چرا ارزش پول هند کم شد؟

به گزارش جماران؛ هر چند ارزش روپیه در برابر دلار از زمان استقلال این کشور در سال 1947 تاکنون همواره سیر نزولی داشته و قدرت عرض اندام نداشته است اما سقوط ارزش آن به 15/70 روپیه در برابر هر یک دلار که در پایان هفته گذشته اتفاق افتاد، بی سابقه بود.

روپیه هند، در واقع،همیشه در میان ضعیفترین ارزهای آسیایی قرار داشته است اما با اینحال از آغاز سال جاری میلادی تاکنون حدود 9 درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است که این خود پدیده ای نادر به شمار می آید. این امر نگرانی های فراوانی برای دولتمردان و بازرگانان هند ایجاد کرده است.

مقامات دولت هند گفته اند که هزینه این کشور برای واردات نفت خام در طول سال مالی 2019-2018 بخاطر کاهش ارزش روپیه در برابر دلار به پائین ترین سطح تاکنون ، به میزان حدود 26 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت که این به نوبه خود به افزایش قیمت بنزین، گازوئیل و گاز خوراکپزی (ال.پی.جی) در هند منجر خواهد شد. 

هند بیش از 80 درصد از نفت خام مورد نیاز خود را وارد می کند. به همین دلیل در سال مالی 2018-2017 حدود 7/87 میلیارد دلار برای واردات 43/220 میلیون تن نفت خام از کشورهای مختلف هزینه کرد. انتظار می رود که حجم واردات نفت هند در طول سال مالی 2019-2018 به حدود 227 میلیون تن افزایش یابد. 

دولت هند در آغاز سال مالی 2019-2018 پیش بینی کرده بود که قیمت متوسط نفت خام در طول سال مذکور بشکه ای 65 دلار و ارزش متوسط روپیه در برابر دلار 65 روپیه در برابر هر یک دلار خواهد بود و در نتیجه هزینه واردات نفت خام آن در طول سال مذکور به حدود 108 میلیارد دلار افزون خواهد شد. ولی ارزش متوسط روپیه در برابر دلار تا 14 آوریل سال جاری 6/67 روپیه بوده است و اگر در طول مدت مابقی سال مالی جاری در حوالی 70 رویپه ثابت بماند، هزینه واردات نفت خام هند در طول سال مالی جاری به حدود 114 میلیارد دلار بالغ خواهد شد. 

افزایش در هزینه واردات نفت خام باعث شده است که کسری تجاری هند در طول مالی جاری (اختلاف بین صادرات و واردات) در طول ماه ژوئیه سال جاری به 18 میلیارد دلار، بیشترین در طول بیش از 5 سال، افزیش یابد. 

کاهش ارزش روپیه در برابر دلار از آغاز سال جاری تا کنون بانک مرکزی هند را به فروش دلار به منظور مهار سیر نزولی ارزش روپیه در برابر دلار مجبور ساخته و این امر باعث شده است که ارزش ذخایر ارز خارجی هند در فاصله 13 آوریل الی 10 اوت به میزان 147/25 میلیارد دلار تنزل کند. 

براساس آمار و ارقام بانک مرکزی هند، ارزش ذخایر ارز خارجی این کشور در طول هفته منتهی به 13 آوریل سال 2018 به رقم بی سابقه 028/426 میلیارد دلار رسید ولی در طول چهار ماه گذشته سیر نزولی پیموده است، بطوریکه در طول هفته منتهی به 3 اوت به 7/402 میلیارد دلار، کمترین در طول هفت ماه گذشته، تنزل کرد. 

کارشناسان امور مالی این کاهش را در ارزش روپیه به افزایش ارزش دلار در اثر بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا و کاهش شدید در ارزش لیره ترکیه بدنبال اقدام آمریکا به اعمال تعرفه هایی بر روی واردات فولاد و آلومینیوم از ترکیه نسبت می دهند. 

کارشناسان بازار پول معتقدند که کاهش در ارزش روپیه، با توجه به ادامه سیر نزولی در ارزش ارز قدرتهای اقتصادی نوظهور و کشورهای آسیایی، با الگوی انتظارات موجود منطبق است. 

رئیس بخش امور اقتصادی وزارت دارایی هند سوباش چاندر گرگ گفته است که کاهش در ارزش روپیه از عوامل خارجی ناشی شده است و در این مرحله هیچ نیازی برای نگرانی وجود ندارد. 

