیا در آنکارا به وزارت خارجه ترکیه خبر داد.
مولود چاووش‌اوغلو وزیر خارجه ترکیه نیز با انتشار پیامی در توئیتر نوشت: «گفتمان غیرقابل قبول و پوپولیستی دراگی نخست وزیر منصوب ایتالیا و اظهارات زشت و خارج از عرف او درباره رئیس جمهور منتخب کشورمان را به شدت محکوم می کنم.»
«سوفاگیت» چیست؟
ماجرایی که در رسانه های غربی به «سوفاگیت» (SofaGate) مشهور شده، به نشست سران اتحادیه اروپا با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه برمی گردد.
انتشار ویدئویی از دیدار رئیس جمهور ترکیه و دو رهبر ارشد اتحادیه اروپا که نشان می دهد برای اورزولا فون در لاین رئیس کمیسیون اروپا، بر خلاف همکار مردش، صندلی ای برای نشستن در نظر گرفته نشده، با موجی از انتقاد و واکنش روبرو شده است.
در این نشست فقط دو صندلی در کنار پرچم های ترکیه و اتحادیه اروپا برای نشستن اردوغان و «شارل میشل» رئیس شورای اروپا در نظر گرفته شده بود و در نهایت «اورزولا فون درلاین» مجبور شد دورتر از آنها روی یک کاناپه بنشیند.
به لحاظ عرف دیپلماتیک رئیس کمیسیون و رئیس شورای اروپا بالاترین مقام های اتحادیه و در سطح رهبران و سران دیگر کشورها به شمار می روند، در حالی که فون درلاین مجبور شد در فاصله ای دورتر از اردوغان و میشل و روبروی وزیر خارجه ترکیه بنشیند که هم طراز او نیست.
«اریک مارمر» سخنگوی کمیسیون اروپا روز چهارشنبه گفت اورزولا فون درلاین هنگام ورود به سالن برگزاری نشست از این که برای او صندلی در نظر گرفته نشده بود به شکل کاملا آشکاری غافلگیر و شگفت زده شده بود اما ترجیح داد درباره مسائل اساسی گفت و گو کند.
در فیلم کوتاهی که از این دیدار منتشر شد، فون درلاین جا خوردن و آزردگی خود را با گشودن دست ها نشان می دهد.
مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه یک روز پس از این حادثه در ارتباط با پروتکل سفر شارل میشل رئیس شورای اروپا و اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا به ترکیه گفت اتهامات غیرمنصفانه ای به کشورش وارد شده، چون ترکیه تنها به خواست اتحادیه اروپا عمل کرده است.
چاووش اوغلو در پاسخ به این که فون در لاین لحظاتی را سرپا ماند، گفت: «ترکیه کشوری ریشه داری است. ترکیه اولین بار نیست که مهمان می پذیرد. پروتکل نحوه پذیرایی و چیدمان نشستن رهبران اتحادیه اروپا در دیدار با اردوغان، براساس پیشنهاد اتحادیه اروپا تنظیم شده بود.»
وزیر خارجه ترکیه توضیح داده که قبل از هر دیدار مسئولان اجرای پروتکل ها در خصوص تنظیم آن صحبت می کنند. به تاکید او مشکلی که ایجاد شده به خود اتحادیه اروپا برمی گردد.
این رسوایی همچون دیگر «گیت» ها با انتشار کاریکاتورها و تمسخرهای بسیاری در شبکه های اجتماعی روبرو شده است.
شارل میشل: پروتکل ترکیه سختگیرانه است
فون درلاین و میشل روز سه شنبه 6 آوریل به آنکارا سفر کردند تا راه های بهبود روابط با ترکیه را بررسی کنند.
ماجرای سوفاگیت انتقاداتی جدی را متوجه شارل میشل هم کرد که چرا وضعیت را پذیرفت. میشل اذعان کرده که باید به رفتار با همکارش اعتراض می کرد.
میشل از «برخورد تحقیرآمیز» با فون در لاین ابراز تاسف کرد و گفت این واقعیت که رئیس کمیسیون اروپا نتوانست کنار اردوغان بنشیند، ناشی از «مفاد سختگیرانه پروتکل ترکیه» بود.
در کنار انتقادهایی که از رفتار توهین آمیز آنکارا با رئیس کمیسیون اروپا می شود، «سوفی ولد» نماینده هلند در پارلمان اروپا، شارل میشل را به دلیل واکنش نشان ندادن به این بدرفتاری سرزنش کرده است.
«ایراته گارسیا پرز» نماینده اسپانیا در پارلمان اروپا هم با بازنشر ویدئوی دیدار سران اتحادیه و اردوغان در آنکارا، رفتار توهین آمیز با فون در لاین را «شرم‌آور» خواند و در یک پیام توئیتری با هشتگ حقوق زنان نوشت: «اول از کنوانسیون استانبول خارج می شوند، بعد در یک دیدار رسمی رئیس کمیسیون اروپا را بی صندلی می گذارند.»
