یکی از موضوعاتی که در زمان تشکیل کابینه دولت دوازدهم سر و صدای زیادی کرد و هر روز رسانه‌ها به آن اشاره‌هایی داشتند، تصدی پست وزارت توسط زنان بود که البته در نهایت پایان پیش‌بینی‌ها منجر به انتخاب سه معاون و دستیار زن در دولت شد.
به گزارش جماران؛ ایرنا نوشت: «سهم زنان در پست‌های دولتی بیشتر شده است»؛ معصومه ابتکار معاون رئیس‌جمهوری این موضوع را در حساب توییتری خود مطرح کرد و گفت: این موضوع را به‌طور مستمر، پیگیری و تغییر و تحولات جدید را اطلاع‌رسانی خواهد کرد.
یکی از موضوعاتی که در زمان تشکیل کابینه دولت دوازدهم سر و صدای زیادی کرد و هر روز رسانه‌ها به آن اشاره‌هایی داشتند، تصدی پست وزارت توسط زنان بود که البته در نهایت پایان پیش‌بینی‌ها منجر به انتخاب سه معاون و دستیار زن در دولت شد. اما، کم‌کم این حضور پررنگ‌تر شد تا جایی که معاون رئیس جمهوری از حضور 29 زن در پست‌های دولتی خبر داده و گفته است: در مقایسه با سال 92 که تعداد مدیران زن شاید به پنج نفر هم نمی‌رسید، حضور این تعداد از زنان در پست‌های معاون وزیر و همتراز، نوید اتفاق‌های خوبی است.
**فعالیت و سابقه زنان دولتی
در فهرستی که ما بر اساس توییت معاون رئیس جمهوری استخراج کردیم، نام و عنوان 29 زن به چشم می‌خورد که هر یک به نوبه خود، آغازکننده مسیری نو بوده‌اند.
«معصومه ابتکار» که خود در صدر این لیست قرار دارد، امروز عهده‌دار معاونت امور زنان و خانواده، ریاست جمهوری، است. ابتکار از جمله زنان نام‌آشنای عرصه سیاست است که پیشینه سیاسی‌اش را می‌توان از حضور در مبارزات انقلابی و شرکت در تسخیر لانه جاسوسی پی گرفت. ابتکار در سال‌های اخیر همواره به عنوان یکی از چهره‌های رسانه‌ای عرصه سیاست و محیط زیست و به‌عنوان یک مدیر زن در کانون توجه بوده است. انتقادها و تمجیدها از فعالیت او همواره جریان داشته و دارد.
«لعیا جنیدی» نام دیگری است که در این لیست 29 نفره قرار می‌گیرد. او که امروز عهده‌دار معاونت حقوقی ریاست جمهوری است، تحصیل خود در رشته حقوق را از سال 1368 در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران آغاز کرده و تا اخذ مدرک دکترای حقوق نیز در همین دانشگاه مشغول به تحصیل بوده است. پیش از انتصاب جنیدی در این سمت، همیشه مردان در جایگاه معاون حقوقی رئیس جمهوری می‌نشستند. به عبارت دیگر، جنیدی اولین مدیر زنی است که به عنوان معاون حقوقی رئیس جمهوری منصوب شده است.
«شهیندخت مولاوردی» 18 مرداد 1396 طی حکمی از سوی رئیس‌جمهوری به عنوان دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی منصوب و معصومه ابتکار جایگزین او در معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری شد. او دبیرکلی جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان را در کارنامه کاری خود دارد.
«فریبا محمدیان» جزو بانوان فعال در حوزه ورزش است. محمدیان قبل از اینکه در وزارت ورزش و جوانان مسئولیت معاونت توسعه ورزش بانوان را به‌عهده بگیرد، رئیس فدراسیون اسکیت جمهوری اسلامی ایران بود.
«ژاله فرامرزیان» به مدت سه و نیم سال در سمت مدیرکل دفتر تشکیلات و بهبود روش‌های وزارت کشور فعالیت می‌کرد و هم‌اکنون مدیریت معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت ورزش و جوانان را به عهده دارد.
