کمربند سبز یکی از راهکارهای مهار گرد و غبار است که برای اجرای آن از گونه‌های درختان سازگار، ماندگار و مناسب با شرایط اقلیمی شهرهای مورد نظر استفاده می‌شود و این طرح می‌تواند به عنوان فضای سبز مناطق حاشیه‌ای شهر باشد.
در این کمربندهای سبز انواع مجموعه‌های فضای سبز تفریحی، ورزشی و گردشگری ایجاد با افزایش و توسعه پوشش گیاهی درختان، موجب کاهش میزان آلودگی ناشی از گرد و خاک می‌شود.
اجرای کمربند سبز در اطراف شهرها نقش بسیار زیادی در زیبایی و کاهش میزان آلودگی هوا دارد و علاوه بر این، از ورود گرد و غبار و آلودگی به شهرها جلوگیری می‌کند.
پروژه‌های کمربند سبز در شهرها با هدف ایجاد بادشکن و فیلتر طبیعی به‌منظور مقابله با پدیده گرد و غبار، شن‌های روان، بادهای موسمی و ایجاد اکوسیستم طبیعی پیش‌بینی می‌شود که یکی از مهمترین تاثیرهای آن توسعه فضاهای سبز شهری و تولید اکسیژن است.
علاوه بر این گیاهان با فرایند تعریقی که انجام می‌دهند دمای محیط را تعدیل می‌کنند طوریکه پوشش‌های گیاهی قادرند در گرم‌ترین روزهای تابستان دمای محیط پیرامون خود را تا چهار درجه سانتی‌گراد کاهش دهند و در عین حال ۵۰ درصد بر رطوبت هوا اضافه کنند.
از دیگر تاثیرهای عمده فضای سبز، جذب گرد و غبار است طوریکه یک هکتار فضای سبز شهری از نوع درختی و پوشش چمنی و بوته‌ای قادر است در هر نوبت بارندگی ۶۸ تن گرد و غبار را جذب کند.
ایجاد کمربند سبز در اطراف شهرها می‌تواند در فروکش کردن گرد و غبار منطقه موثر باشد و تا حدی مشکل گرد و غباری که در شهرها مشاهده می‌شود و با وزش کمترین باد، خاک فراوانی به هوا بلند می‌شود را کاهش دهد.
استان بوشهر به عنوانی یکی از استانهای نیمه صنعتی و در معرض گرد و غبار اجرای طرح کمربند سبز در آن اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا این موضوع به نوعی سرانه فضای سبز را در این ارتقا میبخشد.
قانون هوای پاک و مصوبه‌های دولت بر اجرای طرح کمربند سبز با مشارکت شهرداری‌ها تاکید دارد
فعال محیط زیستی گفت: با هدف توسعه فضای سبز شهری و گسترش کمربند سبز شهرها، قانون هوای پاک و مصوبه های هیات وزیران در موضوع مدیریت فضای سبز شهری و آیین نامه اجرایی آمادگی مقابله با پدیده گردوغبار بر اجرای طرح کمربند فضای سبز شهرها تاکید و اهتمام ویژه دارد.
مهدی رضازاده افزود: در این ارتباط برای کاهش آلودگی هوا و آثار ناشی از پدیده گرد و غبار اجرای قانون هوای پاک، شهرداری‌ها می‌توانند با همکاری وزارتخانه‌های نیرو، جهادکشاورزی، راه و شهرسازی و کشور برای توسعه فضای سبز و احداث کمربند فضای سبز شهری اقدام کنند.
وی یادآور شد: به موجب آیین نامه اجرایی آمادگی مقابله با پدیده گردوغبار که به تصویب هیات وزیران رسیده‌است، شهرداری‌های شهرهای واقع در مناطق تحت تاثیر پدیده گردوغبار کشور موظف هستند برای اجرای طرح کمربندفضای سبز شهرهای مربوط علاوه بر رعایت ضوابط طرح جامع، نظر سازمان‌های حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور را بطور جدی در دستور کار قرار دهند.
رضازاده یادآور شد: براساس ظرفیت قانونی، واگذاری اراضی واقع در کاربری‌ها و کمربند سبز در محدوده و حریم شهرها به شهرداری های متقاضی با رفع معارض به صورت رایگان صورت میگیرد.
طرح کمربند سبز شهرها از وضعیت شعاری خارج شود
دبیر انجمن یاوران طبیعت گناوه گفت: طرح کمربندی سبز شهری تاثیر مستقیم روانی بر کنترل گرد و غبار و آلاینده‌ها دارد و روحیه شادابی و نشاط را به انسان تزریق می‌کند.
