در میان تلاشگرانی که برای رسیدن به پیمانی با طالبان به دوحه رفته اند، زنی صلح دوست حضور دارد. او می کوشد به آرزوی دیرین افغانستان تحقق بخشد.
به گزارش جماران به نقل از خبرگزاری آلمان، در هیئتی که از سوی دولت افغانستان برای دستیابی به پیمان صلح با طالبان به دوحه رفته است، چهار زن حضور دارند که یکی از آنها «فاطمه گیلانی» است. پیش از آغاز دور اصلی مذاکرات بین الافغانی دویچه وله با این تلاشگر جامعه مدنی گفت و گویی انجام داده است.
امید به پایان 42 سال جنگ و کشتار
در دشمنی کینه توزانه گروه طالبان با دولت افغانستان کمتر کسی تردید دارد، و بی گمان گرایش «زن ستیزی» نیز یکی از اتهامات گروه یاد شده است؛ با وجود این واقعیت خانم گیلانی می گوید: «صادقانه بگویم که من در اینجا تاکنون به هیچ واکنشی برنخورده ام که از نظر من بد بوده باشد. وقتی مذاکرات آغاز شود، طبعا اختلاف نظر خواهیم داشت. اما امیدوارم که بتوانیم تفاوت نظرهای خود را حل کنیم، زیرا جنگ یک گزینه زشت در برابر صلح است».
گفت وگوهای نمایندگان دولت افغانستان با گروه طالبان در هتلی مجلل در «دوحه» پایتخت قطر انجام می گیرد. هدف این گفت و گوها که با پشتیبانی سازمان ملل برگزار شده، یافتن چارچوبی است تا دو طرف بتوانند به ده ها سال جنگ و کشتار در افغانستان خاتمه دهند و در فضایی پرتفاهم کنار هم زندگی و کار کنند.
گیلانی در گفت و گو با دویچه وله گفت: «چنین احساس می کنم که گویا یک رویا در حال تحقق یافتن است. از 42 سال به این طرف برای برقراری صلح در کشورم مبارزه می کنم».
روی هم 42 نماینده، یعنی از هر جانب 21 نماینده، در مذاکرات صلح در دوحه حضور دارند.
زنان پیش آهنگ در گردهمایی دوحه
در پایان دهه 1970، زمانی که افغانستان در هرج و مرج فرو رفت، فاطمه گیلانی 24 ساله بود. در آن زمان کشمکش در افغانستان شعله‌ور شد که با تهاجم نظامی اتحاد شوروی (سابق) در سال 1979 به اوج رسید.
این کشمکش ها تا امروز در پنج مرحله ادامه داشته است:
جنگ نیروهای متحد مجاهدین با ارتش سرخ. مجاهدین در این جنگ بیشتر از همه از سوی امریکا، پاکستان و عربستان سعودی حمایت می شدند.
رقابت روزافزون میان مجاهدان به دنبال بیرون رفتن واحدهای ارتش شوروی در بهار 1989..
پیدایش و پیشرفت پرشتاب طالبان، که در 1996 در افغانستان «امارت اسلامی» اعلام نمودند و محدودیت های زیادی برای زنان تعیین کردند.
سقوط طالبان پس از حملات یازدهم سپتامبر 2001.
جنگ طالبان در برابر مداخله غرب در افغانستان.
تلاش در راه برقراری صلح
فاطمه گیلانی امروز 66 ساله است. او به بیماری سرطان مبتلا شده و پس از سه عمل جراحی سخت، از استراحت دست کشیده تا به عنوان یکی از چهار زن شرکت کننده، در مذاکرات دوحه حضور داشته باشد.
آیا او یک فمینیست است؟ پاسخ می دهد: «اگر کسی که برای آینده زن تلاش و مبارزه می کند یک فمینیست خوانده شود، در آن صورت من یک فمینیست هستم. ولی من به مسایل دیگر نیز با همان اشتیاق می پردازم. من با هر آنچه در کشورم اشتباه باشد، مبارزه می کنم».
فاطمه گیلانی در رشته های ادبیات فارسی، علوم و قوانین اسلامی تحصیل کرده است. او در دوران پادشاهی «محمد ظاهرشاه» که طرفدار غرب بود پرورش یافت. در آن زمان زنان اجازه شرکت در انتخابات و حق تحصیل داشتند.
