ژنرالی که می خواهد قذافی دوم آفریقا شود/ خلیفه حفتر را بیشتر بشناسیم+ تصاویر

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، درگیری نیروهای شرق (طبرق) و غرب (طرابلس) لیبی وارد پانزدهمین روز خود شده است. فرماندهی نیروهای شرق را ژنرال بازنشسته خلیفه حفتر بر عهده دارد که از حمایت عربستان سعودی و امارات برخوردار است و فرماندهی جبهه غرب را نخست‌ وزیر «فایز السراج» رئیس دولت «وفاق ملی» در طرابلس بر عهده دارد.

نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی به فرماندهی ژنرال «خلیفه حفتر» در تلاش هستند تا دولت مرکزی لیبی را سرنگون کرده، و طرابلس را به تصرف خود در آورند.

حفتر، جنگ علیه طرابلس را عملیات آزادسازی طرابلس نامیده و السراج نیز برای مقابله با این حمله، عملیات نیروهای خود را «برکان الغضب» (آتشفشان خشم) نامیده است.

فرستاده سازمان ملل در امور لیبی، با صراحت خلیفه حفتر را به تلاش برای کودتا متهم کرده است. 

به گفته «غسان سلامه»، نیرو‌های خلیفه حفتر برای مقابله با تروریسم تلاش نمی‌ کنند، بلکه به دنبال کودتای نظامی در لیبی هستند. 

سلامه می گوید: اقدام خلیفه حفتر به صدور حکم بازداشت برای «فایز السراج» نخست وزیر دولت وفاق ملی لیبی و دیگر مسئولان در این کشور، بیانگر تمایل او برای اجرای کودتای نظامی است. اگر همه طرف‌های درگیر در لیبی به این نتیجه برسند که گزینه نظامی راه حل نیست، امکان آغاز روند سیاسی فراهم خواهد شد. کشور‌های متعدد با توجیه مقابله با تروریسم در پنج سال گذشته از خلیفه حفتر حمایت کردند، اما هدف واقعی او تسلط بر طرابلس پایتخت لیبی است.

با شدت یافتن درگیری‌ ها در لیبی نام خلیفه حفتر بار دیگر بر سر زبان‌ ها افتاده است اما او کیست و چرا چند سالی است که نامش با درگیری‌ های داخلی لیبی گره خورده است؟

زندگی نامه

«خلیفه بالقاسم حفتر» در سال 1943 در شهر «اجدابیای شرقی» به دنیا آمد. او یکی از اعضای قبیله الفرجانی است.

حفتر در سال 1957 در مدرسه «الهدی» در «اجدابیا» درس خواند و سپس برای تحصیل در دوره متوسطه بین سال های 1961 تا 1964 به شهر «درنه» رفت. 

او فارغ التحصیل دانشگاه نظامی بنغازی در سال 1966 است.

او سپس در اتحاد جماهیر شوروی آموزش نظامی دید و مدرک ویژه ماموران خارجی را گرفت. حفتر سپس در مصر آموزش نظامی دید. او همچنین با نیروهای توپخانه ای در مسجد پاسبانی می داد.

​

حفتر علاوه بر زبان عربی، به زبان های ایتالیایی، روسی، انگلیسی و فرانسوی صحبت می کند.

سال های اولیه در دولت قذافی

حفتر به عنوان یک مامور جوان ارتش در کودتایی شرکت کرد که در سال 1969 به معمر قذافی علیه «محمد ادریس سنوسی» تنها پادشاه لیبی کمک کرد و قذافی را به قدرت رساند. او فرمانده نیروهای لیبیایی بود که از نیروهای مصری که در سال 1973 وارد صحرای سینا می شدند، پشتیبانی می کرد.

حفتر یکی از اعضای شورای فرماندهی انقلابی بود که پس از کودتا بر لیبی حکومت می کرد. حفتر سپس فرمانده نیروهای مسلح لیبی شد. در اواخر دهه 1980 حفتر نیروهای لیبیایی را در نبرد با چاد فرماندهی کرد؛ جنگی که در نهایت به شکست لیبی منتهی شد.

