ترکیه برای فشار وارد کردن بر عربستان سعودی در سایه تیرگی روابط دو کشور علنا از دخالت نظامی در جنگ یمن سخن گفته است.
به گزارش جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه رأی الیوم نوشت: تماس تلفنی ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در آستانه برگزاری نشست گروه بیست که فعالیت«مجازی» خود را در ریاض روز گذشه-شنبه -آغاز کرد و در این تماس بر سر حل اختلاف های میان دو کشور از طریق گفت و گو به توافق رسیدند،بعید است که بازتاب دهنده اصرار بر مشارکت شخص رئیس جمهور ترکیه در این نشست سران به عنوان تنها کشور اسلامی در کنار عربستان باشد بلکه جهت تلاش برای کاهش خطرات نقش روزافزون ترکیه در جهان اسلام بوده است؛ نقشی که بر منافع عربستان و رهبرانش به ویژه در سایه شکست قابل اعتماد ترین همپیمان برای دو کشور یعنی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت دموکرات که هرگز به این دو کشور علاقه ای ندارد، تأثیر منفی می گذارد. علاوه بر اینکه این تماس تلفنی بازتاب دهنده پیروزی بزرگ ترکیه در بحران اخیر آذربایجان و ارمنستان است.
روابط ترکیه و عربستان در حال حاضر در مرحله ای از بحران بی سابقه ای به سر می برد و در آینده به ویژه توسط ترکیه رو به تیرگی بیشتر می ورد، این تیرگی روابط پنج دلیل دارد:
اول: تحریم کامل کالاهای ترکیه توسط ریاض و هشدار به شهروندان عربستانی درباره خریدن آنها یا سفر به ترکیه به منظور گردش و سیاحت است؛ امری که به اقتصاد ترکیه آن هم در این مرحله که با شرایط سختی رو به روست آسیب جدی زد؛این مساله باعث شد ترکیه به واکنش انتقامجویانه دست بزند.
دوم:صدور فتوی توسط هیأت علمای ارشد عربستان برای قرار دادن جنبش«اخوان المسلمین» مورد حمایت ترکیه در فهرست تروریسم و گفتن اینکه این جنبش یک جنبش«منحرف» است که نماینده رویکرد و اسلام نیست و هدف و غایت آن رسیدن به حکومت و پنهان شدن پشت دین و انتشار فتنه ها برای رسیدن به اهداف اش است؛ این خط«قرمز» ترکیه است زیرا جنبش اخوان المسلمین بازوی سیاسی مهم ترکیه در جهان عرب به شمار می رود.
سوم: دخالت ترکیه در بحران قره باغ به نفع دولت آذربایجان و علیه ارمنستان که عربستان به شکل غیرمستقیم از آن حمایت می کرد؛ امری که به ترکیه اردوغان برگ برنده ای در جهان اسلام داد.
چهارم: کمک ترکیه به قطر در اختلافش با عربستان و همپیمانان عربستان یعنی مصر،امارات و بحرین و ایجاد پایگاه نظامی در العدید قطر با حضور 30 هزار نظامی با تجهیزات سنگین. این پایگاه نظامی به موازات پایگاه های نظامی دیگر ترکیه در صومالی، لیبی و قبرص ترک زبان ایجاد شده است.
پنجم: استفاده ترکیه از مساله ترور جمال خاشقجی روزنامه نگار عربستانی در کنسولگری ریاض در استانبول به عنوان برگه برنده علیه عربستان سعودی بعد از هر مدتی و فشار بر این کشور و به لرزه در آوردن چهره این کشور در برابر جهان روی بستر نقض حقوق بشر.
چیزی که بعد از پیروزی ترکیه در آذربایجان، عربستان سعودی را نگران می کند دخالت رئیس جمهور ترکیه در دو پرونده اساسی است یکی جنگ در یمن و دیگر رهبری جهان اسلامی زیرا عربستان بر مکان های مقدس در مکه و مدینه اشراف دارد و در هر دو صورت این دو پرونده با هم در ارتباط هستند.
