به عقیده یکی از نخلداران وحدتیه دشتستان، کرونا و تحریم‌ها از عوامل کسادی بازار صادرات محصول خرما است اما مشکل برجسته در این زمینه نبود مدیریت کارآمد است.
نبود مدیریت متمرکز سبب شده تا با نوسان بازار، هر ساله محصول خرما روی دست باغداران استان‌های جنوب و شرق کشور از جمله بوشهر بماند و موجب زیان آنها شود.
به گزارش جماران به نقل از ایرنا، بوشهر پس از کرمان و سیستان و بلوچستان سومین استان کشور از نظر میزان تولید خرما به شمار می‌رود، طوریکه سالانه بیش از ۱۶۰ هزار تن محصول از نخلستان‌های این استان برداشت میشود.
افزون بر مشکلاتی نظیر کمبود آب و افزایش هزینه‌های باغداری، با آغاز برداشت محصول خرما دغدغه‌های نخلداران و فعالان خرید و فروش این محصول دراستان بوشهر نیز افزایش می‌یابد، گرانی دستمزدها و ملزومات بسته بندی، متناسب نبودن هزینه‌های انجام شده با قیمت فروش و درسال‌های اخیر تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا که باعث از رونق افتادن صادرات خرما شده از جمله عواملی است که باعث شده تا نگرانی‌های آنان در سال جاری برای فروش محصول مضاعف شود.
فروش محصول خرما باید در یک بازه زمانی خاصی انجام شود زیرا در صورتی که این مهم با مشکل مواجه شود و محصول بموقع به بازر نرسد، روی دست باغدار یا واسطه فروش می‌ماند و با تغییر سال و گرم شدن هوا امکان فروش خرمای سال از دست می‌رود.
امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا و اجرای محدودیت‌های ناشی از آن در کشورهای هدف صادراتی، وجود تحریم‌های ظالمانه استکباری و گرانی خرما در بازار داخلی متقاضیان آن کاهش یافته است و باعث شده تا ۵۰ درصد خرمای تولیدی استان بوشهر در انبارها و سردخانه‌ها بدون مشتری بماند.
هم اکنون فاصله قیمت فروش خرما از دست نخلداران تا نرخ نهایی که به دست مصرف کننده میرسد بسیار زیاد است طوریکه در زمان حاضر در مرکز استان خرماخیز بوشهر خرما هر کیلوگرم ۲۵ هزار تومان به فروش میرسد این درحالی است که قیمت پایه خرید خرما امسال نخلدارهشت هزار تومان فله‌ای و با بسته بندی ۱۲ هزار تومان تعیین شده است که این بیانگر افزایش چشمگیر نرخ محصول در حلقههای ما بین نخلدار و مصرف کننده نهایی است.
نبود بازار فروش خرما، قصه پرغصه و تکراری نخلداران بوشهر
به عقیده یکی از نخلداران وحدتیه دشتستان، کرونا و تحریم‌ها از عوامل کسادی بازار صادرات محصول خرما است اما مشکل برجسته در این زمینه نبود مدیریت کارآمد است.
علی محمد دادور می‌گوید: دغدغه بازار و فروش محصول خرما قصه پر غصه و تکراری است که هر سال نخلداران و فعالان صنعت خرما در این استان با آن روبرو هستند و هر سال این مشکلات پررنگ تر و بیشتر میشود.
وی معتقد است: بسته بندی سنتی، گران بودن ملزومات بسته بندی و روند طولانی گرفتن استانداردهای لازم برای صادرات از جمله مشکلات فعالان این بخش به شمار می‌رود.
این باغدار یادآور میشود: افزون بر مشکل صادرات که بخشی از آن به دلیل کرونا، تحریم و سایر موارد دیگر است پی‌گیری‌ها نشان می‌دهد حتی خرمای ارسال شده به استان‌های دیگر نیز در مغازه‌ها مانده و فروش نرفته است و این نشان می‌دهد سرانه مصرف خرما در کشور پایین است و مردم از آن به عنوان یک کالای اساسی در سبد خانوار نگاه نمی‌کنند.
سید عبدالخالق علوی یکی دیگر از باغداران دشتستانی معتقد است، فروش نرفتن بموقع خرما عاملی است تا تولید کنندگان محصول نتوانند جوابگوی هزینه‌های انجام شده باشند و به همین دلیل بیشتر آنها امروز به دلیل مشکلات اقتصادی تمایلی به کار در بخش تولید ندارند و در اندیشه کنار گذاشتن کار آبا و اجدادی خود هستند.
وی ادامه می‌دهد: باتوجه به افزایش هزینه نهاده‌های کشاورزی از جمله حقابه، قیمت کارتن، پلاستیک و هزینه کارگر، باغدار انتظار دارد محصول خود را به گونه‌ای بفروشد که پاسخگوی هزینه‌ها باشد اما روند نامشخص بازار باعث شده هیچ وقت باغدار به حق خود نرسد.
