پایگاه خبری جماران: در پی وقوع انفجار بیروت که در نوع خود بی سابقه خوانده می شود، وضع فعلی لبنان با ناآرامی هایی همراه شده است و اعتراضاتی به دنبال داشته که حتی منجر به استعفای نخست وزیر این کشور شده است.
در همین رابطه، یک کارشناس با سابقه لبنان و مسائل منطقه و رئیس پیشین سازمان حوزه‌ها و مدارس علمیه خارج از کشور معتقد است که جای هیچ نگرانی نیست و لبنان در مرداد سال1400 بهتر از امروز ساخته خواهد شد. چنانچه همین امروز نیز کمک ها و وعده های بسیاری از سوی کشورهای مختلف به آن داده شده است.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران را با حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا نوراللهیان در ادامه بخوانید:
لبنان سالهای متمادی است که چنین شرایطی دارد
با توجه به شناخت 50 ساله شما از مسائل لبنان و تحولاتی که در این کشور به وجود آمده، همچنین انفجار اخیر بیروت، تحلیل شما از وضعیت فعلی «عروس خاورمیانه» چگونه است؟
نیم قرن است که با مسائل لبنان، خاورمیانه و حوزه دریای مدیترانه آشنایی دارم و به سبب سفرها و مسئولیت هایم با بزرگان این خطه ملاقات ها و جلساتی داشته ام. از این رو، مرحوم امام موسی صدر را نه در لبنان بلکه در کشوری ثالث زیارت کرده ام. همچنین با مرحوم علامه محمدجواد مغنیه، علامه سیدمحمدحسین فضل الله و مرحوم سیدعباس موسوی دبیرکل فقید و شهید حزب الله دیدارهایی داشته ام.
با آقای سیدحسن نصرالله نیز ارتباطاتی فرهنگی و سیاسی دارم. لذا به حدّی حوادث در لبنان سریع و پشت سر هم و با رویکردهای مختلف اتفاق می افتد که تحلیلگران نمی دانند باید از کجا شروع کنند.
لبنان سالهای متمادی است چنین شرایطی دارد. این کشور به تعبیری چهارراه خاورمیانه است. بافت عشیره ای و قبیله ای و تکثر ادیان و مذاهب از آن کشوری فعال و بانشاط ساخته است.
ارتباط انفجار بیروت و حکم دادگاه ترور رفیق حریری
انفجار اخیر بیروت اتفاق بسیار نادری بود. گفته شده بعد از بمباران هیروشیما و ناکازاکی توسط آمریکا، انفجاری به این شدت و عظمت در جهان اتفاق نیفتاده است. خوشبختانه 50 درصد این انفجار در آب بود وگرنه دیگر بیروتی باقی نمی ماند.
این انفجار سرآغاز بحث های تازه ای شد و پیش زمینه ای داشت. زیرا جمعه یعنی امروز باید حکم پرونده ترور نخست وزیر اسبق لبنان آقای رفیق حریری از طریق دادگاه لاهه قرائت می شد. اینکه انفجار اخیر و این حکم چه ارتباطی با هم دارند بحثی است که بیشتر رسانه های دنیا به آن پرداخته اند.
گمانه ها درباره انفجار بیروت منتفی است
اما هیچ شاهد و بیّنه ای تاکنون پیدا نکردم که اثبات کند انفجار اخیر بیروت غیرطبیعی بوده یا ناشی از حمله ای موشکی- تروریستی است. آنچه تاکنون مطرح بوده به حساسیتی بازمی گردد که مواد نیترات آمونیوم در انبارهای بندر بیروت داشته است.
دلیلی هم برای بمب گذاری در این انبارها وجود ندارد. بنابراین از آنجا که چنین دلیلی وجود نداشته، نمی توانیم بگوییم پشت پرده این انفجار آمریکا و اسرائیل بوده است. همچنین نمی‌توانیم آن را به حزب الله یا گروه های دیگر نسبت دهیم. بنابراین چنین گمانه هایی به طور کلی منتفی هستند.
علت انفجار بیروت سهل انگاری بود
بر اساس اطلاعاتی که تاکنون داریم، علت این انفجار را سهل انگاری می دانم. یعنی در زمان نخست وزیری آقای سعدحریری یک کشتی با بار نیترات آمونیوم وارد آب های لبنان شد و فرماندهان نظامی وقتی متوجه ممنوعه بودن بار این کشتی شدند آن را توقیف و وارد انباری کردند. این مواد کمتر از 7 سال در بندر بیروت نگه داری شد و به نظر می رسد که جوشکاری ای که در بدنه انبار انجام گرفته، باعث این انفجار شده باشد.
