سیاست خارجی غیر مسئولانه و انزوای دولت ترامپ

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، آبزرور در گزارشی نوشت: تردید آمریکا در مورد تعامل با جهانی ورای سواحل خود، چیز تازه ای نیست. غریزه های افراد طرفدار انزوا طلبی، ریشه ای عمیق در طرز فکر ملی دارد. افراد زیادی مخالف دخالت آمریکا در هر دو جنگ جهانی بودند. شعار تبلیغاتی «نخست آمریکا»ی دونالد ترامپ، تازه ترین تجلی از میل دیرینه به اجتناب کردن از «مداخلات خارجی» است که «جرج واشنگتن» نخستین رئیس جمهور آمریکا در آخرین سخنرانی اش در سال 1796 علیه آن هشدار داد. 

با این وجود، با توسعه قدرت آمریکا، این میل به جدا شدن از دیگران به طور فزاینده ای در برابر خواست ملی دیگر - یعنی نشان دادن برتری آمریکا و تبلیغ ارزش ها و منافع واشنگتن از طریق رهبری کردن جهان - قرار گرفت. این فرایند، اوایل دهه 1990 به اوج خود رسید؛ زمانی که اتحاد جماهیر شوروی به عنوان رقیب اصلی آمریکا، از درون متلاشی، و آمریکا به تنها ابرقدرت جهانی تبدیل شد. 

نگاهی گذرا به پیشرفت های اخیر چین نشان می دهد این ادعا، زودهنگام بوده است. و شاید این وضع تا حدودی ناشی از این باشد که آمریکا اکنون با چالش هایی جدی روبرو است که بر این اساس، در حال عقب نشینی و نیز اتخاذ موضع تدافعی است. اینکه ترامپ هفته گذشته از طرحی در خصوص دفاع موشکی رونمایی کرد، و نیز اصرار وی بر احداث دیوار در مرز با مکزیک، نشانه هایی از این ذهنیت در حال تغییر محسوب می شوند. 

اما تردید قدیمی و جاه طلبی ها به قوت خود باقی هستند. سفر هفته گذشته «مایک پومپئو» وزیر خارجه آمریکا به چند پایتخت عربی در حالی صورت گرفت که آمریکا در آستانه خروج از سوریه است. سعودی ها نگرانند - و حق هم دارند - که خروج آمریکا از سوریه، مقدمه ای برای تعامل نکردن های گسترده تر آنها باشد. به طور کلی، ترامپ در مورد خواست خود مبنی بر خروج از جنگ های خارجی «بدون پیروزی» در خاورمیانه و افغانستان صادقانه حرف می زند.

سیگنال هایی که پومپئو فرستاد، بسیار ضد و نقیض بودند. او از سخنرانی خود در قاهره برای نشان دادن اینکه آمریکا به صورت یک «نیروی نیکوکار» قابل اتکا و همیشه حاضر در خاورمیانه است، بهره برداری کرد و مدعی شد که همیشه آماده است در کنار شرکایش بایستد - به ویژه برای مقابله با ایران. «دانیل دی پتریس» تحلیلگر مسائل سیاسی می گوید: «اظهارات پومپئو قصه و لفاظی بود که تنها یک استثناگرای اصیل آمریکایی می تواند عاشق آن باشد.»

باور کردن این سخنان با توجه به تحولات اخیر به ویژه دامن زدن همزمان واشنگتن به جنگ یمن و بی توجهی به این جنگ، دشوار است. قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد عربستانی به دست رژیم سعودی در نهایت موجب متمرکز شدن توجه ها بر حمایت از عملیات نظامی ویرانگر ریاض در یمن شد. تنها زمانی که منافع گسترده تر آمریکا در معرض خطر قرار گرفت، پومپئو وارد شد و از آتش بس و فرایند صلح تحت رهبری سازمان ملل پشتیبانی کرد.

اکنون در حالی که فشارهای مربوط به قتل خاشقجی بر متحد اصلی عرب ترامپ یعنی «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان در حال کاهش است، سهل انگاری دولت آمریکا بار دیگر آشکارتر شده است. مذاکرات یمن در آستانه فروپاشی است، گزارش ها از سرگیری درگیری ها را نشان می دهد و غیر نظامیان همچنان در وضعیت دشوار قرار دارند. اما آمریکا هیچ اقدام عملی ای برای بهبود اوضاع انجام نمی دهد و تنها به سرزنش ایران می پردازد و مسئولیت ارائه یک قطعنامه جدید سازمان ملل را به انگلیس محول می کند.

رویکرد دوگانه آمریکا در هیچ جایی بیشتر از مناقشه رژیم صهیونیستی و فلسطین آشکار نیست. ترامپ به دفعات در مورد داشتن طرحی مهم برای حل این مناقشه 70 ساله اغراق کرده است. «جارد کوشنر» دامادش به رغم نداشتن تجربه دیپلماتیک و تجربه حل این مناقشه، اداره امور را برعهده دارد. «دنی دانون» نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل پیشنهاد داده است این طرح که مدت ها به تعویق افتاده، این ماه اعلام شود. 

با این وجود، هنوز سکوت حکمفرماست - و این سوء ظن تشدید می شود که عقیده خیالی از سرگیری روند صلحی عادلانه، پوششی برای مخفی کردن بی تفاوتی کامل ترامپ است. سیاست واقعی آمریکا در طول دو سال گذشته بر خلاف تظاهر به منصف بودن، این بوده است که به دولت راستگرای بنیامین نتانیاهو تقریبا هر آنچه می خواهد - از به رسمیت شناختن شهر قدس به عنوان پایتخت گرفته تا آزادی عمل در سوریه - داده شود. در عین حال، اوضاع وخیم سلامت مردم غزه و بحران های مالی و امنیتی آنها به شکل گسترده ای با بی توجهی روبرو می شوند. 

رفتار غیر مسئولانه و نامنسجم ترامپ، بدون شک تردیدی را که به صورت ذاتی در جهان بینی آمریکا وجود داشته، آشکار می کند. او سال گذشته سوریه را به حمله شیمیایی متهم کرد و موشک های کروز به این کشور شلیک کرد. اما این کار فقط یک بار انجام شد. خارج شدن آمریکا از عرصه سوریه - عراق و جنگ با داعش یک واقعیت ژئوپلتیک است.

دورویی ترامپ به خاورمیانه محدود نمی شود. خبر مهم در واشنگتن در این هفته، اعلام احتمال دومین دیدار بین ترامپ و «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی - با وجود فقدان پیشرفت چشمگیر در خصوص خلع سلاح هسته ای بود. رئیس جمهور آمریکا ادعا کرد پیشرفتی تاریخی سال گذشته در سنگاپور به دست آمد. اما آن طور که در وی و سیاست خارجی این روزهای آمریکا شایع است، همه اینها حرف، و سخنانی پوچ بودند.