انتظار می رود که پروسه رای گیری انتخابات ریاست جمهوری در 50 درصد خاک افغانستان برگزار شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، یورو نیوز گزارش داد چند روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، تعدادی از جنبش های مردمی، سیاسی و صاحب نظران انتخابات پیش رو را بحران ساز می دانند. آنها می گویند که نگران تقلب های انتخاباتی مشابهی هستند که در انتخابات پارلمانی افغانستان و همچنین دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری اتفاق افتاد.
مسئولان در کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به تازگی از تلاش های خود در تامین شفافیت انتخابات ریاست جمهوری خبر داده و اعلام کرده‌اند با به کارگیری دستگاه های بایومتریک در سراسر افغانستان مانع از تقلب در انتخابات پیش رو خواهند شد.
هشدار درباره نتایج بحران ساز انتخابات
در تازه ترین واکنش ها به فرآیند انتخابات ریاست جمهوری، جنبش روشنایی با برگزاری کنفرانس مطبوعاتی و صدور بیانیه ای مدعی شده است که از طریق شواهد، قرائن و اظهارات «صریح» تیم های انتخاباتی به این نتیجه رسیده که احتمال تقلب انتخاباتی بسیار «گسترده و سازمان یافته تر» از دوره های انتخاباتی گذشته است.
این جنبش با هشدار به نتایج بحران ساز این دور از انتخابات، تصمیم دارد که در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نکند.
ساعاتی پس از صدور اعلامیه جنبش روشنایی، «حامد کرزای» رئیس جمهور پیشین افغانستان با صدور اعلامیه ای گفت که وی با همراهی تعدادی از شخصیت های جهادی، ملی، شهروندان و نمایندگان جامعه مدنی افغانستان تلاش می کند تا یک «ابتکار افغانستان شمول» ایجاد کند.
وی معتقد است برگزاری انتخابات ریاست جمهوری پیش رو افغانستان را به بحران های عمیق تر خواهد کشاند و به همین علت از آمریکا و طالبان خواسته است هر چه زودتر مذاکرات صلح را از سر گیرند.
انتخابات ریاست جمهوری قرار است که روز شنبه آینده (28 سپتامبر) برگزار شود. حکومت افغانستان به رهبری اشرف غنی بر برگزاری این انتخابات تاکید دارد.
بر اساس تقویم انتخابات ریاست جمهوری که توسط کمیسیون مستقل انتخابات تنظیم شده نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری بیست و یک روز پس از برگزاری آن یعنی روز 27 مهر (19 اکتبر) اعلام خواهد شد.
طبق آخرین آمار کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان که در زمان انتخابات پارلمانی سال 2018 منتشر شده حدود 13 میلیون و 330 هزار نفر واجد شرایط رای دهی هستند؛ اما مشخص نیست چه تعدادی از افراد واجد شرایط در انتخابات شرکت خواهند کرد. در دوره گذشته انتخابات ریاست جمهوری، حدود 7 میلیون نفر پای صندوق های رای حاضر شده و به کاندیدای مورد نظرشان رای دادند.
کارزارهای «ضعیف»
«خلیل رئوفی» رئیس گروه کاری مشترک جامعه مدنی افغانستان به یورونیوز گفت: «کارزارهای انتخابات ریاست جمهوری امسال نسبت به دوره های قبلی بسیار «ضعیف» برگزار می شود، به طوری که اصلا شباهتی به کارزارهای انتخابات ریاست جمهوری ندارد. از بین 15 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری، تنها دو کاندیدا به طور جدی رقابت می کنند که این دو نیز متهم به استفاده از بودجه ملی و سوءاستفاده از موقعیت سیاسی خود هستند.»
این فعال جامعه مدنی ادامه داد: «در ولایات و مراکزشان خبری از کارزارهای انتخاباتی کاندیداها نیست و رقابت های انتخاباتی در چند شهر بزرگ افغانستان خلاصه شده است.»
به گفته وی کسانی در تیم های انتخاباتی دو کاندیدای پیشتاز ریاست جمهوری افغانستان حضور دارند که در گذشته متهم به نقض حقوق بشر بوده اند اما به آنها به عنوان بانک های رای مردمی نگاه می شود.
وی در ادامه افزود: «از دیدگاه ما اطلاق کردن بانک رای برای این اشخاص اصطلاح منطقی نیست هر چند این افراد دارای احزاب سیاسی نیز هستند و در نظام دموکراتیک، احزاب سیاسی دارای رای های مردمی نیز هستند.»