اگر انفجار اخیر بیروت حمله تروریستی یا عمدی بود، می توانست منجر به بروز درگیری هایی در منطقه شود. در حالی که هیچکدام از طرفین آماده پرداخت چنین هزینه ای نبودند. بنابراین آنهایی که حدس و گمانه هایی را مطرح می کنند، توضیحی برای این وضعیت ندارند. متأسفانه نادر طالب زاده چنین ادعایی را مطرح کرده و جای تعجب است که چرا چنین تحلیل های بی مبنایی از طریق صداوسیما و دیگر رسانه ها مطرح می شوند.
لبنان بارها ویران و مجدد ساخته شده است
به نظر شما چه عواملی در به بن بست رسیدن وضعیت سیاسی و اقتصادی لبنان دخیل هستند؟ زیرا گفته می شود که طایفه های مختلف باعث بی نتیجه ماندن تلاش های سیاسی و اقتصادی در این کشور شده اند.
لبنان بارها ویران شده است. این کشور از وقتی مستعمره فرانسه بوده تا جنگ 33 روزه بارها ویران ولی مجدد ساخته شده است. در این باره کافی است نگاهی گذرا به نقش جدی چند کشور در لبنان بیندازیم. عربستان نفوذ زیادی در لبنان دارد. زیرا پول زیادی خرج می کند و عامل اصلی نفوذش هم خاندان حریری هستند.
ایران جای پای بسیار محکمی در لبنان دارد
این مسأله تاثیر زیادی در مسائل منطقه دارد. ضمن اینکه همیشه باید نخست وزیرش از اهل سنت باشد. با این وجود طبیعی است که عربستان منافع و اهدافی را از این طریق دنبال کند. ایران نیز حتی از زمان شاه، طرفدار شیعیانی است که در جنوب لبنان و بیروت قرار دارند. شیعیان در لبنان قدرتمند بوده و دارای رهبری فرزانه و عاقل هستند و ایران جای پای بسیار محکمی در لبنان دارد.
در گذشته، حافظ اسد، سیاست لبنان را پیش می برد. زیرا امکانات لبنانی ها به نوعی در اختیار او بود. با رفتن مرحوم حافظ اسد و آمدن پسرش بشار، لبنان خود را از سیطره سوریه نجات داد. بیش از سی میلیون لبنانی در خارج این کشور زندگی می کنند و دو اتفاق یکی انفجار بیروت و دیگری اعلام حکم متهمین پرونده ترور رفیق حریری، توجه دنیای شرق و غرب و کشورهای پیرامونی لبنان را به خود جلب کرد.
فرانسه خود را پدرخوانده لبنان می داند
پس از این انفجار مکرون به لبنان سفر کرد. او خودش را پدرخوانده لبنان می داند و با سخنرانی در لبنان مرتکب یک اشتباه محاسباتی شد. سخنرانی او درباره اصلاحات ساختاری مورد نظر فرانسه باعث شد تا حاضرین به سمتش تخم مرغ پرتاب کرده و شعارهایی علیه اش سردهند.
معنای ورود نیروهای فرانسه و آلمان به بندر بیروت آن است که اروپایی ها نمی خواهند سطح درگیری ها از حدّی معین بالاتر رود. بنابراین آمدن کشتی های فرانسه و آلمان و... در بندر بیروت بدین خاطر است که سطحی از امنیت در آن منطقه برقرار شود و اسرائیل دست به کار خطایی نزند. همچنین از جانب ترکیه، عربستان، سوریه و ایران تهدیدی ایجاد نشود.
مکالمه روحانی با مکرون بسیار به جا و مناسب بود
سیدحسن نصرالله در رابطه با حفظ بنیه حزب الله و شیعیان بسیار باهوش است و فراست قابل تقدیری دارد و درباره روحیه حماسی و مقاومت نیز او به «سیدالمقاومه» مشهور است. به نظرم در رابطه با این حادثه هم بسیار ملایم و به موقع موضع گرفت. او از مکرون که آن حرف ها را گفته به خوبی یاد کرد. همچنین وزیر کابینه دولت مستعفی لبنان که نزدیک به حزب الله بود، سلام سیدحسن نصرالله را به مکرون رساند.