** کارنامه‌های پربار
«مریم حضرتی» از فعالان حوزه نظام پرستاری است و سال‌های سال در هیأت مدیره نظام پرستاری استان فارس که اکنون معاون پرستاری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، به مدت 10 سال حضور داشته است. او در اولین و دومین دوره شورای عالی نظام پرستاری و همچنین در هیأت بدوی انتظامی سازمان نظام پزشکی شیراز حضور داشته است.
«راضیه لک» که به‌عنوان نخستین معاون زن وزیر در وزارت صنعت، معدن و تجارت مشغول به کار شد، یکی از دانشمندان برجسته پروژه‌های حفاظت از محیط طبیعی است و همچنین در کارنامه کاری خود ریاست کمیته علوم زمینی کمیسیون ملی یونسکو و مدیریت پروژه زمین‌شناسی دریایی خلیج فارس و خلیج عمان را ثبت کرده است.
محمد شریعتمداری با صدور حکم برای «فرشته دستپاک» به عنوان رئیس مرکز ملی فرش ایران بر شمار مدیران زن در وزارتخانه متبوعش افزود. او که دانش‌آموخته کارشناسی تاریخ است پیش از این نیز مدتی کوتاه در سمت معاونت تولید مرکز ملی فرش ایران ایفای نقش داشت که امید می‌رود همین سابقه بهیاری او در اداره امور فرش بیاید.
«امینه محمودزاده» دکترای اقتصاد از دانشگاه صنعتی شریف دارد و با حکم محمدباقر نوبخت در دولت یازدهم به عنوان رئیس امور اقتصاد کلان سازمان برنامه و بودجه کشور منصوب کرد. پیش از این، امیر باقری رئیس امور اقتصاد کلان سازمان بود که اکنون به عنوان معاون بیمه و بانک و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد مشغول به فعالیت است.
«فاطمه مهاجرانی» پیش از اینکه به ریاست مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان، وزارت آموزش و پرورش منصوب شود، مدیریت دانشکده فنی و حرفه‌ای دختران دکتر شریعتی تهران را به عهده داشت و در دوران ریاست خود نخستین جشنواره ملی دستاوردهای دانشگاهی در کارآفرینی روستا را برگزار کرد.
یکی دیگر از زنان موفقی که به عنوان معاون وزیر در وزارت آموزش و پرورش انتخاب شده، «رضوان حکیم‌زاده» است. او در سال 89 نماینده هیأت اجرایی جذب هیأت علمی دانشگاه تهران در کارگروه صلاحیت‌های علمی گروه روش‌ها بود. پس از آن در سال 91 به عنوان معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی فعالیت می‌کرد.
«فرزانه شرفبافی»، مدیرعامل ایران‌ایر، او در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود: «من به نجوم علاقه داشتم و دوست داشتم فضانورد شوم اما حالا بعد از ورود به این رشته بیشتر از فضا به هوا علاقمند شده‌ام و فعالیت‌ام در این زمینه بیشتر است و مبحث هوایی برای من جذاب‌تر است». او حالا یکی از بانوان موفق در پست‌های مدیریت دولتی است.
«زهرا احمدی‌پور» برای مدت کوتاهی از وزارت کشور به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کوچ کرد و در بحرانی‌ترین شرایط، این سازمان را مدیریت کرد و پس از انتخابات ریاست جمهوری به عنوان رئیس مرکز آموزش مدیریت خدمات دولتی، سازمان امور اداری استخدامی کشور انتخاب شد. او مشاور محمدحسین مقیمی استاندار تهران در امور اجتماعی هم هست.
«زهرا اربابی»، در سال 1384 ریاست ستاد انتخاباتی ریاست جمهوری در حزب اعتدال و توسعه در استان، در ستاد اقای آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را به‌عهده داشت و حالا در جایگاه معاون توسعه منابع انسانی و هماهنگی امور استان‌ها، سازمان برنامه و بودجه کشور فعالیت می‌کند.
در حال حاضر، ریاست مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عهده «نسرین نورشاهی» است اما عضویت در شورای علمی دانشگاه هنر، هیأت تحریریه نامه آموزش عالی و فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی از دیگر سوابق اوست.