عده‌ای از آگاهان سیاسی ریشه مشکلات ایجاد شده در پروسه های انتخابات ریاست جمهوری را در ساختار قبیله ای قدرت می دانند.
سناریوهای پیش رو و شانس پیروزی کاندیداها
«محمد تقی مناقبی» پژوهشگر حقوقی و استاد دانشگاه درباره بسترهای قدرت در افغانستان به یورونیوز گفت: «در طول تاریخ افغانستان هر نوع نظامی که روی کار آمده، از نظام پادشاهی و امارت گرفته تا جمهوریت، همه دارای ریشه های قبیله ای بوده است و این نظام ها تنها به عنوان یک پوشش ظاهری عمل کرده و در واقع ریشه قدرت در افغانستان براساس ساختار قبیله ای بوده است.»
این پژوهشگر حقوقی ادامه داد: «با توجه به این شرایط، نظام فعلی افغانستان بی شباهت به نظام توتالیتر نیست. از طرفی از یک سال پیش ذهنیت سازی هایی برای القای این مطلب به مردم انجام شده است که رای شما ارزشی ندارد تا بر این اساس مشارکت مردمی در انتخابات کمتر شود و عده خاص مدنظر حکومت در انتخابات شرکت کنند. از طرف دیگر در دوره های انتخاباتی گذشته، مشارکت مردم با تقلب انتخاباتی مختل شد. مردم ناامید و بی تفاوت شده اند. در چنین وضعی زمینه های فساد بیش از پیش مهیا است و اگر فردا بحث تقلب های انتخاباتی اتفاق بیفتد، شهروندان حتی به اندازه انتخابات قبلی ریاست جمهوری در برابر تقلب واکنش نشان نخواهند داد.»
به نظر می رسد که احتمال تقلب در انتخابات یکی از نگرانی های جدی کاندیداها و مردم در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو است.
وی درباره سناریوهای احتمالی گفت: «بعید به نظر می‌رسد که هیچ کدام از کاندیداها حتی با تقلب هم بتوانند برنده قطعی انتخابات ریاست جمهوری شوند و انتخابات باز هم به دور دوم کشیده خواهد شد اما اینکه رای مردم معیار انتخاب رئیس‌جمهور آینده شود، هم بعید است. احتمال دارد در نهایت به راه حل سومی اکتفا شود که بر اساس آن طرف های دخیل در بحث افغانستان با هماهنگی کشورهای همسایه دور یک میز از موضع برابر سخن بگویند و این گونه پروسه صلح در افغانستان تطبیق شود.»
«نجیب بارور» مدیرمسئول یکی از هفته نامه‌های شهر کابل نیز در گفت و گو با یورونیوز اظهار داشت: «باورم این است که اگر واقعا انتخابات شفاف برگزار شود رای با همین کسانی است [رهبران احزاب] که در اطراف عبدالله حضور دارند. به دلیل اینکه این احزاب به خصوص در زمانی که مردم در بدبختی بزرگ سیاسی به سر می‌بردند، سال‌های زیادی در کنار مردم افغانستان بوده اند.»
وی در ادامه افزود: «اگر بار دیگر تقلب صورت بگیرد، مردم از حق خود نخواهند گذشت و احزاب پرقدرتی که در اطراف دکتر عبدالله هستند اجازه تصمیم گیری فردی را به وی نمی دهند. بیم آن دارم که افغانستان بعد از انتخابات با یک بحران و کشمکش دیگر مواجهه شود.»
«ابوالفضل فصیحی» استاد علوم سیاسی در زمینه شانس پیروزی در انتخابات پیش رو به یورونیوز گفت: «کار از تقلب هم گذشته است؛ اینجا صحبت از یک انتخابات تقریبا بی معنا است و نمی شود روی نتیجه اش تحلیل و صحبت کرده و به طور قاطع بگوییم که شانس پیروزی با چه کسی است، به خصوص اینکه با شرایط ناامنی و فساد حاکم بر سیستم انتخاباتی افغانستان، درصد مشارکت خیلی پایین خواهد بود.»
نهاد بازرسی ویژه آمریکا برای بازسازی افغانستان در گزارشی از حاکمیت دولت افغانستان بر نیمی از خاک افغانستان خبر داده و انتظار می رود که پروسه رای گیری انتخابات ریاست جمهوری در 50 درصد خاک افغانستان برگزار شود.
