با توجه به اشباع بازار، کاهش رشد اقتصادی و کاهش تقاضا برای نفت، نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت قیمت نفت به روال پیش از شیوع ویروس کرونا بازگردد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، ایندیپندنت در گزارشی نوشت: بازار نفت شاهد تداوم کاهش قیمت نفت است و این در حالی است که انتظار بر این بود که پس از توافق اخیر اوپک پلاس مبنی بر کاهش تولید نفت، ثبات به تدریج به بازار نفت بازگردد . قیمت نفت خام در روز سه شنبه نیز با نوسان همراه بود. قیمت یک بشکه نفت خام برنت به حدود 20 دلار و 38 سنت رسید. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمیدیت نیز به 3 دلار و 81 سنت رسید.
روز دوشنبه برای اولین بار در تاریخ نفت، قیمت نفت منفی شده بود. این روزها سوالات بسیاری در مورد آینده بازار انرژی و نفت مطرح شده است؛ از جمله، چرا علی رغم توافق عربستان - روسیه - آمریکا قیمت نفت افزایش نیافت؟ و با توجه به شرایط فعلی، آینده بازار نفت چگونه خواهد بود؟
برهم خوردن اصل عرضه و تقاضا
اصل عرضه و تقاضا همواره یکی از اصول اساسی بازار جهانی انرژی بوده است و افزایش یا کاهش قیمت نفت، معمولا بر اساس این اصل محاسبه می‌شد. در برخی موارد نیز حوادث ژئوپلتیک باعث ایجاد نوسان در قیمت نفت می شد. حوادث ژئوپلتیک با افزایش نا‌امنی در منابع تولید انرژی و نیز مسیرهای انتقال انرژی، باعث برهم خوردن توازن در بازار نفت می شدند و این به نوبه خود به افزایش قیمت نفت می انجامید. در حالی که حوادث ژئوپلتیک در ماه های اخیر و پس ار حمله پهپادها به تاسیسات پالایشگاهی آرامکو در ماه سپتامبر، تاثیر زیادی بر بازار نداشته است، شیوع کرونا دودستگی در بین اعضای اوپک پلاس و کاهش رشد اقتصادی جهانی، روند نزول قیمت نفت را تشدید کرده است.
شیوع کرونا
شاید به جرات بتوان ادعا کرد هیچ بحران دیگری مثل شیوع ویروس کرونا باعث کاهش تقاضای جهانی نفت نشده است. در ماه های اخیر، اقتصاد جهانی با کندی رشد مواجه شده بود و شیوع ویروس کرونا باعث شد تا رشد اقتصاد جهانی بیش از بیش کاهش یابد. کاهش رشد اقتصادی به معنای کاهش تقاضا برای انرژی است. طبق آمار آژانس بین المللی انرژی، در حدود 60 درصد از نفت وارداتی در کشورهای مختلف در بخش حمل و نقل مصرف می شود. اکنون با توجه به برقراری قرنطینه در اکثر کشورهای عمده مصرف کننده انرژی، رفت و آمد درون شهری و برون شهری به شدت کاهش یافته است. خطوط هواپیمایی به شدت آسیب دیده اند و معلوم نیست چه زمان قادر خواهند بود خسارت وارده در دوران کرونا و قرنطینه را جبران کنند.
تمدید دو هفته ای قرنطینه در هند، خبر خوبی برای بازار نفت نبود. این کشور قبلا سه هفته قرنطینه سراسری برقرار کرده بود که با اعلام نخست وزیر این کشور، دو هفته دیگر هم تمدید شد.
چین
چین با استفاده از فرصت کاهش قیمت نفت، اقدام به خرید نفت و ذخیره آن در ذخایر استراتژیک خود کرد و آن ذخایر را از (میزان لازم برای) 90 روز به 180 روز افزایش داد. چین همچنین کاهش قیمت ال ان جی را فرصت مناسبی برای خرید این ماده از بازار یافت و با تحمیل شرایط و قیمت مورد نظرش، اقدام به خرید مازاد ال ان جی کرد.
پکن که از سوی کشورهای غربی به پنهان کاری در ارائه آمار بیماران مبتلا به ویروس کرونا و عدم اطلاع رسانی به موقع در مورد شیوع این ویروس متهم شده است، در تلاش برای بازیابی اقتصاد خویش و کاهش تاثیر شیوع ویروس کرونا بر آن است. برخی از کارشناسان امور اقتصادی بر این باورند که چین توانسته است تاثیر ویروس کرونا را بر اقتصاد خود مدیریت کند. اما وقتی کشورهای واردکننده اجناس چینی قادر به مدیریت آثار شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد خود نباشند، طبیعی است که نخواهند توانست اجناس تولید چین را خریداری کنند و در نتیجه، خطوط تولید کارخانه های چین هم به مشکل برخواهد خورد. در ماه های آینده باید شاهد افزایش تنش بین غرب و چین باشیم.