«پویا محمودیان» دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشت MBA از دانشگاه صنعتی شریف است و پیش از حضور در سمت معاونت صنایع دستی در سازمان میراث فرهنگی، رئیس اداره ترویج معاونت صنایع‌دستی، مدیر برنامه‌ریزی و نظارت واحد دورکاری سازمان، رئیس کارگروه بین‌الملل معاونت صنایع دستی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بود.
«فاطمه تندگویان» با توجه به تعلقات و دغدغه‌های اجتماعی ابتدا رشته کودکان استثنایی را انتخاب می‌کند اما به دلایلی در مصاحبه پذیرفته نمی‌شود. لذا در رشته دبیری ریاضی دانشگاه تربیت معلم ادامه تحصیل داده و مدرک لیسانس می‌گیرد. او در حال حاضر مشاور عالی وزیر در وزارت نفت است و همچنین مشاور عالی وزیر آموزش پرورش در دهه 70 نیز بوده است.
**بانوان باتجربه
«مرضیه شاهدایی» قائم‌مقام وزیر نفت دولت روحانی است. نامبرده از سال 1394 تا 1396 تحت عنوان مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و معاون وزیر نفت، مشغول به فعالیت بود. این شرکت درگذشته دومین تولیدکننده فراورده‌های پتروشیمی در خاورمیانه بود که زیرمجموعه‌ای از وزارت نفت ایران به‌شمار می‌آید.
«افخم زروانی» سومین بانویی است که در وزارت نفت پست مدیریتی مهم دارد. او رئیس صندوق‌های بازنشستگی این وزارتخانه است .
«پروین فرشچی» مدرک دکترای مشکلات آلودگی نفتی در اقیانوس هند و اثرات آن بر موجودات دریایی را از مؤسسه مرکزی آموزش شیلات (CIFE) بمبئی و فوق دکترای مدیریت مناطق ساحلی خود را از مؤسسه مرکزی آموزش شیلات (CIFE) بمبئی گرفته و پیش از تصدی پست معاونت محیط زیست دریایی در سازمان محیط زیست، مشاور ارشد محیط زیست دریایی در این سازمان بود.
«اطهره نژادی» در رشته محیط زیست و مقطع دکتری موفق به اخذ مدرک شد و پس از آن، استاد دانشگاه بود و کارشناس و رئیس گروه برنامه‌ریزی معاونت هماهنگی و پیگیری نهاد ریاست جمهوری هم در سابقه کاری اطهره نژادی وجود دارد. او اکنون معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی، معاونت امور زنان و خانواده است.
«سوسن باستانی»، فعالیت دانشگاهی او از سال 72 با عضویت در هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا آغاز شد و پس از آن سال‌ها در اکثر بخش‌های دانشگاهی فعالیت داشت و اکنون به عنوان معاون بررسی‌های راهبردی در معاونت امور زنان و خانواده فعالیت می‌کند.
«نیره اعظم خوش‌خلق‌سیما» با حکم عیسی کلانتری به سمت رئیس دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی منصوب شد. دبیرخانه شورای ملی ایمنی زیستی براساس مصوبه هیأت وزیران دولت هشتم به تصویب رسید و ریاست و بنیانگذاری آن و همچنین مرجعیت ملی ایمنی زیستی با حکم وزیر جهاد کشاورزی به بهزاد قره‌یاضی سپرده شد. اما در دولت نهم، دبیرخانه این شورا به سازمان حفاظت محیط زیست منتقل شد.
ریاست امور دولت الکترونیک، سازمان اداری و استخدامی کشور اکنون در دستان «شراره بخت‌جو» است.
«شهلا خسروی» فعالیت به‌عنوان پرستار بالینی، سرپرستار، 28 سال آموزش پرستاری به‌عنوان هیأت علمی، معاون فرهنگی دانشجویی دانشکده پرستاری شیراز از سال 94 و رئیس دانشکده پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شیراز از سال 95 را در کارنامه خود دارد. این برخی از سوابق علمی و اجرایی معاون جدید پرستاری وزارت بهداشت است. او مشاور وزیر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد دو زن را به عنوان مشاور خود انتخاب کرده است که یکی از این افراد «مرضیه مرآت‌نیا» است. او از کارشناسان با‌سابقه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که سابقه دبیری چند جشنواره را در کارنامه خود دارد.