سازمانی متمرکز برای پیگیری مسائل خرما وجود ندارد
علوی یادآور میشود: فروش نرفتن بخش عمده‌ای از خرمای تولیدی سال زراعی جاری با وجود کیفیت بسیار مطلوب و انبار کردن آن در سردخانه‌ها افزون بر مشکلاتی که برای بازار فروش محصول جدید در پی دارد باعث شده تا نخلداران و واسطه ها در برابر پرداخت هزینه‌های زندگی، تسهیلات بانکی و طلبکاران نیز با مشکل روبرو شوند.
این نخلدار معتقد است: محصول خرما با وجود اینکه در ۱۱ استان کشور تولید میشود اما همانند دیگر محصولات کشاورزی از جمله چای مسئول و سازمانی برای پیگیری مشکلات آن وجود ندارد این درحالی است که ساماندهی مشکلات این محصول با توجه به بازار اشتغال و سودآوری آن، ضروری است.
علوی، تبلیغ برای افزایش سرانه مصرف این میوه شیرین را ضروری دانست و تاکید می‌کند: ارگان‌هایی مانند ارتش، سپاه، آموزش و پرورش، سازمان هواپیمایی و بیمارستان‌ها می‌توانند به جای استفاده از آب نبات‌های ترکی و پاکستانی از خرما به عنوان یک محصول با ارزش غذایی بالا استفاده کنند.
جلسه‌های مکرر بی نتیجه مشکل خرما را حل نمی‌کند
نائب رئیس انجمن ملی خرمای ایران معتقد است، کاهش تقاضا، ورود رقبای ایران در بازاراهای جهانی، ناتوانی در انتقال پول به کشور و هزینه سنگین آن از جمله عوامل موثر بر کاهش صادرات محصول خرما در سال‌جاری است.
علی محمد صمیمی می‌گوید: جلسه‌های پی درپی، بدون برنامه، ناهماهنگ و از کانال‌های متفاوت و ناوارد، بر کارایی تصمیم گیری‌های مقطعی اثر گذاشته و ماحصل مثبتی نداشته است و اگر بخش خصوصی این صنعت به عنوان شاکله اصلی درنظر گرفته شود وحمایت‌های حاکمیتی انجام گیرد، رهایی یافتن از این مشکلات کار سختی نیست.
اهمیت بالای زمان در فروش خرما
مدیرعامل کنسرسیوم صادراتی خرمای استان بوشهر نیز در باره فروش نرفتن محصول خرمای تولیدی نخلداران این استان گفت: شیوع ویروس کرونا، شرایط خاصی را بر بازار صادرات ایجاد کرده و همین امر باعث شده تاکنون تنها یک سوم خرمای تولیدی استان به فروش برسد.
ابوالقاسم کاووسی براین باور است که شروع سال جدید میلادی و عید مسیحیان که منجر به تعطیلی بازار و کاهش درخواست‌ها شده از جمله دیگر عوامل رکود در بازار فروش محصول خرما است و امید می‌رود با تمام شدن تعطیلات و گشایش بازار، صادرات خرما دوباره رونق بگیرد.
وی بیان کرد: زمان در فروش محصول خرما بسیار مهم است و باید متناسب با برداشت و بسته بندی، محصول بتدریج به فروش برسد چون با گرم شدن هوا و تغییر فصل رغبت به استفاده از خرما کمتر میشود.
کاووسی ادامه می‌دهد: هرچه زمان بگذرد بار مانده روی دست نخلداران بیشتر و زمان کمتری برای فروش پیش رو خواهند داشت و با توجه به محدودیت زمان در فرصت باقی‌مانده میزان عرضه زیاد و تقاضا کم و همین امر باعث رکود بازار و افت قیمت میشود به همین دلیل باید فروش در زمان مناسب انجام شود.
وی اضافه کرد: بالابودن قیمت ملزومات بسته بندی، هزینه کارگری و سایر موارد دیگر باعث افزایش قیمت تولید خرما در استان بوشهر و همین امر منجر به کاهش رغبت خرید شده‌است در مقابل این افزایش قیمت‌ها کاهش نسبی قیمت دلار نیز به سود بازار خرما نیست و مشکلات صادرکنندگان این بخش را دوچندان کرده‌است.
کاهش چشمگیر صادرات خرمای استان بوشهر در سال جاری
در این شرایط براساس آمار متولیان خرما در استان بوشهر تا پایان آبان ماه امسال تنها هفت هزار و ۷۰۰ تن خرمای تولیدی این استان به خارج از کشور صادر شده‌است که این میزان صادرات نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری داشته است.