غلامرضا نعمتی افزود: این طرح همچنین تفرجگاهی برای مسافران و شهروندان، تصفیهای برای آب و هوا محسوب و از جنبه روانی نیز روی آنها اثر مثبت دارد.
وی ادامه داد: با این وجود طرح کمربند سبز شهری تنها در حد شعار روی کاغذ باقیمانده و در عمل چیز از آن عاید شهرها و روستاها نشده‌است.
نعمتی افزود: در این ارتباط میطلبد چشم‌انداز شهرها و روستاها در موعد مقرر ترسیم شود تا زمین مورد نیاز چنین طرحهای مهم و حیاتی برای تنفس شهروندان در تملکهای بخشهای غیر مرتبط قرار نگیرد.
وی بیان کرد: نمونه این بیتوجهی به اراضی حشیه شهرها در استان بوشهر برای احداث کمربند سبز شهری زمینهایی است که در محدوده‌های ساحلی به بخشهای تجاری واگذار و یا در آن اقدام به احداث کارگاه شده‌است.
ضرورت اجرای عملی کمربند سبز در استان بوشهر
کارشناس مسئول سیستم پایش هوای استان بوشهر گفت: اکنون شهرهای بوشهر، برازجان، خورموج، کنگان دارای این دستگاه پایش هوا هستند و دیلم پنجمین شهر استان بوشهر است که راه‌اندازی دستگاه سنجش هوای محیطی آن در دست اقدام است و بزودی این مهم محقق می‌شود.
علیرضا مصلحیان افزود: در ارزیابیهای صورت گرفته در ۶ ماه نخست امسال بوشهر ۲ روز دارای هوای پاک، ۶۹ روز قابل قبول، ۲۱ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و چهار روز ناسالم و ۹۰ روز نیز دستگاه سنجش به دلیل نبود هزینه تعمیر خاموش بوده‌است.
وی افزود: در برازجان نیز روزهای پاک، قابل قبول، ناسالم برای گروه‌های حساس و ناسالم به ترتیب ۵، ۱۵۱، ۱۴ و ۳ بوده و ۱۳ روز نیز دستگاه خاموش بوده است.
** کنگان‌ها در ۶ ماهه هوای پاک تنفس نکردند
مصلحیان ادامه داد: کنگانیها نیز در ۶ ماه امسال هوای پاک تنفس نکردند و هوای قابل قبول، ناسالم برای گروه‌های حساس، ناسالم و بسیار ناسالم در این شهر به ترتیب ۱۳۰، ۳۵ و ۳ و یک روز بوده و ۱۷ روز نیز دستگاه سنجش هوای محیطی آنها خاموش گزارش شده‌است.
کارشناس مسئول سیستم پایش هوای استان بوشهر گفت: در گناوه نیز میزان روزهای برخوردار از هوای پاک، قابل قبول، ناسالم برای گروه‌های حساس به ترتیب یک، ۱۰۹، ۵۷ و ۸ روز گزارش شده و ۱۱ روز نیز دستگاه خاموش بود.
وی یادآور شد: خورموج نیز که دستگاه سنجش هوای آن اواخر خردادماه راه‌اندازی شده هوای پاک نداشتند و هوای قابل قبول، ناسالم برای گروه‌های حساس و ناسالم به ترتیب ۵۵، ۵ و یک روز بوده و ۳۲ روز نیز دستگاه خاموش بوده است.
مصلحیان در ارتباط با دلیل خاموشی دستگاه‌ها گفت: این دستگاه‌ها هر ۲ ماه یکبار باید فیلتر آنها تعویض شود که به دلیل هزینه ۲۰ میلیون ریال و کمبود اعتبارات این مهم منجر به خاموشی چند روز یا چند ماهه دستگاه‌ها می‌شود.
وی عنوان کرد: با وضعیتی که شهروندان شهرهای استان بوشهر در کمترین روزهایی هوای پاک را تنفس می‌کنند اجرای طرح کمربند سبز شهری می‌تواند گام موثری در راستای ارتقای وضعیت کیفی هوا در شهرهای این استان باشد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: یک سری اقدام‌ها باید برای مقابله با پدیده گرد و غبار انجام شود که مهمترین آنها حفاظت و نگهداری از پوشش گیاهی و جلوگیری از بیابان‌زایی با احیای مراتع، درخت کاری و بوته کاری و احداث کمربند فضای سبز در اطراف شهرهای این استان است.
