جنجال های روزافزون بر سر مسئله قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد، وجهه ولیعهد عربستان را سطح جهانی شدیدا مخدوش کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، خبرگزاری فرانسه گزارش داد: تحلیلگران می گویند که ولیعهد عربستان سعودی چنگال آهنین خود را بر قدرت در داخل محکم می کند، اما سر و صداها و جنجال های روزافزون بر سر مسئله قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد، وجهه او را در سطح جهانی به شدت مخدوش کرده است.
شاهزاده «محمدبن سلمان» به عنوان وارث 33 ساله قدرتمندترین تاج و تخت در خاورمیانه، به دلیل اقداماتش برای احیای رویکرد محافظه کارانه، همزمان با تحکیم قدرت در حدی بی سابقه که در حکومت های پیشین دیده نشده بود، او را در سطح بین المللی مطرح کرده بود.
اما کشته شدن جمال خاشقجی در ماه گذشته داخل کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، تصویر وی را مخدوش کرد؛ هرچند این پادشاهی به شدت دخالت حکومت در این اقدام را نفی کرده است.
«حسین ایبیش» یکی از محققان موسسه «کشورهای حوزه خلیج فارس» در واشنگتن گفت: «جو در حال حاضر به گونه ای است که در آن عربستان سعودی، دولت عربستان سعودی و شخص ولیعهد تا حدی رادیواکتیو به نظر می رسند.»
ایبیش به خبرگزاری فرانسه گفت: «مشخص نیست که چه مدت طول خواهد کشید، اما در حال حاضر عربستان سعودی، اگر دقیقا یک حکومت منفور نباشد، حداقل یک حکومت فاسد است.»
تاکنون، مرگ ناشی از قتل خاشقجی، تاج و تخت ولیعهد را تهدیدی نکرده است؛ به ویژه پس از سرکوب داخلی او علیه مخالفان، هدف قرار دادن رقبای سیاسی و تحکیم قدرت او در سازمان های نظامی و امنیتی.
در عربستان تنها ملک سلمان پادشاه 82 ساله این کشور در موقعیتی قرار دارد که می تواند او را از کار برکنار کند و تا به این لحظه نشان داده که تمایلی به این کار ندارد.
«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا به عنوان یک متحد قوی عربستان، سعودی ها را متهم به «مخفی کاری» کرده اما روابط خود را با ولیعهدی که به باور دیپلمات ها می تواند در نیم قرن آتی بر این کشور حکومت کند، قطع نکرده است.
«علی شیعبی» رئیس «بنیاد عربی» به عنوان اتاق فکر نزدیک به حکومت به خبرگزاری فرانسه گفت: «بن سلمان هیچ جا نخواهد رفت.»
دولت ضعیف
تحریم های آمریکا هنوز هم عربستان را تهدید می کند، اما تحلیل گران انتظار دارند که اقدامات تنبیهی اندکی علیه این کشور به عنوان بزرگ ترین صادرکننده نفت جهان که یکی از مهمترین خریداران سلاح های آمریکایی هم هست و یک متحد کلیدی آمریکا در برابر رقیب منطقه ای اش ایران محسوب می شود، اعمال شود.
«یزید سایغ» یکی از عضای مرکز کارنگی خاورمیانه مستقر در بیروت گفت: «حتی اگر دخالت او در این جنایت اثبات شود، او نه تنها جان سالم به در خواهد برد، بلکه از واکنش ها برای تقویت جایگاه خود در داخل کشور نیز بهره خواهد برد.»
وی ادامه داد: « یک حاکم مستبد زمانی که تحت فشار قرار گیرند، نه تنها قدرت را رها نمی کنند، بلکه به هر قیمتی که باشد جایگاه را حفظ می کند و محمد بن سلمان در موقعیتی بهتر از دیگر حاکمان برای چنین کاری قرار دارد.»
بازگشت این هفته «احمد بن عبدالعزیز ال سعود» شاهزاده ارشد به ریاض که اخیرا از پادشاه و ولیعهدش انتقاد تندی کرده بود، شایعات را داغ تر کرد. بازگشت او پس از چند ماه اقامت در لندن، نشان داد که ممکن است خانواده سلطنتی به دنبال تغییر و تحولاتی باشند.
«گرگوری گاوس» کارشناس امور عربستان سعودی در دانشگاه تگزاس A & M گفت: «چیزی در محافل خانواده حاکم در حال رخ دادن است. بازگشت شاهزاده احمد از لندن این مسئله را نشان می دهد. اما آنچه اتفاق می افتد، مبهم است.»
با توجه به خشمی که قتل خاشقجی در سراسر جهان به راه انداخته، رهبران جهان می توانند سعی در استفاده از دست بالا در مذاکرات دیپلماتیک را داشته باشند.
ایبیش می گوید: «او (ولیعهد) و همچنین عربستان ضعیف شده اند. در حال حاضر هزینه های همکاری یا شراکت با عربستان سعودی به طور کلی، و به ویژه با ولیعهد افزایش یافته است.»
بحران خاشقجی، نقطه عطفی در مورد مسائل دیگر مانند مداخله عربستان سعودی در یمن، به وجود آورده است؛ جایی که یک فاجعه انسانی به راه افتاده است.
«جیم ماتیس» وزیر دفاع آمریکا و «مایک پومپئو» وزیر خارجه این کشور این هفته خواستار برقراری آتش بس در عرض یک ماه در یمن شدند.
بسیاری از سعودی ها متاثر از رسانه های داخلی قتل خاشقجی را توطئه ای علیه ولیعهد می دانند. اما بسیاری دیگر هم از واکنش های جهانی شوکه شده اند.
یک تحلیلگر ارشد سعودی به خبرگزاری فرانسه گفت: «قتل خاشقجی طبیعتا باید با خشم مواجه شود اما بسیاری از منتقدان پادشاهی از این وضعیت بهره می گیرند. این قتل یک انحراف است اما به شکل اجتناب ناپذیری به درون اندیشی منتهی خواهد شد.»