حزب الله و ایران به خوبی خود را از موج این اتفاق بیرون کشیدند و این اتفاق مبارکی بوده که تا اینجا افتاده است. مکالمه آقای روحانی با آقای مکرون نیز بسیار به جا و مناسب بود. آقای ظریف هم روز گذشته به لبنان رفته و با طرف های درگیر در مسأله ملاقات کرده است.
مطمئنم که لبنان وارد جنگ تازه ای نخواهد شد. زیرا زمینه برای چنین جنگی مهیا نیست. البته امیدوارم که دولت ایران، وزیر امور خارجه یا نماینده ای را به فرانسه بفرستد و حلقه تدبیر خود را درخصوص لبنان کامل کند.
دلیل سفر اخیر ظریف به لبنان
دستاورد سفر اخیر آقای ظریف به لبنان را چگونه ارزیابی می کنید؟
جمهوری اسلامی ایران نیز مانند همه کشورهای دنیا که وقتی زلزله ای رخ می دهد یا بحران خاصی به وجود می آید، به کمک کشور آسیب دیده می روند، وزیر امور خارجه خود را به لبنان فرستاد تا هر کمکی از دست ایران برمی آید انجام شود.
در ایران نیز وقتی زلزله یا حادثه ای رخ می دهد از آمریکا هواپیمای کمک می نشیند، چه رسد به کشورهای دوست که حجم کمک از جانب آنها بسیار زیاد است. این عرف بین الملل است که در همان اولین ساعات وقوع حوادث و بحران ها در کشوری، کشورهای دیگر کمک های خود را برای آن ارسال کنند. حتی کشورهای متخاصمی مانند آمریکا در قضایای اخیری که در ایران به وجود آمد می خواستند کمک کنند، اما ایران قبول نکرد.
عرف این گونه است که نماینده کشورها به کشور آسیب دیده سفرکنند
بنابراین عرف این گونه است که نماینده ای از کشورها در منطقه آسیب دیده حضور پیدا کند. فرانسه علاوه بر رئیس جمهورش، وزیر دفاع خود را به لبنان فرستاد. وزرای خارجه کشورهای عربی نیز به لبنان رفتند. وزیر خارجه ایران نیز تقویت دولت موقت لبنان را در دیدارش با رئیس جمهور، نخست وزیر و همتای سیاسی خود در لبنان خواستار شده است.
دیگر مسأله مطرح شده از سوی آقای ظریف درباره اهدای کمک مردم ایران به لبنان بوده و تا جایی که می دانم ایشان حتی با کسانی که هم پیمان ایران محسوب می شوند، ملاقات نداشته است.
خبر رسید که پیش نویس قطعنامه ظالمانه آمریکا علیه ایران در شورای امنیت تنها دو رای مثبت آورده است. شاید یکی از دستاوردهای سفرهای خارجی از سوی مسئولین دیپلماسی کشور این است که توطئه های دشمنان را خنثی می کند.
کمک های ایران به حزب الله لبنان قطع شده است
رسانه های فارسی زبان خارج از کشور دائما به کمک های ایران به حزب الله اشاره می کنند و برخی مردم نیز به دلیل مشکلات اقتصادی و معیشتی موضعی نامناسب نسبت به این کمک ها دارند، نظر شما در این رابطه چیست؟
بحث دیپلماسی فعال و سیاست خارجی ای که بتواند در عصر ما دوام آورد، در همه جای دنیا این گونه است که دولت ها در خارج از مرزها، همفکران، یاران و کسانی را که همسو با سیاست های خود هستند تقویت می کنند. مگر عربستان، امارات متحده عربی، قطر و ترکیه نیستند که تلاش می کنند در کشورهای نزدیک به خودشان و حتی دورتر نظیر لیبی، برای افزایش اقتدار خود یارانی دست و پا کنند؟
معلوم است که جمهوری اسلامی هم استثناء نیست و حزب الله یکی از نیروهایی است که می تواند در پیشبرد مسائلی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هم آمده، یاری رساند. اینکه هزینه ها در چه سطحی بوده و آیا ادامه دارد یا خیر، مهم است. باید بگویم که کمک های ایران به حزب الله قطع شده و خود حزب الله در حوزه های مختلف کارهای اقتصادی انجام داده که درآمد ناشی از آن ها کفاف اداره این گروه را می دهد.
