بالاخره پس از کش و قوس های بسیار چهل و ششمین رئیس جمهور آمریکا هم انتخاب شد حال باید دید رویکر وی در قبال مسائل جهانی پس از چهار سال سیاست انزواطلبانه ترامپ چیست.
به گزارش جماران، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که با پیروزی جو بایدن در مقابل «دونالد ترامپ» رئیس جمهور کنونی این کشور، سیاست خارجی آمریکا دستخوش تغییر خواهد شد.
برخی دیگر از تحلیلگران بر این باورند که بایدن ناچار است سیاست های دونالد ترامپ را پیش ببرد و سیاست خارجی و امنیتی آمریکا پس از انتخابات نوامبر سال جاری باید به همان شکلی باشد که چند سال پیش بوده است.
پیروزی جو بایدن از این جهت که وی بارها به حمایت از برجام و همچنین پایان دادن به جنگ های بی پایان در منطقه تاکید کرده است، برای جهان می‌تواند اهمیت داشته باشد.
با نگاهی به اولویت های اعلام شده بایدن، از نزدیک به 45 ایده اصلی، 2 ایده آن مربوط به سیاست خارجی است.
خاتمه دادن به جنگ ها یکی از این برنامه ها است. بایدن ادعا کرده است به جنگ های طولانی در افغانستان و خاورمیانه پایان می دهد که هزینه زیاد جانی و مالی را متوجه آمریکا کرده است.
همچنین گفته است به پشتیبانی از جنگ به رهبری عربستان سعودی در یمن پایان خواهد داد.
جا دارد حال که ورود بایدن به کاخ سفید قطعی شده، نگاهی به مواضع وی در قبال سیاست خارجی بیاندازیم:
ناتو
بایدن وعده داده بود که اگر رئیس جمهور آمریکا شود، در صورت تعرض به هر یک از کشورهای عضو ناتو، به آن کمک خواهد کرد و همچنین قول داده بود که در یک کارزار جدید برای ارتقای حقوق بشر و مبارزه با فساد و اقتدارگرایی «اجلاس جهانی دموکراسی» را با هدف بازگرداندن آمریکا به رهبری جهانی برگزار کند.
بایدن قول داده است رابطه آمریکا با هم پیمانانش را ترمیم کند، به ویژه با ناتو که ترامپ بارها تهدید کرده بودجه اش را قطع خواهد کرد.
اتحادیه اروپا
«مارکوس کایم» کارشناس سیاست آمریکا در آلمان در زمینه روابط آینده اتحادیه اروپا و آمریکا می گوید، اروپایی ها نباید این توهم را داشته باشند که سیاست خارجی و امنیتی آمریکا پس از انتخاب بایدن به شکلی که چند سال پیش بوده بازگردد.
او تاکید می‌کند که ساختارهای بین المللی در سال های اخیر بیش از حد تغییر کرده است و حتی با پیروزی بایدن هم باید در چهارچوب همین ساختارها عمل کند.
او تاکید می کند که اروپایی ها باید موقعیت خود را مشخص کنند زیرا بایدن به همکاری تنگاتنگ با اتحادیه اروپا روی خواهد آورد، اما این همکاری او بیش از هر چیز برای مقابله با نفوذ روزافزون چین خواهد بود. این امر برای اروپای ی‌ها خوشایند نخواهد بود زیرا می تواند بر روابط آنها با چین تاثیر ناخوشایندی داشته باشد.
خاورمیانه
بایدن چه در مقام سناتور و چه به عنوان معاون اوباما به شدت درگیر شکل دهی دیپلماسی و سیاست نظامی واشنگتن در سراسر خاورمیانه بوده است. وی به عنوان یک کاندیدای انتخاباتی از برنامه های خود برای استفاده از تجارب در زمینه تعامل با عراق، رژیم صهیونیستی، سوریه، ایران و سایر کشورهای منطقه بهره می برد.