یونکر: از نظر پروتکل گاهی فرد شماره دو بودم
«ژان کلود یونکر» رئیس سابق کمیسیون اروپا می گوید هنگام سفر به کشورهای خارج با او نیز به عنوان فرد «شماره دو» رفتار می شد و پشت سر رئیس شورای اروپا قرار می‌گرفت.
یونکر به پولیتیکو گفت: «برای همه روشن بود که از نظر پروتکل، رئیس شورای اروپا فرد شماره یک است.» رئیس سابق کمیسیون اروپا تائید کرده که او هم گاهی اوقات روی کاناپه می نشسته است.
بدرفتاری عمدی به دلیل زن بودن رئیس کمیسیون؟
شبهه عمدی بودن بدرفتاری با فون درلاین از این جهت تقویت می شود که اردوغان با رئیس پیشین کمیسیون اروپا، ژان کلود یونکر همواره رفتاری متفاوت و هم سطح داشت.
«جم اوزدمیر» نماینده حزب سبزهای آلمان در پارلمان اروپا می گوید این گونه رفتار رویه ای است که رهبران «اقتدارگرا وسرکوبگر » آگاهانه به کار می گیرند و آدم می تواند آن را تحمل کند، اما مجبور به این کار نیست. او می افزاید در هر صورت با تحمل این رفتارها آدم در مقابل «این آقایان» احترام کسب نمی کند.
سخنگوی کمیسیون اروپا تاکید کرده اتفاقی نظیر آنچه روز سه شنبه در کاخ ریاست جمهوری ترکیه رخ داد نباید دوباره تکرار شود و برای جلوگیری از تکرار این رفتار تدبیرهای مشخصی اتخاذ خواهد شد.
بحران در زمانی بسیار حساس
این بحران در شرایطی پیش آمد که اتحادیه اروپا و ترکیه به دنبال احیای روابط هستند.
سخنگوی کمیسیون اروپا تاکید کرده اتفاقی نظیر آنچه در کاخ ریاست جمهوری ترکیه رخ داد نباید دوباره تکرار شود و برای جلوگیری از تکرار این رفتار تدبیرهای مشخصی اتخاذ خواهد شد.
او می گوید اورزولا فون در لاین با وجود این رفتار نامناسب از فرصت ملاقات با اردوغان استفاده کرده و دیدگاه خود درباره حقوق زنان و خروج ترکیه از کنوانسیون منع خشونت علیه زنان و کودکان را با صراحت با او در میان گذاشته است.
یکی از مسائل مورد بحث در نشست آنکارا وضعیت حقوق زنان در ترکیه بود که در مورد آن به تازگی تنش های زیادی ایجاد شده است. برخی ناظران رفتار توهین آمیز با خانم فون در لاین را بی ارتباط با این تنش ها نمی دانند.
رجب طیب اردوغان 29 اسفند سند خروج ترکیه از پیمان مقابله با خشونت علیه زنان و کودکان موسوم به کنوانسیون استانبول را امضا کرد. او سال 2011 به عنوان نخست وزیر ترکیه این کنوانسیون را امضا کرده بود.
کنوانسیون استانبول که متن نهایی آن را شورای اروپا تدوین کرده، کشورهای امضاکننده این پیمان را ملزم به تدوین قوانینی برای مقابله با خشونت علیه زنان، خشونت خانگی و تجاوز در زندگی زناشویی و هر گونه آزار و اذیت و اعمال تبعیض علیه زنان می کند.
خروج ترکیه از کنوانسیون استانبول با انتقادهای بین المللی شدیدی روبرو شد و مسئولان ارشد اتحادیه اروپا ضمن تقبیح این اقدام از دولت اردوغان خواسته اند در این تصمیم تجدید نظر کنند.
یکی دیگر از مسائل مورد گفت و گو در آنکارا از سرگیری و احیای احتمالی مذاکرات برای نزدیکی ترکیه به اتحادیه اروپا بود. سران اتحادیه اروپا در تازه ترین اجلاس خود که حدود یک هفته و نیم پیش برگزار شد بر سر احیای گام به گام گفت و گوهای دو جانبه با ترکیه توافق کردند. یکی از انگیزه های این توافق کاهش تنش های موجود میان دو طرف عنوان می شود.
اتحادیه اروپا تلاش می‌کند که ترکیه به توافق هایی که سال 2016 در زمینه جلوگیری از عبور پناهجویان از این کشور برای ورود به منطقه اتحادیه امضا شده، پایبند بماند.
یکی دیگر از تنش های میان ترکیه و کشورهای عضو اتحادیه اروپا به حفاری های این کشور در آب های سرزمینی نزدیک به یونان و قبرس برای کشف و استخراج نفت و گاز مربوط می شود.