قرار هم نبوده که کمک های ایران همواره و همیشگی باشد. لذا این کمک ها قطع شده اند. امیدوارم این خبر که موثق هم هست، مردم عزیزی را که با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می کنند، قانع کند.
سخنرانی دیروز سیدحسن نصرالله ضربه مهلکی به اسرائیل بود
تحلیل و نگاه شما نسبت به مواضع اخیر آقای سیدحسن نصرالله چگونه است؟
ایشان فرد بسیار هوشمندی است و ظرایف خاصی را در به کار بردن واژه ها رعایت می کند. از دیشب که ایشان انگشت اتهام را به سمت اسرائیل برد و تهدید کرد اگر اثبات شود این انفجار کار رژیم صهیونیستی بوده، حزب الله مقابله به مثل می کند، بسیاری از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه به تکاپو افتادند تا بگویند دست کسی در کار نبوده است.
این سخنرانی ضربه مهلکی به اسرائیل تلقی می شود. چنانکه لگدمال شدن قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه ایران در شواری امنیت نیز ضربه دیگری به اسرائیل بود. پیگیری سیدحسن نصرالله بر محور سخنرانی دیروز می تواند توپ را به زمین دشمن بیندازد. زیرا پیش از این تلاش هایی صورت گرفته بود برای اینکه انفجار اخیر را به نیروهای خودی و حزب الله نسبت دهند.
امام موسی صدر به هیچ عنوان مروج طایفه گری نبود
راه امام موسی صدر را تا چه اندازه مناسب وضعیت فعلی می دانید؟ زیرا برخی معتقدند که راه ایشان نیز به نوعی مروج طایفه گری در لبنان بوده است.
مدیریت امام موسی صدر در لبنان به گونه ای بود که هیچ گاه بحث طایفه گری و فرقه ها پیش نیامد. او هرگز مروج چنین مسأله ای نبود. متاسفانه با اینکه کارهای زیادی در خصوص تبیین اندیشه «امام موسی صدر» صورت گرفته، ولی انگار برخی ابعاد شخصیتی ایشان هنوز نادیده انگاشته می شود.
آقایان سیدعباس موسوی و سیدحسن نصرالله، نگاه درست و دقیقی به امنیت ملی، آرامش، رشد و ارتقاء اقتصادی کشور و همچنین ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنی دارند که از نیل تا فرات را جزو مرزهای خود می داند.
بنابراین نباید گوش به رسانه های سعودی داد. همان رسانه هایی که می خواهند چهره خاصی از حزب الله جلوه دهند. حزب الله آنقدر عزیزان خود را از دست داده تا مسیحی ها و دروزی ها، سنی ها و شیعه ها و ... عزیز بمانند. معتقدم همچنان مسیر امام موسی صدر در حزب الله لبنان پیموده می شود، با این تفاوت که شرایط شکننده ای حاکم است.
اسرائیل در انفجار بیروت بیشتر از همه ترسید
اسرائیل در ماجرای انفجار اخیر بیروت از همه زودتر و شاید بیشتر ترسید. کسانی که تلاش می کنند القاء کنند انفجار بیروت کار اسرائیل بوده به چه زبانی بگویند تحلیلگر نیستند و شناختی از منطقه ندارند؟ همین موضع گیری آقایان نصرالله، میشل عون و نخست وزیر مستعفی نشان می دهد که مسائل لبنان به سرعت حل خواهد شد. حتی ممکن است دولت دیاب مجدد بر سرکار بیاید. از این رو، هرکدام از طرفین که می توانند به خاموش شدن آتش در لبنان کمک کنند باید به صحنه بیایند.
امیدوارم رسانه های ما نیز که به دلیل نوع حضور و ورود ایران در لبنان، بیشتر دیده می شوند، از جمله سایت خوب و فهیم «جماران» بتوانند تحلیل های درستی به زبان های عربی و انگلیسی برای مردم منطقه و دنیا و همچنین مردم خودمان ارائه دهند. خواهیم دید که لبنان در مرداد سال1400 بهتر از امروز ساخته خواهد شد. چنانچه همین امروز نیز کمک ها و وعده های بسیاری از سوی کشورهای مختلف به لبنان داده شده است.