ایران
بایدن بارها بر بازگشت به برجام تاکید کرده است، اما آیا رویکرد وی به ایران با خصومت 40 ساله واشنگتن علیه تهران متفاوت خواهد بود؟
دولت باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا به همراه چهار عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، آلمان، اتحادیه اروپا و ایران پس از 2 سال مذاکره سخت و فشرده سرانجام در تیرماه 1394 به توافقی دست یافتند که به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نامیده شد.
این در حالی بود که رژیم صهیونیستی و مقامات سعودی تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا مانع نهایی شدن این توافق شوند اما دولت اوباما زیر بار این فشارها نرفت.
با پایان یافتن دولت دموکرات ها، ورود یک جمهوری خواه به کاخ سفید که هیچ سابقه اجرایی نداشت و تنها سابقه فعالیتی وی تجارت بود، اما جاه طلبی زیادی از جوانی برای کسب بالاترین درجه قدرت داشت، توافقنامه های زیادی را که امضای یک رئیس جمهور سیاهپوست زیر آن بود از جمله برجام، به خطر انداخت.
بایدن در باره برجام این گونه گفته است اگر تهران به تعهدات برجامی خود بازگردد (اشاره به گام های ایران در کاهش تعهدات برجامی)، با استفاده از دیپلماسی سخت و حمایت از متحدان خود برای تقویت و گسترش آن، بار دیگر به این توافقنامه وارد خواهد شد.
بایدن ادعا می کند ایران برنامه هسته ای خود را از سر گرفته و پرخاشگرتر شده است . البته او اینها را ناشی از تصمیم های غلط ترامپ می داند.
بایدن خواستار از سرگیری روابط ایران و آمریکا بوده و با تغییر نظام مخالف است.
او پس از انتخابات 88 در ایران انتقاداتی را مطرح کرد، اما بیان داشت آمریکا به سیاست مذاکره ادامه می دهد.
بایدن به عنوان معاون رئیس جمهور وقت آمریکا در زمان امضای برجام، از حامیان آن بود و بعد از خروج ترامپ از این توافق، او را سرزنش کرد.
او در ادامه «رسیدن به توافق بهتر» را توهم خواند و گفت برای رسیدن به برجام «چندین سال فشار تحریم، دیپلماسی دقیق و حمایت جامعه جهانی» صرف شده است.
او از سیاست های ترامپ در قبال ایران انتقاد کرد و مدعی شد در صورت پیروزی در انتخابات، ایران را به دلیل نقض حقوق بشر مجبور به پاسخگویی کند.
بایدن 2 شرط برای برجام قرار داده است: نخست بازگشت ایران به توافق برجام و دوم گسترش آن.
جو بایدن تاکید کرده است که اگر ایران بار دیگر توافق هسته ای را دقیق و کامل رعایت کند، امریکا نیز به عنوان نقطه شروع مذاکرات بعدی، بار دیگر به آن توافق خواهد پیوست.
بر اساس تجربه دولت اوباما، نخستین کار بایدن در صورت پیروزی، به احتمال زیاد برقراری کانال ارتباطی با ایران خواهد بود، اما تجربه برجام اعتماد به آمریکا را برای مردم ایران بار دیگر سخت تر کرده است.
«جان سالیوان» مشاور سیاست خارجی بایدن معتقد است می توانند در سال نخست دولت دموکرات به یک پیشرفت دیپلماسی هسته ای با ایران دست یابند اما به طور مشخص برنامه آنها این است که از تحریم هایی که دولت ترامپ سرسختانه علیه مردم به کار گرفته است، استفاده ابزاری کنند و به ازای برداشته شدن برخی از تحریم ها از ایران بخواهند به مسیر برجام بازگردد.
عربستان سعودی
بایدن در طول مبارزات انتخاباتی خود از توهین آمیزترین کلمات علیه عربستان استفاده کرده و این کشور را منفور خوانده است؛ این در حالیست که پادشاهی عربستان سعودی و ولیعهد آن «محمد بن سلمان» که در همه عرصه ها از ریاست جمهوری ترامپ استقبال کرده بودند.