«نیره پیروزبخت» نخستین زنی است که به پیشنهاد محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس جمهور دولت یازدهم و تصویب هیأت دولت به این سمت منصوب شد. او پیش از آن، مدیرکل ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی سازمان بود. او دارای لیسانس مهندسی مواد (ریخته‌گری) از دانشگاه علم و صنعت ایران است و حالا ریاست سازمان ملی استاندارد ایران را در کارنامه کاری خود دارد.
«اشرف بروجردی» متولد کشور عراق در شهر نجف است. رئیس کمیته بانوان ستاد حسن روحانی در انتخابات سال 1396 بود. او یکی از چهره‌های شناخته شده اصلاح‌طلب است که اکنون به ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی منصوب شده است.
«مرضیه افخم» اولین سفیر زن جمهوری اسلامی ایران است. افخم همچنین اولین سخنگوی زن وزارت امور خارجه ایران بود. او حدود دو سال ریاست مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه را برعهده داشت.
کارشناسان معتقدند حضور زنان در پست‌های مدیریتی، می‌تواند راهگشای ورود آنان به جایگاه‌های مهم‌تری چون وزارت و ریاست جمهوری با طی مدارج و سلسله مراتب باشد تا این ورود را کارآمدتر و اثرگذارتر سازد و مقاومت‌ها را نیز کمتر کند.
** زنانی که قرار بود وزیر شوند
تابحال ایران تنها یک وزیر زن به خود دیده که مرضیه وحید دستجردی است در دولت احمدی‌نژاد و در جایگاه وزارت بهداشت.
در دولت دوازدهم تصدی پست وزارت آموزش و پرورش یکی از مهم‌ترین گزینه‌هایی بود که نام چند زن برای آن مطرح بود. شهیندخت مولاوردی، یکی از گزینه‌های جدی برای وزارت آموزش و پرورش بود زیرا، عملکرد مثبت او در معاونت زنان این احتمال را به‌وجود آورد که بتواند به این وزارتخانه راه یابد. اما این اتفاق نیافتاد؛ نه برای او و نه برای بقیه گزینه‌های مطرح شده.
الهه کولایی از دیگر گزینه‌هایی بود که این بار در لا‌به‌لای سخنان نمایندگان عضو فراکسیون زنان مجلس دهم به او اشاره می‌شد. کولایی تجربه حضور در کمیسیون امنیت ملی مجلس ششم را در کارنامه خود داشت و علاوه بر آن، استاد دانشگاه و از زنان فعال اصلاح‌طلب است.
در همان زمان شنیده شد برخی اعضای حزب اعتدال و توسعه تلاش‌هایی می‌کردند پروین داداندیش، همسر محمود واعظی (از اعضای حزب اعتدال و توسعه) را برای وزارتخانه علوم معرفی کنند. سابقه مشاوره وزیر مستعفی فرهنگ و ارشاد (علی جنتی) و حضور در مجموعه مدیریتی دانشگاه آزاد اسلامی از جمله سوابق او به شمار می‌رود.
از دیگر گزینه‌هایی که برای این وزارتخانه نامش برده شد، سیده فاطمه طباطبایی، همسر مرحوم سیداحمد خمینی و مادر سیدحسن خمینی بود. فاطمه طباطبایی دکترای عرفان اسلامی دارد و اکنون ریاست شورای زنان فرهیخته در دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عهده دارد.
زنان در ایران تاکنون به دلیل تفسیر شورای نگهبان از واژه «رجل سیاسی» در قانون اساسی از نامزدی انتخابات ریاست جمهوری نیز محروم بوده‌اند. آنان به جایگاه‌های بالاتر از معاون وزیر و معاون رئیس‌جمهوری می‌اندیشند چراکه تخصص و شایستگی‌های لازم را در خود می‌بینند.