رویترز هند، به نقل از وی، گزارش داد: 'از آنجا که ارزش پول کشورهای دیگر نیز کاهش می یابد، مداخله بانک مرکزی هند برای مهار سیر نزولی ارزش روپیه از طریق فروش دلار در هند در این مرحله تاثیر چندانی در تثبیت ارزش روپیه نخواهد داشت. حتی کاهش ارزش روپیه به 80 روپیه در برابر هر یک دلار، در صورت کاهش ارزش پولهای دیگر، مایه هیچگونه نگرانی نخواهد بود.' 

کارشناسان معتقدند که کاهش ارزش روپیه در برابر دلار برای بخشهای صادراتی از قبیل فناوری اطلاعات، داروسازی، نساجی، مواد شیمیایی تخصصی، شرکتهای نفتی دولتی و قطعات خودرو مفید واقع خواهد شد ولی آن فشار کمی را بر روی بخشهایی چون شرکتهای نفتی خرده فروش، واردکنندگان ذغال سنگ و شرکتهایی که از نهادهای مالی خارجی قرض می گیرند وارد خواهد کرد. 

بنابه گفته این کارشناسان، از آنجا که شرکت نفت و گاز طبیعی (ONGC) و شرکت اویل ایندیا (OIC) نفت خام را به شرکتهای فروش نفت به دلار می فروشند از کاهش ارزش روپیه در برابر دلار سود خواهند برد ولی خرده فروشهای محصولات نفتی از قبیل بنزین و گازوئیل چون شرکتهای هندوستان پترولیوم (HPCL)، بهارت پترولیوم (BPCL) و ایندین اویل (IOC) به خاطر خرید نفت به دلار ضرر خواهند کرد. حتی برخی از شرکتهای فلزات، برق و سیمان که به واردات ذغال سنگ متکی هستند از کاهش ارزش روپیه در برابر دلار متاثر خواهند شد. 

ارزش روپیه در برابر دلار در سال 1948 کمتر از 4 روپیه در برابر هر یک دلار بود ولی آن در طول 71 سال گذشته به میزان 21 برابر کاهش یافته است. 

کارشناسان این کاهش را در ارزش روپیه به عوامل مختلف ذیل نسبت می دهند: 

- قروض خارجی: 

هیچ قرض خارجی در زمان استقلال هند در ترازنامه این کشور وجود نداشت. دولت هند دریافت قروض خارجی را به منظور تامین بودجه طرح های رفاهی و توسعه، مخصوصا با معرفی برنامه 5 ساله در سال 1951، آغاز کرد. روپیه آن موقع با پوند مقایسه می شد و بنابراین، ارزش روپیه مطابق ارزش پوند بالا و پائین می رفت. 

-واردات در برابر صادرات: 

هند یک کشور در حال توسعه است و به همین جهت طبیعی است که ارزش واردات آن بیش از ارزش صادارت آن باشد و این امر منجر به بروز کسری در پرداختها شد. ولی هند، علیرغم این و علیرغم افزایش مستمر در قروض خارجی، توانست نرخ مبادله ارز را در طول دهه بعدی یکنواخت حفظ کند. هند نرخ مبادله ارز را بعد از استقلال ثابت نگاه داشته بود. براساس گزارش خبرگزاری آی.ای.ان.اس.، ارزش روپیه در برابر دلار در فاصله 1950 و اواسط دهلی 1960، 79/4 روپیه در برابر هر یک دلار بود. کمکهای مالی چشمگیر خارجی در طول این دوره در تعویق سقوط اجتناب ناپذیر ارزش روپیه مفید واقع گشت. 

-جنگها و خشکسالی: 

وضعیت در طول سال 1965 بشدت خراب شد. دولت، از سویی بشدت از یک کسری بودجه رنج می برد و دیگر نمی توانست به قروض خارجی در اثر نرخ منفی پس اندازهای خود متکی باشد و از سوی دیگر، جنگ بین هند و پاکستان در فاصله کمتری بعد از جنگ 1962 بین هند و چین رخ داد و این منجر به افزایش شدید در هزینه های نظامی دولت شد وآمریکا و کشورهای دیگر نیز پرداخت کمکهای مالی را متوقف کردند. این تحولات و همچنین وقوع یک خشکسالی بزرگ در حوالی همان زمان موجب افزایش شدید در نرخ تورم شد و نخست وزیر وقت مجبور شد که ارزش روپیه در برابر دلار در سال 1966 با 58 درصد کاهش به 57/7 روپیه در برابر هر یک دلار تقلیل دهد.