به نظر می رسد جو بایدن دو موضوع حقوق بشر و پاسخگو کردن رهبران سعودی درباره ترور «جمال خاشقجی» روزنامه نگار مخالف در سال 2018 و همچنین پایان دادن به حمایت آمریکا از جنگ وحشیانه در یمن را در دستور کار خود قرار دهد.
درعین حال بایدن به «تنظیم مجدد» روابط آمریکا با عربستان سعودی متعهد شده است. این اقدامات به معنای عدم حمایت بایدن از اهداف سیاست خارجی عربستان در منطقه است که می تواند ریاض را در یک برزخ واقعی قرار دهد. با این‌حال تنظیم مجدد روابط آمریکا و عربستان برای واشنگتن بدون هزینه نخواهد بود. فرصت های اقتصادی موجود در عربستان همواره برای سرمایه گذاران آمریکایی جذاب بوده است.
عراق
بایدن همچنین وعده داده که تعداد محدودی از نیروهای عراقی را برای شکست داعش در این کشور و همچنین سوریه نگه دارد، اما نیروهای آمریکایی را از خاک افغانسان خارج کند.
جو بایدن به عنوان سناتور به اجازه بوش در به کار گرفتن نیروی نظامی علیه عراق رای مثبت داد. او در سال 2006 پس از افزایش خشونت ها در عراق، طرحی بر مبنای فدرال کردن عراق و تقسیم آن به سه بخش کردنشین، شیعه نشین و سنی نشین مطرح کرد. این طرح با مخالفت دولت بوش مواجه شد.
ترکیه
بایدن با اشاره به جنگ آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ، از پشتیبانی ترکیه از آذربایجان انتقاد کرده است. ممکن است با آغاز ریاست جمهوری بایدن، آمریکا روابط سردی را با ترکیه در پیش گیرد.
او در اواخر سال گذشته «رجب طیب اردوغان» را یک رئیس جمهور خودکامه نامید. صحبت های بایدن خشم بسیاری را در ترکیه برانگیخت.
حمایت از تغییر حکومت ترکیه از جمله خواسته های جو بایدن به نظر می رسد؛ با توجه به اینکه وی ابراز کرده که تمایل دارد با رهبران اپوزیسیون ترکیه برای شکست اردوغان وارد گفت و گو شود.
رژیم صهیونیستی
موضع بایدن همچون ترامپ در قبال این رژیم، موضع سرسپردگی است.
او در خصوص پرونده فلسطین و اسرائیل نیز قدس را به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و ابقای سفارت آمریکا در قدس و بازگشایی کنسولگری آمریکا در قدس شرقی به رسمیت می شناسد و متعهد شده که از امنیت این رژیم حمایت کند.
بایدن به شبکه اول تلویزیون رژیم صهیوینستی گفته است: «من یک کاتولیک معتقد هستم، و مانند هر کاتولیک سرسختانه بر این اصل پای می‌فشارم که یک کاتولیک خوب قبل از آنکه مسیحی باشد، باید یک یهودی خوب باشد و من نیز پیش از آنکه مسیحی باشم خود را یک یهودی می دانم، و نه تنها این، بلکه افتخار دارم که بگویم که من یک صهیونیست هستم و به صهیونیست بودن خود افتخار می کنم و به وجود اسرائیل و ملی گرایی یهودیان سخت پای بندم».
فلسطین
بایدن قول داده است که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری به حمایت مالی از دولت ملی فلسطین بپردازد و روابط دیپلماتیک را با آنها از سر گیرد.
او گفت: قول می دهم در صورت پیروزی در انتخابات علاوه بر قراری رابطه دیپلماتیک با دولت فلسطین و حمایت مالی از آنها، دوباره کمک های آمریکا را به آژانس امداد و اقدام سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی (آنروا) از سرخواهیم گرفت.
او گفت: من مخالف الحاق زمینه ها فلسطین در نواز غربی توسط اسرائیل هستم.