جنگ با چاد

تا سال 1989 حفتر درجه کلنلی را دریافت کرد و در آن زمان فرمانده نیروهای لیبیایی در چاد بود.

در طول جنگ چاد، حفتر و 700-600 تن از نیروهای او به عنوان زندانیان جنگی به اسارت درآمدند. قذافی بلافاصله پس از این جنگ، منکر  پشتیبانی از حفتر و نیروهایش شد و پشت آنها را آشکارا خالی کرد.

در حقیقت قذافی که خود به واسطه یک کودتا روی کار آمده بود چنین شخصیتی را تهدیدی جدی برای خود می‌دانست و همین امر باعث شد که در نهایت از فرصت استفاده کرده و با عدم پشتیبانی از او، موجب شود که حفتر به همراه نیروهایش به اسارت ارتش چاد در آیند.

اپوزیسیون تحت پشتیبانی آمریکا

در اواخر سال 1987، حفتر و گروهی از نیروهای وفادار به «جبهه ملی نجات لیبی» (NFSL) به عنوان یک گروه اپوزیسیون تحت پشتیبانی آمریکا پیوستند. 

در 21 ژوئن 1988، او از تاسیس جناح نظامی NFSL تحت عنوان «ارتش ملی لیبی» تحت فرماندهی خودش خبر داد.

در سال 1990 سازمان سیا در مورد اقامتگاهی مذاکره کرد که به حفتر و 300 تن از سربازانش اجازه می داد تا تحت برنامه مهاجرت آمریکا، به این کشور نقل مکان کنند. 

در سال 1996، حفتر پیش از بازگشت به آمریکا در قیامی ناکام علیه قذافی در کوهستان های شرق لیبی شرکت کرد. 

حفتر پس از آن به حومه ایالت ویرجینیا رفت و تا سال 2007 در شهر «فالز چرچ» زندگی کرد. از آنجا و اکثرا از طریق تماس هایی با سازمان اطلاعات آمریکا، حفتر از چندین مورد تلاش برای سرنگونی و ترور قذافی حمایت کرد.

نقش اولیه در نخستین جنگ داخلی لیبی

در سال 2011 او برای حمایت از انقلاب لیبی به این کشور بازگشت. تا ماه آوریل، عبدالفتاح یونس نقش فرماندهی کل نیروهای مسلح، عمر الحریری نقش معاونت وی، و حفتر هم با درجه سپهبد، سومین جایگاه ارشد را به عنوان فرمانده نیروهای زمینی داشت. یونس تابستان همان سال ترور شد. 

حفتر به پست خوبی در ساختار سیاسی جدید دست نیافت و برای مدتی به آمریکا بازگشت.

آغاز عملیات کرامت

در فوریه 2014، حفتر در تلویزیون ظاهر شد و انحلال پارلمان را اعلام کرد. حفتر خواستار تشکیل دولت موقت برای نظارت بر انتخابات جدید شد. او از لیبیایی ها خواست علیه پارلمان به پا خیزند.

اما در نهایت درخواست او به قیام عمومی منتهی نشد. «علی زیدان» نخست وزیر موقت به سرعت اطلاعیه او را رد کرد و اقدامات حفتر به عنوان تلاش برای کودتا محکوم شد.

استراتژی حفتر به یک سری میتینگ ها در مورد لیبی، و تشکیل ارتشی سرّی با پشتیبانی نیروهای سابق ارتش محدود شد. سه ماه بعد، در 16 ماه مه در عملیات کرامت، حفتر حملات هوایی و زمینی علیه شبه نظامیان اسلامگرا در شهر «بنغازی» را همزمان با حمله مسلحانه علیه پارلمان لیبی آغاز کرد. 

در زمان حمله بنغازی وی با ترور ناکام مواجه شد. در 20 مه 2014 یعنی چهار روز پس از حمله بنغازی، پارلمان اعلام کرد بالاخره برای برگزاری انتخابات ملی که به تعویق افتاده بود، در 20 مه 2014 برنامه ریزی کرده است. مجلس نمایندگان طبرق هم جایگزین پارلمان ملی شد.