سه روز پیش آقای «یاسین اوکتای» مشاور اردوغان که یکی از نزدیک ترین شخصیت ها به وی است در روزنامه «ینی شفق» سخنگوی حزب عدالت و توسعه حاکم بر ترکیه مقاله ای منتشر کرد و عنوان این مقاله این بود« آیا ترکیه همانطور که لیبی و آذربایجان را نجات داد...برای نجات ملت یمن از توفان قاطعیت دخالت می کند؟»
این مقاله به باور ما پیام تهدید آمیز دو گانه به عربستان سعودی و امارات متحده عربی است که بسیار خطرناک است و نقشه راه آینده ترکیه را شکل می دهد زیرا قرار گرفتن ترکیه با تمام ثقل اش در جنگ یمن همه معادلات سیاسی و نظامی در آن را تغییر می دهد به ویژه پس از آن که ترکیه مهارت های زیادی در زمینه دخالت های نظامی اش در لیبی،سوریه،سومالی و اخیرا آذربایجان به دست آورده است.
دکتر اوکتای پس از مدح دستاوردهای دخالت کشورش در کشورهای یاد شده گفت که « دخالت نظامی عربستان و امارات از پنج سال پیش تا کنون منجر به پیچیده کردن بحران و رسیدن آن به نقطه غیرقابل حل شده است». وی افزود« توفان قاطعیت در یمن به رهبری عربستان و امارات به منظور دفاع از دولت قانونی علیه حوثی ها صورت گرفت اما بعد از این همه سال ثابت کردند که از شکست حوثی ها ناتوان هستند و در عین حال نیروی دیگر را تضعیف کردند و تنها راه تحقق ثبات در یمن به رسمیت شناختن همه طرف های دیگر و گشودن راه گفت و گو است که می تواند صلح را برای همه به ارمغان بیاورد».وی مقاله خود را این گونه به پایان رساند« اگر نیت واقعی برای برقراری ثبات در یمن وجود داشته باشد در پیش گرفتن تجربه ترکیه در سوریه،لیبی،سومالی و آذربایجان بسیار مفید است،البته اگر نیت واقعی برای برقراری صلح و آرامش باشد».
آن چه اوکتای یکی از بارزترین نظریه پردازان پروژه نوعثمانی که جایگزین دکتر«احمد داوود اوغلو»(که از حرب حاکم جدا شد و حزب خاص خودش یعنی حزب«آینده»را ایجاد کرد) شد نقش ترکیه در آینده در جزیره العرب و محاصره عربستان در نقطه ضعف جنوبی و خطرناکش یعنی یمن همان جایی که نمی تواند این جنگ را با صلح یا با زور نظامی به پایان برساند، ترسیم کرد و چه بسا عربستان در این جبهه در آینده نزدیک با دو دشمن منطقه ای سخت یعنی ترکیه و ایران با هم رو به رو شود.
آیا رهبران کنونی عربستان سعودی به این تحولات آگاه هستند و به عبارت دیگر آماده آنها هستند؟سیاست ها و مواضعی که برای آنها اتخاذ می کنند چه هستند؟ به ویژه پس از غروب آفتاب ترامپ و تیرگی روابط شان با بیشتر قدرت های منطقه ای و اسلامی تأثیرگذار و از دست دادن افکار عمومی عربی و اسلامی.
سه گزینه پیش روی عربستان وجود دارد: گفت و گو با ترکیه و حل بحران ها، گشودن آغوش خود به روی سوریه و به طور خاص محور مقاومت یا عادی سازی روابط و ائتلاف با دولت اشغالگر اسرائیل به مانند همپیمان اماراتی اش و پذیرفتن پیامدهای خطرناک این اقدام. عربستان به جز این سه گزینه گزینه دیگری پیش روی خود ندارد،حالا کدام یک از آن ها را انتخاب می کند؟