-عوامل جهانی: 

ارزش روپیه در برابر دلار در طول 25 سال بعدی بطور مستمر کاهش یافت. ارتباط روپیه با پوند در سال 1971 قطع و آن مستقیما به دلار مربوط شد. این کار بخاطر عوامل گوناگون از قبیل بی ثباتی سیاسی، عدم رشد خوب اقتصادی هند در اثر کلاهبرداری های متعدد و برخی عوامل جهانی از قبیل تحریم نفتی اعراب در سال 1973 صورت گرفت و همه اینها موجب افزایش کسری تجاری هند شدند. کسری زیاد تجاری به معنای این است که کشور باید روپیه را به منظور خرید دلار برای پرداخت صورتحسابهای خود بفروشد و این امر موجب کاهش بیشتر در ارزش روپیه شد. بنابراین، ارزش روپیه در 1985 به 34/12 روپیه در برابر هر یک دلار، پائین ترین سطح تا آن موقع، تنزل کرد. 

-ذخایر کم ارز خارجی: 

افزایش مجدد قیمت نفت در اثر وقوع اولین جنگ خلیج فارس در سال 1990، سیر نزولی وضعیت اقتصادی و فروپاشی شوروی موجب بروز یک بحران شدید در پرداختهای هند شد. نرخ بالای تورم و رشد ناچیز اقتصادی نیز به وخامت اوضاع دامن زدند. ارزش ذخایر ارز خارجی هند تا ژوئن 1991 به یک میلیارد و 124 میلیون دلار تنزل کرد. این مبلغ برای پرداخت هزینه واردات برای مدت تنها سه هفته کافی بود. بنابراین، دولت ارزش روپیه را در برابر دلار در اول ژوئیه و سپس در سوم ژوئیه به میزان جمعا 5/18 درصد به منظور خرید دلار کاهش داد. ارزش روپیه در این موقع به حدود 26 روپیه در برابر هر یک دلار تنزل کرد. 

تنزل سالانه ارزش روپیه: 

دولت در سال 1993 نرخ مبادله ارز را یکپارچه ساخته و اجازه داد که روپیه برای اولین بار شناور شود. از آنجا که اکنون بازار نرخ مبادله ارز را تعیین می کرد، ارزش روپیه بیش از پیش کاهش یافته و آن به 37/31 روپیه در برابر هر یک دلار تنزل کرد. ارزش روپیه در طول دهه بعدی به میزان سالانه حدود 5 درصد کاهش یافته و تا سال مالی 2003-2002 به 40/48 روپیه در برابر هر یک دلار تنزل کرد. 

سپس دوره شکوفایی فرارسید و ارزش روپیه در برابر دلار در اثر سرازیری سرمایه گذاری های مستقیم خارجی بخاطر شکوفایی بازار سهام، افزایش دریافتی ارز خارجی از کارگران هندی مقیم خارج و افزایش ارزش صادارت مخصوصا محصولات فناوری اطلاعات افزایش یافت. 

-بحران اقتصادی جهانی: 

ارزش روپیه در طول سال 2007 به 39 روپیه در برابر هر یک دلار رسید ولی بحران اقتصادی جهانی در سال 2008 مانع از تشدید آن شد. ارزش روپیه تا پایان سال 2008 به 51 روپیه در برابر هر یک دلار، پائین ترین سطح تا آن موقع، تنزل کرده بود. شرایط بودجه دولت در طول سال 2012 بخاطر اثرات جانبی بحران بدهی های دولتی بین قبرس واسپانیا بدتر شدند و ارزش روپیه به 56 روپیه در برابر هر یک دلار تنزل کرد. عوامل گوناگون از نوسال قیمت نقت گرفته تا میزان متزلزل سرمایه های خارجی و از نگرانی های اقتصادی جهانی گرفته تا موضوعات داخلی از قبیل افزایش نرخ تورم از آن موقع تا کنون بر روند ارزش روپیه تاثیر گذاشته اند و بحران مالی جاری ترکیه آخرین عامل در این خصوص می باشد.