افزایش تنش ها بین آنکارا و آتن بر سر تلاش های ترکیه برای یافتن میدان های گازی جدید در شرق مدیترانه وارد مرحله جدیدی شده است. کشورهای اروپایی که تاکنون نتوانسته اند اختلافات دو کشور را حل و فصل کنند اکنون متوسل به اعمال تحریم ها علیه یکی از اعضای ناتو شده اند.
به گزارش جماران، این روزها اغلب روزنامه های چاپ آنکارا، با تیترهایی همچون «دیگ مدیترانه در حال جوش» و «طوفان در مدیترانه»، تنش بین ترکیه و اروپا در شرق مدیترانه را توصیف می کنند.
در همین حال، یونان نیز بازار گرمی کرده و زمینه اعمال تحریم اقتصادی علیه ترکیه را فراهم کرده است.
وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در نشست امروز خود در مورد تحریم ترکیه تصمیم گیری خواهند کرد.
علت این اقدام اتحادیه اروپا، تشدید تنش های اخیر میان آنکارا و بروکسل است.
اتحادیه اروپا در ماه اکتبر به ترکیه در مورد عدم توقف فعالیت های اکتشافی این کشور در مناطق مورد مناقشه در دریای مدیترانه هشدار داده و اعلام کرده بود این اقدام، بدون «پیامد» نخواهد بود.
یک مقام ارشد اتحادیه اروپا گفت: «من از تصمیم هیچ یک از دولت های اتحادیه اروپا مطلع نیستم و چیزی در خصوص اینکه دیدگاه آنها نسبت به اکتبر در خصوص آنکارا بهتر شده باشد هم نمی دانم. اما ما خواهان تغییراتی بودیم که تاکنون شاهدش نبودیم».
آنچه که بر این اختلافات به رغم خروج کشتی اکتشافی «اوروچ رئیس» ترکیه در اواخر ماه نوامبر از آب های دریای مدیترانه افزود، برخی موضع گیری های آنکارا طی هفته‌های گذشته و به طور مشخص در مورد بحران های لیبی و سوریه و همچنین رابطه با روسیه است.
آلمان و صدراعظم این کشور به عنوان رئیس دوره ای اتحادیه اروپا و میانجی ناکام میان یونان و ترکیه، نقش تعیین کننده ای در نشست آتی سران اتحادیه اروپا در مورد وضع تحریم علیه ترکیه خواهد داشت و کلید تحریم ها در دست «آنگلا مرکل» است. البته نباید از مواضع سخت فرانسه علیه ترکیه نیز غافل بود.
فرانسه و پارلمان اروپا می گویند وقت آن رسیده است که ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو و کاندیدای عضویت در اتحادیه اروپا به دلیل دامن زدن به تنش های گازی در مدیترانه مجازات شود.
تنش های لفظی بین آنکارا و پاریس طی هفته های گذشته بر سر واکنش دولت فرانسه به حملات تروریستی در این کشور، چاپ کاریکاتورهای موهن درباره پیامبر اسلام(ص) و بحران قره باغ افزایش یافت.
«شارل میشل» رئیس شورای اروپایی که ریاست دوره ای اجلاس سران اتحادیه اروپا را هم برعهده دارد، هفته گذشته از ترکیه خواست بازی «موش و گربه» را متوقف کند.
در تاریخ 7 آذر ماه نیز نمایندگان پارلمان اروپا با تصویب قطعنامه ای از اتحادیه اروپا خواستند ترکیه را تحریم کنند. این قطعنامه که الزام آور نیست با 631 رای مثبت و 59 رای ممتنع تصویب شد. این قطعنامه با حمایت از اعتراض دولت قبرس از رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا می خواهد که «در واکنش به اقدامات غیرقانونی ترکیه تحریم های شدیدی علیه آن کشور وضع کند».
ایتالیا، اسپانیا، بلغارستان و مالت، چهار کشوری هستند که زیر بار تحریم ترکیه نرفته و به نفع آنکارا نظر داده اند؛ چرا که در اوج شیوع کرونا، ترکیه چندین محموله عظیم ملزومات بهداشتی به اسپانیا و ایتالیا فرستاد و با بلغارستان و مالت نیز روابط خوب و رو به بهبود داشته است.
در عین حال، رئیس جمهور ترکیه طی کنفرانسی مطبوعاتی، مواضع آنکارا را در قبال طیف گسترده ای از موضوعات مشخص کرد.
