عکس کودک سه ساله کُرد «آیلان» در حال حاضر به عنوان نماد بحران پناهندگان که اروپا گرفتار آن است به تصویر نمادین فجایع پیشین از «بیافرا» گرفته تا «ویتنام» که بهت را در خاطر مردم بر جای گذاشته است، می پیوندد.
پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، در عصر بمباران خبر که در آن مردم بیش از پیش به فیلم ها، تصاویر و اخبار از نقاط جهان دسترسی دارند، تصویر کودک سوری جان باخته که توسط آب بر ساحل ترکیه آورده شده است، قدرت عکس خبری را نشان می‌دهد.
عکس کودک سه ساله کُرد «آیلان» در حال حاضر به عنوان نماد بحران پناهندگان که اروپا گرفتار آن است به تصویر نمادین فجایع پیشین از «بیافرا» گرفته تا «ویتنام» که بهت را در خاطر مردم بر جای گذاشته است، می پیوندد.
عکس «نیلوفر دمیر» عکاس ترک از آیلان در حالی که صورتش بر روی ماسه ها در ساحل افتاده و تی شرتی قرمز و شلوارکی به تن دارد از نظر تاثیر بر افکار عمومی و حتی عواقب سیاسی آن می تواند، بی سابقه باشد.
دمیر که برای آژانس «دوغان» کار می کند، به خبرنگار سی ان ان ترک گفت: زمانی که متوجه شدم دیگر کاری برای بازگرداندن پسر به زندگی از من بر نمی آید، تصمیم گرفتن عکس بگیرم تا بتوانم عمق این فاجعه را نشان دهم.
وی گفت: من امیدوارم تاثیری که این عکس به وجود آورده است به ایجاد راه حلی کمک کند .
تصویر آیلان روز چهارشنبه در سراسر دنیا پیش از آنکه در صفحه اول روزنامه‌های روز پنجشنبه به چاپ برسد در توئتر منتشر شد و احساسات مردم را بر انگیخت و فشارها را بر دولت های اروپایی افزایش داد .
«استوارت فراکلین» عکاس آژانس مگنوم که عکس مرد چینی را مقابل تانک در میدان تیان در سال ۱۹۸۹ ایستاده بود را ثبت کرد، گفت: چنین عکسی که تاثیر یک شبه اینچنینی داشته باشد نداریم.
«جنی ماتیوز» عکاسی که در سرتاسر جهان برای رسانه‌ها و سازمان‌های امدادی فعالیت می کند، گفت: رسانه های اجتماعی نقش مهمی را نه تنهای در انتشار عکس بلکه در تعامل با احساسات مردم ایفا می کند.
وی افزود: مردم احساس می کنند با گفتن اینکه چقدر «احساس ناراحتی می کنند» با این عکس و موضوع ارتباط برقرار می کنند .
در کانادا سرنوشت آیلان و خانواده‌اش بعد از آنکه مشخص شد در صدد مهاجرت به آنجا بوده اند، تبدیل به موضوعی سیاسی شده است.
همچنین «دوید کامرون» نخست وزیر بریتانیا تسلیم فشارعمومی برای پذیرفتن پناهجویان سوری بیشتری شده است .
موسسه خیریه «بچه ها را نجات دهید» به خبرگزاری رویترز اظهار کرد که از زمانی که این عکس منتشر شد، کمک های مالی به سوریه افزایش یافته است.
«برت راجرز» مدیر گالری عکاسان در لندن گفت: من اینجا پسری دارم که سو تغذیه ندارد و لباس ها امروزی بر تن و کتانی های جدید به پا دارد، مانند پسری است که یک روز برای تفریح به ساحل آمده است. می توان فکر کرد که این حادثه در ساحلی که چند هفته پیش در آن جا نشسته بودید، روی دهد!
این تصویر دلخراش در حال حاضر با سه عکس خبری پیشین مقایسه می شود.
در سال ۱۹۶۹ عکس «دان مک کولین» از زن استخوانی «بیافرایی» که سعی می کرد به نوزاد گرسنه اش از سینه شیر دهد و سایر کودکان ناامید از بدست آورن غذایی در محاصره نیروهای نیجریایی بودند، آگاهی از جنگ را برانگیخت.
این عکس تبدیل به پوسترهایی شد که معترضان علیه بریتانیا برای پشتیبانی نیجریه در راهپیمایی بدست داشتند.
در سال ۱۹۷۲ «نیک اوت» از دختر بچه ۹ ساله برهنه و وحشت زده ای که از بمب گذاری ناپالم در ویتنام فرار می کرد عکس گرفت که در صفحه ی اول تمام روزنامه های آمریکا علی رقم برهنه بودنش قرار گرفت.
چنین عکسی نشان دهنده اهداف تبلیغاتی کمپین ضد جنگ در دوران ریچارد نیکسون بود.
در سال ۱۹۹۳ عکس «کوین کارتر» از دختر نحیف و لاغر سودانی بر زمین افتاده را که یک کرکس در انتظارش نشسته است وحشت و بهت جهان را برانگیخت تا حدی که صدها نفر با سردبیر روزنامه تماس گرفتند تا از آینده که برای کودک افتاد، مطلع شوند.
کارتر برای انداختن عکس به جای نجات کودک مورد انتفاد بسیاری قرار گرفت البته در آن زمان مشخص نشد زمانی که وی به آنجا رسیده بود، هواپیما غذا آورده بود و والدین کودک برای گرفتن غذا او را آنجا گذاشته بودند.
این عکس برنده جایزه پولیتزر در سال بعد شد درست سه ماه پیش از آن کارتر خود را کشته بود.
مانند عکس کودک سوری غرق شده این گونه تصاویر نمونه هایی از تصویر ثابت هستند که می توانند پیچیدگی یک بحران را با نمادی قدرتمند که هر که بتواند آن را درک کند متبلور کنند.
«متیوز» گفت: عکس‌ها بی پرده، خام و برهنه هستند. به شما تمام واقعیت را منتقل نمی کنند. دادن اطلاعات دقیق واقعا دشوار است. خوبی عکس آیلان این است که واضح و روشن است. یک حقیقت عریان !
بحران مهاجرت در اروپا تمامی گزارش ها و مقالات را در بر گرفته است. گزارش های تلویزیونی صحنه هایی از رنج و ناامیدی را نشان می دهند اما هیچ کدام تاثیر عکس آیلان را نداشته است.
راجرز اظهار کرد: خاطره فیلم به سرعت از ذهن پاک می شود و به قدر تصویر ثابت(عکس) در خاطر نمی ماند.
با تصویری ثابتی که در مقابل شماست، می توانید به آن بیاندیشید و تبدیل به استعارهای از آنچه که در بحران پناهندگان روی می دهد، شود.
عکس: نیلوفر دمیر
مترجم: گلناز سادات غفاری