در تاریخ 24 نوامبر 2014 جنگنده های وابسته به عملیات کرامت به فرودگاه طرابلس حمله کردند و به طور موقت فرودگاه را بستند، اما همچنین به خانه های همجوار آسیب زدند. در واکنش به این حمله، دادگاهی در طرابلس برای خلیفه حفتر حکم بازداشت صادر کرد.

تلاش نافرجام برای ترور

حفتر صبح روز 4 ژوئن 2014 با یک خودروی حامل مواد منفجره که توسط یک فرد انتحاری رانده می‌ شد، مورد سوء قصد (تلاش برای ترور) قرار گرفت. فرد مهاجم تلاش کرد تا با خودروی حامل مواد منفجره وارد مقر موقت فرماندهی ستاد عملیات کرامت واقع در منطقه (عوط السلطان) نزدیک «الأبیار» در شرق بنغازی شود، اما نگهبانان متوجه شدند و به فرد مهاجم هشدار دادند.

فرد مهاجم نیز فورا اقدام به منفجر کردن خودروی خود کرد که منجر به کشته شدن 5 سرباز لیبیایی و مجروح شدن 23 نفر دیگر شد که به بیمارستان المرج منتقل شدند.

خلیفه حفتر در این حمله انتحاری آسیبی ندید. حفتر در واکنش به این حادثه، قول داد که به این اقدام تروریستی به شدت پاسخ خواهد داد.

نقش فرماندهی در دومین جنگ داخلی لیبی

حفتر در تاریخ 2 مارس 2015 فرمانده نیروهای دولت طبرق  شد.

از سال 2015، برخی از رسانه ها گزارش دادند که نیروهای حفتر کمک نظامی اسرائیلی دریافت کرده اند و هواپیماهای اسرائیلی پس از درخواست حفتر، اهداف داعش در شهر«سرت» را بمباران کرده اند.

پس از سه سال کارزارهای نظامی، در اوایل ژوئیه 2017، حفتر در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد که نیروهایش در نهایت کنترل کامل بنغازی، دومین شهر بزرگ لیبی را به دست گرفتند. پیروزی نظامی حفتر توسط بسیاری از مردم به عنوان بیان جاه طلبی های نظامی و سیاسی او و به ویژه قصد او برای سلطه نظامی در مناطق بحرانی در شرق لیبی مورد توجه قرار گرفته است. بعضی از منتقدان او ادعا کردند که او عمدتا شبه نظامیان خود را از طریق سال ها مبارزه با گروه های گوناگون مطرح کرده تا از طریق رهبری نظامی خود، نقش سیاسی آینده اش را طراحی کند.

به همین ترتیب، در حالی که بعضی ها نقش حفتر را در متحد شدن و پیروزی در جنگ علیه داعش جشن گرفته اند، منابع متعددی هم ادعا کرده اند که در بیان نقش حفتر در جنگ با داعش، اغلب اغراق شده است. به عنوان مثال، از اوایل سال 2016، نیروهای حفتر یک گروه اسلامگرا موسوم به شورای مجاهدین مشورتی درنه را هدف بمباران های خود قرار می دادند؛ گروهی که در پس سرکوب موفقیت آمیز داعش در درنه بود.