اردوغان گفت «هر گونه تحریم اتحادیه اروپا تاثیر زیادی بر ترکیه نخواهد داشت؛ اتحادیه اروپا هرگز صادقانه عمل نکرده و وعده های خود را عملی نکرده است.»
به گفته وی، «سران صادق اروپایی مخالف تحریم ترکیه هستند و آنکارا به دفاع از حقوق خود در شرق مدیترانه ادامه می دهد.»
در چند سال اخیر، رجب طیب اردوغان تقریباً به صورت مداوم در برابر آمریکا و روسیه با سکوت و مماشات برخورد کرده اما در برابر سران کشورهای اروپایی، صدای خود را بالا برده و به تندی با آنان صحبت کرده است.
شاید بتوان گفت اگر او با نرمی و اعتدال بیشتری نزدیک شود، امیدی برای حفظ پل های دیپلماتیک بماند.
اما در مقابل این نظریه، گروهی از ملی گرایان ترک بر این باورند که باید با غربی ها با زبانی از موضع قدرت برخورد کرد تا جلوتر نیایند.
بی‌شک بسیاری از سیاستمداران ترکیه خود را میراث دار امپراطوری بزرگی می دانند که با دخالت اروپاییان از هم پاشید. این احساس بزرگی در سیاستمداران ترک در بازه های زمانی مختلف، به شکل های متفاوت خود را نشان می دهد.
البته باید به این موضوع هم اشاره داشت که حال و روز ترکیه بدتر از آن است که اردوغان تصورش را بکند. این کشور بدون تحریم اقتصادی نیز حال و روز خوشی ندارد و دلار آمریکا، رفته رفته به نرخ عجیب 7.5 لیره می رسد. چرا که کرونا، دو سرچشمه ارزی تجارت و گردشگری را خشکانده و دولت اردوغان برای تامین هزینه های جاری کشور با مشکلات بسیاری روبرو شده و بخشی از کسری بودجه را از محل آب کردن ذخایر ارزی، جبران کرده است.
در پی اکتشاف منابع گازی قابل توجه توسط آنکارا در شرق مدیترانه تنش ها میان ترکیه و اتحادیه اروپا بالا گرفت. ترکیه که در اوایل اکتبر و در پی تشدید تنش ها میان آنکارا و آتن بر سر این منابع گاز در شرق دریای مدیترانه، کشتی اکتشافی «اوروچ رئیس» خود را از منطقه بازگردانده بود، اعلام کرده که بار دیگر فعالیت خود را از سر خواهد گرفت؛ اقدامی که گفته می شود می تواند تنش های تازه تری ایجاد کند و باعث وضع تحریم های شدید اتحادیه اروپا علیه ترکیه شود.
در هر حال، اگر اروپایی ها دست به چنین اقدامی بزنند، ترکیه در 3 حوزه می تواند مقابله به مثل کند:
1- فی الفور به تمام توافقات خود با اتحادیه اروپا در مورد کنترل مهاجرین پایان دهد.
2- نیروی نظامی بیشتری به شرق مدیترانه اعزام کند.
3- در سواحل قبرس، اقدامات گسترده تری برای اکتشاف و حفاری گاز انجام دهد.
همانطور که وزیر خارجه مجارستان گفته است امنیت اتحادیه اروپا به امنیت ترکیه وابسته است. به گفته او، اروپایی ها چه بخواهند چه نخواهند، امنیتشان تا حد زیادی در دست ترکیه است. ترکیه بیش از چهار میلیون پناهنده را پذیرفته است و اگر ترکیه نبود شرایط می توانست بسیار متفاوت باشد، صدها هزار مهاجر در مرزهای اروپا و مجارستان قرار می گرفتند و مشکل مهاجرت به معضلی بسیار بزرگ تر از آنچه که هست، تبدیل می شد.
وزیر خارجه مجارستان تاکید می کند که نباید امنیت ترکیه و اتحادیه اروپا را به خطر بیندازیم و باید به شرایطی که در توافق نامه های امضا شده ذکر شده از جمله کمک مالی به ترکیه عمل کنیم. ترکیه از هر لحاظ یک شریک استراتژیک اتحادیه اروپا است.
در نهایت باید گفت اروپایی ها در نگاه سنتی خود همواره در موضع دفاع از یونان به عنوان بازمانده تمدن اروپای باستانی در مقابل بقایای امپراطوری عثمانی قرار می گیرند. روی دیگر این سکه اما این است که بیشتر اعضای اتحادیه اروپا عضو پیمان نظامی ناتو بوده و ملزم به دفاع از منافع ترکیه در صورت بروز درگیری نظامی هستند.