سوریه
تیم جو بایدن تاکنون مواضعی درباره اوضاع سوریه اتخاذ نکرده اند، اما بسیاری از دموکرات های عضو کنگره از طرفداران سفت و سخت «قانون سزار» تحریم های فشرده آمریکا علیه سوریه با هدف تسریع فروپاشی دولت این کشور هستند.
لبنان
بایدن همچنین در رابطه با لبنان متعهد شده که با جامعه مدنی و شهروندان لبنانی برای کمک به توسعه آینده سیاسی و اقتصادی این کشور همکاری کند و تاکید دارد که آینده لبنان باید «خالی از فساد» باشد و اعلام کرده که دولت وی از ارتش لبنان حمایت خواهد کرد.
افغانستان
بایدن به‌طور تلویحی راه حل فدرالیسم را برای افغانستان پیشنهاد داده است. او می گوید: «وقتی که پاکستان سه استان افغانستان را در شرق کشور کنترل می کنند، افغانستان را نمی توانیم درست کنیم. درست شدنی نیست.»
بایدن معتقد است سربازان آمریکایی باید از افغانستان به پاکستان انتقال پیدا کنند و از آن جا «عملیات های ضدتروریستی» خود را پیگیری کنند.
چین
تفکر بایدن در خصوص سیاست های آمریکا در قبال چین مشابه تفکر ترامپ است.
جو بایدن ظهور چین را به عنوان یک چالش جدی مطرح کرده است. وی هشدار داده که پکن می تواند در فناوری های جدید از آمریکا جلوتر باشد.
بایدن گفته است چین باید برای اقدامات نادرست زیست محیطی و تجاری خود پاسخگو باشد. اما به جای تعرفه های یک طرفه، پیشنهاد تشکیل یک ائتلاف جهانی با سایر کشورهای مردم سالار را مطرح کرده که چین «نمی تواند آن را نادیده بگیرد».
او البته در مورد این موضوع به روشنی حرف نزده است.
بایدن همچنین در خصوص سوابق حقوق بشری چین هشدار داده است.
کره شمالی
بایدن همچنین وعده داده که بدون شروط قبلی با رهبر کره شمالی دیدار نکند و علاوه بر آن، تحریم های جدیدی علیه پیونگ یانگ وضع خواهد کرد.
بایدن از دیپلماسی با پیونگ یانگ حمایت می کند، اما گفت و گوهای ترامپ با کیم جونگ اون را ناموفق ارزیابی کرده و تنها نتیجه آن را مشروعیت بخشیدن به رژیم یک دیکتاتور ذکر کرده است.
روسیه
مقابله بایدن با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه از جمله سیاست دیگری است که بایدن در صورت پیروزی در انتخابات آن را دنبال خواهد کرد؛ به خصوص اینکه خبرهایی درباره اعطای پاداش مالی روسیه به عناصری از طالبان در مقابل قتل نظامیان آمریکایی منتشر شده است.
بایدن هشدار می دهد که روسیه در زمان پوتین با تضعیف ناتو، تفرقه پراکنی در اتحادیه اروپا و تضعیف سیستم انتخاباتی آمریکا، مبانی دموکراسی غربی را هدف قرار داده است. وی همچنین نسبت به استفاده روسیه از موسسات مالی غربی برای پولشویی هشدار داده است؛ پولی که به گفته وی برای نفوذ بر سیاستمداران استفاده می شود.
ونزوئلا و آمریکای لاتین
بایدن اما ترامپ را «یک توپ نابودگر» در روابط با نیمکره دیگر قاره آمریکا خوانده و سیاست های مهاجرتی وی و رویکردهای ناگهانی او به بحران منطقه ای در ونزوئلا را مسبب ایجاد بیش از سه میلیون پناهنده ونزوئلایی می داند.
مقابله با تروریسم
بایدن یکی از طرفداران اصلی راهبردی است که وی آن را «ضد تروریسم پلاس» نامیده است. این روش بر مبارزه با شبکه های تروریستی در کشورهای خارجی با استفاده از گروه های کوچکی از نیروهای ویژه آمریکا و حملات هوایی تهاجمی به جای استقرار نیروهای بزرگ تاکید دارد.
