رقایت عربستان و متحدانش با ترکیه و متحدانش برای جذب کشورهای مختلف به سمت خود به اوج خود رسیده است اما به نظر می رسد که اردوغان چند گام از رقبای سعودی خود جلوتر است.
به گزارش جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه فرامنطقه ای رأی الیوم نوشت: در حالی که عربستان سعودی سرگرم محاکمه متهمان در جنایت ترور «جمال خاشقجی» روزنامه نگار سعودی است و در اجرای آتش بس و توافقنامه «الحدیده» در یمن مانع تراشی می کند، «رقیب» برجسته اش یعنی«رجب طیب اردوغان» رهبران دو کشور مسلمان بسیار مهم را مورد استقبال قرار داد اولی آقای«عمران خان» نخست وزیر پاکستان و تنها کشور هسته ای جهان اسلام و دومی آقای«برهم صالح» رئیس جمهور عراق است؛ کشوری که به سرعت در حال بهبودی است و تلاش می کند که نقش منطقه ای و عربی خود را بازپس گیرد.
اردوغان به خوبی می داند که بحران سوریه به پایان خود نزدیک می شود و ائتلاف عربستان سعودی،امارات و مصر می خواهد روابط خود با «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه را از دروازه بازسازی سوریه از سر گیرد تا بتواند کشورش(ترکیه) را محاصره کند به همین دلیل دست پیش را گرفت و در حال برنامه ریزی برای محاصره این ائتلاف سه جانبه با نفوذ در حیاط خلوت شرقی اش و جا پا محکم کردن در افغانستان و پاکستان است. این همان چیزی است که استقبال گرمش از میهمانانش را در آنکارا به ویژه عمران خان و تعمیق روابط تجاری میان دو کشور(ترکیه و پاکستان) را در عرصه های صادرات نظامی و اعلام برگزاری نشست سران سه جانبه ترکیه،پاکستان و افغانستان در بهار آینده در استانبول را تفسیر می کند.
اما در عرصه روابط با عراق نیز این نکته مورد توجه بود که اردوغان و صالح روسای جمهور دو کشور در بیانیه مشترک بر سر تدوین استراتژی مشترک میان دو کشور برای مبارزه با تروریسم به توافق رسیدند؛ امری که معنایش این است که عراق به شکل مستقیم بار دیگر توافقنامه امضا شده میان آنکارا و بغداد در زمان «صدام حسین» رئیس جمهور (معدوم عراق) تمدید می کند و به هواپیماهای ترکیه اجازه می دهد که باندهای پ.ک.ک و سازمان های کرد موافق آن را داخل اراضی عراق یعنی اقلیم کردستان عراق تخت پیگرد قرار دهند.
«محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان که عمران خان را طی سفرش به ترکیه همراهی کرد تأکید کرد که کشورش و ترکیه در همه مسائل استراتژیک در یک اردوگاه هستند و بر افزایش هماهنگی و همکاری دو طرف در همه عرصه ها به ویژه عرصه تبادل تجاری اصرار می کنند. در عرصه تجاری پاکستان چشم به سرمایه گذاری ها و تجربه های ترکیه در عرصه های زیرساختی و صنایع نظامی دارد (پاکستان قرارداد خرید بالگردها با ترکیه به ارزش یک میلیارد دلار امضا کرد.)
چیزی که سخنان آقای قریشی را تقویت می کند صدور حکمی توسط دادگاه عالی پاکستان است که بر اساس آن جنبش «خدمت» به رهبری «فتح الله گولن» مبلغ مشهور ترکیه ای به عنوان «جنبش تروریستی» معرفی شده و همه فعالیت هایش در پاکستان ممنوع شده و مدارس آن نیز به دولت ترکیه تحویل داده می شود.
جنگ رقابت بر سر پاکستان میان ترکیه و عربستان سعودی این روزها به اوج خود رسیده است. پر واضح است که اردوغان که از حمایت قطر، ایران و عراق برخوردارد است چند مرحله جلوتر است و می خواهد که محور عربستان،مصر و امارات را با کمربند اسلامی سنی برعکس محاصره کند و به نظر می رسد که در این زمینه موفقیت سریعی به دست می آورد. این همان چیزی است باعث شده است عربستان و امارات به سرعت به سمت عادی سازی روابط خود با سوریه بروند و عربستان نیز از مخالفان سوری که در اراضی عربستان مقر رسمی دارند بخواهد که یا پرچم رسمی سوریه در این مقرها قرار دهند یا فورا این کشور را ترک کنند.