فرهاد قلی‌نژاد افزود: موضوع احداث کمربند سبز به طور ویژه در دستور کار کارگروه مقابله با گرد و غبار قرار گرفته‌است و وفق ماده ۲۷ قانون هوای پاک همه شهرداران و ارگان‌های متولی خواسته شده با توجه به اینکه عمده شهرهای استان بوشهر متاثر از پدیده گرد و غبار هستند نسبت به احداث کمربند سبز اقدام کنند.
وی بیان کرد: باتوجه به الزامی بودن احداث کمربند سبز باید شهرداران استان و ارگان‌های متولی به این حوزه ورود کنند تا این طرح در سال جاری عملیاتی شود.
قلی‌نژاد ادامه داد: در این ارتباط پیشنهاد می‌شود کارگروه گرد و غبار استان بوشهر در یک ماه آینده با موضوع احداث کمربند سبز شهرهای این استان با حضور شهرداران برگزار شود.
وی تاکید کرد: همچنین از شهرداری‌های استان بوشهر انتظار است برای فعالیت مداوم ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهرهای استان اهتمام جدی داشته باشند.
قلی‌نژاد در بخش دیگری اظهارداشت: در سال های قبل در استان بوشهر ۱۶ کانون ریزگرد شناسایی شده بود که در این ارتباط طرح ملی تعیین کانون‌های بیابان کشور در حال تدوین است و برش‌های استانی آن نیز آماده شده‌است.
وی بیان کرد: در این طرح وضعیت دقیق تر کانون‌های بیابانی و مساحت آنها مطالعه و مساحت شهرهایی که متاثر از غبار است، مشخص شده‌است.
قلی‌نژاد ادامه داد: کانون‌های گرد و غبار استان بوشهر واقع در جنوب، مرکز و شمال این استان است که مهمترین و تاثیر گذارترین آن در منطقه حله است که می‌تواند شهر بوشهر را متاثر کند.
وی گفت: در بحث حله احیا این تالاب با پایداری آب مورد تاکید ویژه‌ای قرار گرفته‌است تا از این طریق با بیابان‌زایی مقابله شود زیرا کاهش حقابه تالاب حله باعث گسترش کانون‌های بیابان در اطراف شهر بوشهر می‌شود.
قلی‌نژاد ادامه داد: همچنین برای مقابله جدی در این ارتباط باید بحث‌های بهداشتی در شهرها در مصوبه کارگروه گرد و غبار استان بوشهر گنجانده شود تا مردم هشدارها و پیام‌ها را دریافت کنند.
وی گفت: کارگروه استانی گرد و غبار استان بوشهر برایی کارگروه ملی گرد و غبار کشور به طور منظم درحال تشکیل است.
قلی‌نژاد افزود: این کارگروه علاوه بر بررسی کانون‌های بیابان پروژه‌های سال جاری که باید در کانون‌های بیابان استان برای مقابله با گرد و غبار اجرا شود را مورد بررسی قرار می‌دهد.
منابع طبیعی و آبخیزداری متولی احداث کمربند سبز اطراف شهرها نیست
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر گفت: اجرای کمربند سبز اطراف شهرها در حوزه اختیارات منابع طبیعی نیست و تنها این اداره ل در زمینه تامین نهال سازگار با شهرها می‌تواند با شهرداری و راه و شهرسازی همکاری کند.
پرویز دانش‌پور اضافه کرد: براساس قانون منابع طبیعی و آبخیزداری زمین‌های ملی اطراف شهرها به وزارت راه و شهرسازی تحویل و از دست منابع طبیعی خارج شده‌است برهمین اساس هرگونه اقدام براین زمین‌ها باید با هماهنگی متولیان آن که شامل شهرداری‌ها و راه و شهرسازی است انجام شود.
وی بیان کرد: منابع طبیعی و آبخیزداری آمادگی تامین نهال در قالب انعقاد قرارداد و تخصیص اعتبار را دارد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر گفت: این اداره کل در قالب پروژه‌های مصوب خود و اعتبار ابلاغی با مشارکت کشاورزان در اطراف زمین‌های زراعتی اقدام به ایجاد ۱۰۰ کیلومتر بادشکن زنده (کمربند سبز) اطراف مزارع کرده‌است.
وی ادامه داد: بیشترین بادشکن‌های زنده در اطراف شهرستان‌های دشتی، دشتستان و دیر از توابع استان بوشهر اجرا شده‌است.
دانش‌پور گفت: با توجه به اینکه بیشتر مناطق استان بوشهر بادخیز است و در فصل پایش که خاک سست و فرسایش‌پذیر است امکان ایجاد گرد و غبار و فرسایش بادی در این زمین‌ها وجود دارد که با کاشت نهال در ۲ ردیف در اطراف زمین کشاورزی در سرعت و شدت باد کاهش و مانع ایجاد می‌شود.
