گرفتار شدن در مخصمه دخالت نظامی در سوریه و لیبی و افزایش دشمنان برای اردوغان مشکلات زیادی به بار آورد حالا سقوط ارزش پول ملی کشورش هم بر اینها اضافه شد.
به گزارش جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در بخش سخن سردبیر در روزنامه رأی نوشت: «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه این روزها در چند جبهه وارد جنگ های سختی شده است چه در لیبی و چه در سوریه اما به نظر ما جنگ خطرناک تر مربوط به چگونگی جلوگیری از فروپاشی پول ملی(لیره) برای بار دوم در دو سال اخیر است زیرا فروپاشی آن مشکلات اقتصادی داخلی آن هم در زمان سخت کرونا در پی خواهد داشت.
چند روز پیش بهای لیره به 7.2 دلار رسید و این تقریبا همان قیمتی است که طی بحران 2018 به عنوان نتیجه جنگ اقتصادی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا علیه ترکیه در اعتراض به بازداشت«اندرو روبنسون» کشیش آمریکایی و ورود ترکیه به مذاکرات با روسیه برای خرید سامانه موشکی «اس400» به آن رسید. اکنون باید تأثیرات منفی شیوع کرونا بر اقتصاد ترکیه و بیشتر شدن کسری در بودجه عمومی و رسیدن آن به 6.3 میلیارد دلار در ماه آوریل گذشته و افزایش بدهی عمومی به بیش از 400میلیارد دلار را هم باید در نظر گرفت.
خبرگزاری رویترز در گزارشی عنوان کرد که دولت ترکیه از همپیمانان خود خواستار تزریق میلیاردها دلار به عنوان سرمایه گذاری و ودیعه ها در بانک مرکزی ترکیه برای جلوگیری از فروپاشی لیره شده است به طوری که مسئولان وزارت خزانه داری و بانک مرکزی این کشور مذاکراتی دوجانبه طی روزهای گذشته با همتایان خود در ژاپن و انگلیس درباره ایجاد خطوط مبادله پولی و با قطری ها و چینی ها درباره افزایش حجم تسهیلات مالی کنونی انجام دادند.
پاسخ مثبت ندادن به این درخواست ها منجر به کاهش ارزش لیره می شود دقیقا به مانند آن چه دو سال پیش رخ داد به طوری که نیمی از ارزش خود را در چند روز از دست داد البته این را نیز باید در نظر بگیریم که دو سال پیش درآمد گردشگری ترکیه در اوج خود بود و سالیانه نزدیک به 45 میلیارد دلار به خزانه این کشور ترزیق می کرد. در عین حال نیز ترکیه به لحاظ نظامی به مانند اکنون در لیبی دخالت نکرده بود. ترکیه اکنون نیرو و تجهیزات سنگین و پهپاد برای حمایت از همپیمان خود «فایز السراج» رئیس شورای ریاستی دولت وفاق مورد تایید جامعه بین المللی، برای رویارویی با نیروهای ژنرال «خلیفه حفتر» که طرابلس پایتخت را محاصره کردند، به لیبی فرستاده است.
دشمنان اردوغان زیادند و شامل فهرستی از بیشتر کشورهای همسایه ترکیه مانند قبرس، یونان، سوریه تا مصر، امارات ،فرانسه و روسیه می شوند و خبرگزاری رسمی آناتولی گزارش داد که برخی موسسات مالی در لندن جنگ ددمنشانه ای را علیه لیره ترکیه به راه انداختند که بارزترین جنبه های آن مکیدن ارزها از بازارهای داخلی ترکیه است.
حمایت قطر از همپیمان ترکیه ای تقریبا قطعی است، دولت قطر که در سال 2018 طی بحران لیره 15 میلیارد دلار به اقتصاد ترکیه تزریق کرد، این بار نیز تردیدی در انجام این کار نمی کند. ترکیه تنها کشوری بود که به سرعت برای کمک به قطر برای شکستن محاصره دوحه توسط عربستان، امارات، بحرین و مصر دخالت کرد و یک پایگاه نظامی در اراضی اش با حضور 30 هزار نظامی ترک با تجهیزات کامل برای مقابله با هر گونه دخالت نظامی خارجی برای تغییر نظام در قطر ایجاد کرد ولی این حجم از حمایت با توجه به شرایط سختی که دولت قطر در سایه کاهش شدید درآمدهای نفت و گاز و افزایش هزینه های لیبی و سوریه و اختصاص میلیاردها دلار برای مقابله با بحران کرونا، در آن به سر می برد هنوز مشخص نیست. قطر روزانه نزدیک به 1500 مورد ابتلا به کرونا را ثبت می کند و روز گذشته این رقم به 1950 مورد رسید.
فروپاشی لیره منجر به این می شود که دولت اردوغان رئیس جمهور ترکیه تحت فشارهای داخلی گسترده ای توسط احزاب مخالف قرار گیرد که دایره انتقادهای خود از او را افزایش دادند و نشانه هایی از احتمال وقوع تغییرات ریشه ای در قله قدرت و تهدید تلویحی به کودتای نظامی جدید و برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام و لغو نظام ریاست جمهوری وجود دارد.
نمی دانیم که اردوغان چگونه از این بحران ها در سایه چنددستگی داخل حزبش و ورود به دو جنگ فرسایشی در سوریه و لیبی در آن واحد و وخامت روابطش با آمریکا که برای لغو قرارداد سامانه های موشکی «اس400» روسیه فشار وارد می کند و وخامت روابطش با روسیه که ترکیه را متهم به تبانی با سازمان های تروریستی در «ادلب» و نقض توافقنامه سوچی در نزدیکی«حلب» می کند، بیرون می آید.
سیاست «صفر کردن مشکلات»که حزب عدالت و توسعه را تقریبا 20 سال در قدرت نگه داشت، تقریبا از بین رفته است و تئوریسین آن یعنی« احمد داوود اوغلو»رهبری یک حزب مخالف را به عهده دارد و همین مساله درباره «علی بابا جان» مهندس معجزه اقتصادی که ترکیه را تا مرتبه 17 در نردبان بیست کشور دارنده اقتصاد قوی در جهان بالا برد گفته می شود، بابا جان هم یک حزب دیگر تشکیل داد که از حمایت«عبدالله گل» رئیس جمهور سابق ترکیه و شریک اردوغان در تأسیس حزب حاکم برخوردار است.
اکنون اردوغان دو گزینه تلخ برای حل بحران لیره دارد اولی بالا بردن بهره بانکی و این یعنی افزایش میانگین تورم و گرانی معیشت و دومی روی آوردن به صندوق بین المللی پول و وام های آن است که باعث وابستگی و گشودن درهای اقتصاد ترکیه به روی دخالت ها و شروط صندوق می شود به همین دلیل اردوغان هر دو را به طور کلی رد می کند، و همین مساله است که روی آوردنش به دوستانش برای درخواست کمک به امید نجات و نجات لیره از فروپاشی را تفسیر می کند.
ترکیه روزهای بسیار سختی در پیش دارد و برون رفت از بحران های سیاسی و اقتصادی نیازمند تصمیم های استراتژیک جسوارنه در چند جبهه و با بیش از چند طرف دارد حالا آیا اردوغان رئیس جمهور این کشور انجامش می دهد؟ در این زمینه به حکم تجربه های مشابه سابقی که داریم تردید بسیاری داریم...و خدا بهتر می داند.