حفتر همچنان مصمم است که یکی از اهداف عملیات کرامت، این است که شاخه اخوان المسلمین لیبی به طور کامل برچیده شود و اینکه دیگر سازمان اسلام گرای دیگری در لیبی نباشد. با این حال، در سال های اخیر روزنامه نگاران و منتقدان مشاهده کرده اند که، علی رغم ماموریت رسمی ضد اسلام گرایی، حفتر به طور مداوم با سازمان های سلفی در شرق لیبی همکاری می کند. روابط او با این گروه ها، همکاری دوجانبه ای را در اداره مناطق تحت کنترل نیروهای حفتر و همچنین درگیری نظامی با همتایان اسلام گرا به ویژه در برابر اخوان المسلمین و انصار الشریعه ایجاد کرده است. بعضی از گروه های سلفی که با حفتر هم پیمان بودند، بخشی از شبه نظامیان مستقر در شهر «برقه» بودند که تحت رهبری او جنگیدند و در نهایت در بنغازی، «جبل الاخضر» و اجدابیا گسترش یافتند. همانطور که «احمد صلاح علی» در گزارش ماه ژوئن سال 2017 خود تاکید کرد، حفتر به دلیل کمبود نیروهای نظامی و منابع خود در منطقه، به حمایت سلفی ها نیاز دارد، در حالی که متحدان سلفی از کنترل خود بر گفتمان مذهبی و ارتش در حال رشد در شرق لیبی بهره می برند.

به طور کلی، در بسیاری از مناطق تحت کنترل او، چندین منبع از سوء استفاده های شبه نظامیان و اقدامات سرکوبگرانه ای برای محدود کردن آزادی های مدنی خبر داده بودند.

در ماه اوت سال 2016، حفتر از حمایت از موافقت نامه دولت ملی که توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد تایید شده بود، سر باز زد که باعث شد آمریکا و متحدان به این باور برسند که او ثبات لیبی را به خطر می اندازد. 

امارات متحده عربی و مصر همچنان از حفتر پشتیبانی می کنند. میدل ایست آی گزارش داده است که نیروهای هوایی انگلیسی، فرانسوی، آمریکایی و امارات متحده عربی پس از تجزیه و تحلیل مدارک افشا شده کنترل ترافیک هوایی، به نیروهای حفتر کمک کرده اند.

در ماه نوامبر 2016، حفتر سفر دوم به روسیه را برای دیدار با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه و «سرگئی شویگو» وزیر دفاع انجام داد. گزارش شد که در حالی که او به دنبال سلاح و حمایت روسیه بود، روسیه این کار را نکرد. در روز 26 دسامبر گزارش شد که روسیه از حفتر پشتیبانی کرد و گفت که باید در رهبری لیبی نقشی داشته باشد. 

در سال 2017 حفتر به جنایت جنگی در حین باز پس گیری درنه متهم شد. 

در 5 نوامبر 2017 «محمد حجازی» سخنگوی سابق حفتر او را «عامل اصلی بحرانی دانست که این کشور را درگیر خود کرده است».

در 4 آوریل 2019 حفتر به نیروهای خود دستور پیشروی در طرابلس را داد. این کار او را واکنش سازمان ملل و شورای امنیت مواجه شد.

به این ترتیب، نیروهای تحت امر حفتر از دو هفته پیش پیشروی به سمت طرابلس پایتخت لیبی با هدف تصرف این شهر را آغاز کرده‌ اند اما با مقاومت نیروهای دولت وفاق ملی به ریاست فائز السراج مواجه شده و هنوز نتوانسته‌ اند این شهر را تصرف کنند.

زندگی شخصی

حفتر 5 پسر و یک دختر دارد. «صدام» و «خالد» حفتر در ارتش ملی لیبی حضور دارند. در حالی که «الصادق حفتر» نیز در لیبی است. دو پسر دیگرش، «عقبی» که در بخش املاک فعال است و «المنتصر» به همراه خواهرشان «اسماء» در ویرجینیای آمریکا هستند.

صدام حفتر

در 12 آوریل 2018 اعلام شد که حفتر پس از سکته مغزی به کما رفته و در پاریس بستری شده است. در 14 آوریل شایعاتی گسترش یافت مبنی بر اینکه حفتر پس از دو روز ماندن در کما، به دلیل داشتن تومر مغزی جان خود را از دست داده است. 

در نهایت در 25 آوریل تایید شد که حفتر زنده است و پس از درمان در پاریس، به بنغازی منتقل شد.

بسیاری خلیفه حفتر را متهم می کنند که می خواهد تبدیل به معمر قذافی رهبر سابق لیبی و حاکم بی چون و چرای این کشور شود.