آمریکا
صنعت نفت شیل آمریکا نیز از نوسانات قیمت نفت آسیب خواهد دید. با تمامی تلاشی که از سوی دولت ترامپ و کلیه دست‌اندرکاران دیپلماسی انرژی این کشور برای بازگشت ثبات به بازار نفت به‌کار گرفته شد، تا امروز نتیجه مورد نظر ترامپ در بازار انرژی حاصل نشده است. کاهش تدریجی قیمت نفت با توجه به هزینه بالای تولید نفت شیل، خبر خوبی برای صاحبان صنایع شیل نخواهد بود. بیکاری کارگران صنعت شیل در اثر تعطیلی دکل های حفاری شیل در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر، بر رای کارگران صنعت انرژی آمریکا و میزان حمایت لابی شیل از ترامپ تاثیرگذار خواهد بود. با روند کاهش تولید نفت شیل، وابستگی آمریکا به منابع خارجی افزایش خواهد یافت، که در تناقض با استقلال انرژی این کشور خواهد بود.
ترامپ روز سه شنبه در توییتی، از وزارت انرژی و وزارت خزانه داری خواست تا بسته حمایتی از صنعت نفت شیل را در مقابل کاهش قیمت نفت آماده کنند. بر اساس این طرح، قرار است دولت آمریکا برای جلوگیری از تعطیلی دکل های حفاری و بیکاری کارگران صنعت شیل، منابع مالی به صورت وام در اختیار این شرکت ها قرار دهد. باید در روزهای آینده شاهد دیپلماسی فعال دولت آمریکا برای حفاظت از منافع ملی این کشور در بازار جهانی انرژی و حمایت از صنعت شیل باشیم.
در مورد این که با توجه به شرایط فعلی، بازار نفت چه زمان به ثبات خواهد رسید و قیمت نفت چه زمانی افزایش خواهد یافت، در روزهای اخیر کنفرانس های مجازی متعددی توسط مراکز تحقیقاتی دانشگاهی، دولت ها و اندیشکده های مختلف در آمریکا و اروپا برگزار شده است. اکثر شرکت کنندگان در میزگردها، بر این باورند تا که زمانی که میزان خسارت شیوع ویروس کرونا بر اقتصاد کشورها به درستی برآورد نشود و دولت ها برنامه جامعی برای کاهش تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد خویش و حمایت از صاحبان صنایع کوچک و افرادی که بر اثر ویروس بیکار شده اند، تهیه نکنند، نمی توان زمان دقیقی برای ایجاد ثبات در بازار پیش بینی کرد.
با توجه به اشباع بازار، کاهش رشد اقتصادی و کاهش تقاضا برای نفت، نباید انتظار داشت که در کوتاه مدت قیمت نفت به روال پیش از شیوع ویروس کرونا بازگردد. اگر در جلسه قبلی اوپک پلاس روسیه و عربستان دچار اختلاف نمی شدند و روسیه به کاهش تولید می پیوست، قیمت نفت تا با این حد کاهش نمی یافت. دودستگی در بین تولیدکنندگان نفت، روند کاهش قیمت نفت را تسریع بخشید. اگرچه توافق بعدی اوپک پلاس برای مدت اندکی تاثیر مثبتی بر بازار نفت داشت، اما نتوانست انتظارات را برآورده سازد. تحرکات و تحولات بازار نفت در حال تغییر است و این تحولات بیش از حوادث ژئوپلتیک بر بازار تاثیر می گذارند.
سخن آخر، این که در ماه های آینده بازار نفت با نوسان همراه خواهد بود و نباید انتظار داشت قیمت نفت به این زودی به سطح پیش از شیوع ویروس کرونا برسد. برای اولین بار در تاریخ نفت، هم عرضه مازاد در بازار وجود دارد و هم تقاضایی برای نفت موجود در بازار نیست.
تا میزان خسارت واقعی بر اقتصاد کشورهای مصرف کننده نفت مشخص نشود و دولت ها از صنایع مختلف کشورهایشان حمایت نکنند، نباید انتظار داشت تقاضا برای نفت افزایش یابد. اقتصاد جهانی و بازار جهانی نفت برای برون رفت از شرایط فعلی به زمان نیاز دارد و لزوم همکاری همه جانبه دولت ها در این مورد، بیش از بیش احساس می شود.