از نظر مسئولان پیش بینی میشود با تداوم شیوع کرونا در چهار ماه پایانی سال نیز همچنان بازار فروش خرما رونق مناسبی نداشته باشد و محصول تولیدی کشاورزان روی دست آنها بماند.
مسئول کمیته صادرات انجمن ملی خرمای ایران می‌گوید: از مجموع ۱۵۰ هزار تن خرمای تولیدی استان بوشهر در سال جاری بیشتر آنها در انبارها و سردخانه‌ها فروش نرفته و روی دست نخلداران باقی مانده‌است.
نادر خدادادی ادامه می‌دهد: کشورهای هند، عراق و روسیه عمده بازارهای هدف صادرات خرمای استان بوشهر هستند.
سرانه مصرف خرما در کشور پایین است
وی درباره بازار داخلی خرما در کشور نیز گفت: سرانه مصرف خرما در ایران زیر چهار کیلوگرم در سال است، درحالی که در کشوری مانند مصر این میزان برای هر نفر ۱۶ کیلوگرم اعلام شده و به نظر میرسد در مورد اهمیت استفاده از این میوه گرمسیری باید بیشتر برنامه ریزی و فرهنگ‌سازی کرد.
به گفته مسئول کمیته صادرات انجمن ملی خرمای ایران چنانچه برنامه ریزی مناسبی برای مصرف خرما در داخل کشور صورت گیرد بسیاری از مشکلات فراروی بازار این محصول و بویژه استان بوشهر برطرف میشود.
وی یادآورشد: همچنانکه کمیته امداد و نیروهای مسلح با قراردادن خرما در سبد خرید خود در سال گذشته کمک چشمگیری به حل مشکل نخلداران کردند و امید می‌رود امسال نیز این برنامه تکرار شود.
۵۰ هزار تن خرمای تولیدی استان بوشهر فروش نرفته است
سطح زیر کشت نخیلات استان بوشهر ۳۴ هزار و ۵۰۰ هکتار است که از این میزان ۳۰ هزار هکتار بارور است و سالانه ۱۶۴ هزار تن محصول از آنها تولید میشود و از این میزان ۵4 هزار تن از محصول تولیدی استان به صورت خارک و رطب و مابقی نیز به صورت خرما مصرف میشود.
واریته‌های غالب خرمای استان بوشهر کبکاب، زاهدی، شکر و خاصویی است و بیشترین محصول در شهرستان‌های دشتستان، تنگستان، دشتی و جم به دست می‌آید در زمان حاضر ۶۴ واحد با ظرفیت ۶۳ هزار تن سردخانه و 78 واحد بسته بندی و فرآوری با ظرفیت 89 هزار تن در استان فعال هستند.
همچنین ۱۶۷ هزار نفر به صورت مستقیم در چرخه تولید، بسته بندی و فرآوری خرما در استان بوشهر مشغول به کار هستند که این شمار ۹ درصد بهره‌برداران خرمای کشور را تشکیل می‌دهد.
برداشت خرما در استان بوشهر از مرداد ماه در دشتستان آغاز و تا اوخر آبان در شهرستان‌های جم و دشتستان به پایان میرسد و علاوه برمصرف داخلی به کشورهای آسیای میانه، روسیه، اکراین،هند، پاکستان، حاشیه خلیج فارس و اروپا صادر میشود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر می‌گوید: با توجه به کیفیت و مرغوبیت محصول خرمای بوشهر سالانه ۲۵ تا ۳۰ هزار تن آن صادر میشود اما در زمان حاضر پیش بینی مانده خرما در سردخانه‌ها و انبارها ۵۰ هزار تن است.
خسرو عمرانی با تائید فروش نرفتن بخشی از خرمای تولیدی استان بوشهر در سال جاری ادامه می‌دهد: رسوب خرما در انبارها و سردخانه‌ها و از بین رفتن سرمایه نخلداران امروز از مهمترین دغدغه‌های فعالان این بخش است.
وی معتقد است، با وجود اینکه هیچ محدودیت و ممنوعیت صادراتی وجود ندارد اما شرایط خاص شیوع بیماری کرونا در بیشتر کشورها، کاهش مصرف سرانه خرما، افزایش هزینه تولید از جمله مهمترین مشکلات بازار این محصول در سال‌جاری است.
به گفته عمرانی روان سازی صادرات، فراهم شدن زمینه برگشت ارز حاصل از صادرات و افزایش مصرف سرانه از جمله راهکارهای رونق بازار خرما است و انتظار می‌رود با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان که اوج زمان مصرف خرما در کشورهای اسلامی است امکان صادرات این میوه شیرین گرمسیری فراهم شود.
وی ادامه می‌دهد: خرما و فرآورده های آن یکی از بهترین، کامل‌ترین و سالم‌ترین مواد غذایی برای مصرف است.