آقای عمران خان رهبر پاکستان بلندپرواز است و از زیرکی بالایی برخوردار است. این زیرکی با مدرک بالای دانشگاهی از دانشگاه آکسفورد و انتقالش از یک بازیکن کریکت به بالاترین مقام سیاسی در کشورش مورد حمایت است به همین دلیل از خاستگاه منافع کشورش و بلندپروازی های آن برای به دست آوردن جایگاه آن به عنوان تنها کشور بزرگ هسته ای در جهان اسلام فعالیت می کند. این همان چیزی است که مشارکتش در نشست داووس صحرا برای سرمایه گذاری در عربستان سعودی در یک ماه پیش را تفسیر می کند زیرا وی نیاز عربستان به حضور شخصیت های بلندپایه در آن را پس از تحریم نشست توسط غربی ها به دلیل اذعان عربستان به ارسال « جوخه مرگ» برای ترور «جمال خاشقجی» روزنامه نگار سعودی، مورد بهره برداری قرار داد و از آن جا با شش میلیارد دلار کمک مالی به کشورش بازگشت آن هم بدون آن که امتیازی سیاسی بدهد. علاوه بر آن که روابطش با آمریکا در حالتی از تنش به دلیل توقف تقریبا همه کمک ها به پاکستان توسط واشنگتن به سر می برد و او به دنبال جایگزین است.
در اینجا یک پرسش دو بخشی در سایه دنبال کردن این اقدامات و ائتلاف هایی که اردوغان ایجاد کرد و پیامدها و واکنش های احتمالی به این ائتلاف ها مطرح می شود:
نخست:تا کی اردوغان هم به دور زدن و هم چرخ زدن پیرامون دمشق و عبور از آن در همه این تحرکات ادامه می دهد در حالی که با همپیمانان ایرانی و روس و اکنون عراقی دمشق روابط استراتژیک برقرار می کند؟
دوم: آیا دولت سوریه به این نزدیک شدن عربستان و امارات در آینده نزدیک اعتماد می کند و در اردوگاه دشمنان سابق خود برای رویارویی با ترکیه به عنوان دشمن سرسختش و همپیمان قطری اش قرار می گیرد؟
تحولات شمال سوریه و به طور خاص منطقه«ادلب» و حومه آن و درگیری های شدید گروه«هیأت تحریر الشام» یا همان «جبهه النصره» با گروه «نور الدین الزنکی» و موضع ترکیه درباره این درگیری ها علاوه بر تحولات شرق فرات چه بسا پاسخ هایی در این زمینه به ما بدهد. پر واضح است که طرح هایی برای کشاندن ترکیه به برخورد نظامی با یگان های آماده ارتش عربی سوریه در منطقه وجود دارد و این چیزی است که آن را آروز نداریم و امیدواریم که از آن عبور کنیم.
بعید نیست که اردوغان برگه برنده برقراری ارتباط با دمشق را تا لحظه آخر پیش خود نگه دارد به ویژه آن که به خوبی می داند که پس از خروج آمریکا از سوریه ایران در اراضی سوریه در جایگاه برنده و پیروز قرار می گیرد و روسیه نیز دست بالا را نه فقط در سوریه بلکه در همه منطقه خاورمیانه دارد.
ما بر این باور نیستیم که سوری ها به این چراغ سبز جدید عربستان سعودی پس از رنج هایی که در هشت سال گذشته به دلیل دخالت های نظامی دوستانش در امور داخلی سوریه اعتماد کنند و بعید نمی دانیم که اردوغان به خوبی می داند که جبهه سوریه می تواند یکی از مهمترین مراکز تهدید امنیت و ثبات کشورش شود اگر به سرعت به سمت دمشق حرکت نکند و از دارایی های همپیمان قطری اش و نقش اش در بازسازی سوریه مایه نگذارد.تجربه های سال های گذشته به ما یاد داد که همه احتمال ها در منطقه خاورمیانه وجود دارد زیرا منطقه ای است که بیشترین تغییرات را در نقشه ائتلاف ها در همه جهان شاهد بوده است.
زیرکی سوری ها اکنون در برج مراقبت و انتظار قرار گرفته و دستانش را از سر شادی در سایه هجوم بسیاری به سمت اش و درخواست دوستی شان به هم می مالد و همه برگه برنده های خود را نزدیک سینه اش قرار داده و در نهایت نیز آن چه در خدمت منافعش و بازسازی کشورش است را انتخاب می کند ولی این به معنای فراموشی نیست.
مرحله مرحله فروخوردن خشم است، نه بیشتر نه کمتر..والله اعلم.