گیلانی با تاسف از رویدادهای گذشته یاد می کند و در ادامه می گوید: «اکثریت جوانان ما صلح را نمی شناسند. دقیقا به همین دلیل من در اینجا بسیار محتاطانه حرکت می کنم.»
فاطمه گیلانی در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی میهن خود را ترک کرد. او در لندن به عنوان یک زن جوان وارد صفوف مجاهدین افغان شد. پدرش یکی از رهبران جنگ علیه ارتش سرخ بود. فاطمه گیلانی پس از سقوط حاکمیت طالبان، در نوامبر سال 2001 در کنفرانس افغانستان در مهمان سرای «پیترزبرگ» شهر بن آلمان شرکت داشت، جایی که پایه های یک افغانستان دموکراتیک نهاده شد.
او سرانجام پس از 20 سال زندگی در خارج به وطنش بازگشت، در تدوین قانون اساسی جدید افغانستان شرکت نمود و به ریاست انجمن هلال احمر افغانستان برگزیده شد. او 13 سال، تا سال 2016، در این مقام باقی ماند.
فاطمه گیلانی می گوید: «من شاهد فاجعه های انسانی در هر دو طرف بودم. بیچارگی و بدبختی افغانستان، نام و قلمرو نمی شناسد.» او پس از سکوت کوتاهی می افزاید: «هیچکس واقعا یک فرشته نبود».
آتش بس، اولین نیاز حیاتی
فاطمه گیلانی بی آن که یکی از طرف های کشمکش کنونی را گناهکار بشناسد، می گوید: «من برای سراسر افغانستان فقط یک شعار دارم و آن اینکه «کشتن» باید خاتمه یابد، از طرف هرکسی که صورت گیرد. آتش بس برای من بالاترین اولویت است».
اما جنگ و کشتار همچنان ادامه دارد، در همین حال نیروهای امریکا و ناتو برای بیرون رفتن از افغانستان آماده می شوند. امریکا قصد دارد هرچه زودتر به طولانی ترین جنگ خود پایان بدهد. این کشور در مورد بیرون بردن واحدهای خود از افغانستان با نیروهای طالبان توافق هایی انجام داد، بدون آن که حکومت افغانستان را در مذاکرات سهیم کند.
به نظر کارشناسان و پژوهشگران، افغانستان در دهه های اخیر خیلی تغییر کرده است، اما چند و چون این دگرگونی ها روشن نیست. برای نمونه حقوق زنان هنوز مورد اختلاف است، نه تنها در صفوف طالبان. دو سوم جمعیت کشور در فقر شدید به سر می برند، صدها هزار مرد به عنوان جنگجو امرار معاش می‌کنند و اشتغال مرتبی ندارند.
گروه طالبان قانون اساسی فعلی را غیراسلامی می داند، با این که در آن تصریح شده که هیچ قانونی نمی تواند در مغایرت با اسلام باشد.
«مریم صافی» بنیادگذار انستیتوی تحقیقات سیاسی و مطالعات اجتماعی در کابل عقیده دارد که در نتیجه تقلب های پیاپی در انتخابات، فساد اداری، سودجویی ها و نبود امنیت، اعتماد جامعه به دولت دموکراتیک متزلزل شده است.
اهمیت پیروزی مذاکرات دوحه
فاطمه گیلانی خود را نه نماینده حکومت، بلکه فرستاده جامعه مدنی می خواند: «در 19 سال گذشته هرگز در حکومت کار نکرده ام. من آگاهانه تصمیم گرفتم به امور بشردوستانه بپردازم، زیرا با این همه بازی قدرت شاید نمی توانستم کنار بیایم».
گیلانی نسبت به شکست مذاکرات در دوحه هشدار می دهد. او با توجه به رنج و محنت های بیکرانی که مردم افغانستان در داخل کشور و در اردوگاه های پناهجویان متحمل می شوند، تاکید کرد که همگان باید برای بازگشت صلح و آرامش در کشور مبارزه کنند و در این شرایط دشوار از خودخواهی های فرقه ای بپرهیزند.
