رویترز علیه ایران چه می‌کند؟

به گزارش جماران؛ «رویترز روزی 50 خبر دروغ علیه ایران منتشر می‌کند» هنوز یک ماه از این سخنان ظریف نگذشته است که این خبرگزاری با انتشار اخبار کذب علیه ایران، حرف ظریف را باورپذیرتر می کند.

کافی است واژه‌های «ایران» یا «اقتصاد ایران» را در سایت رویترز جست‌وجو کنید تا افزایش تعداد اخبار منتشرشده این رسانه درباره ایران را طی مدت اخیر ببینید. البته رویترز از 150 سال قبل که نخستین دفتر خود را در خاورمیانه در مصر بازگشایی کرد، تاکنون یکی از مهم‌ترین منابع خبری این منطقه به شمار می‌رود. اما رشد تقریباً دو برابری اخبار مرتبط با ایران در این رسانه طی مدت اخیر، جای سؤال دارد.

**از قرارداد رویتر تا تأمین منابع مالی رویترز

نام خبرگزاری رویترز از ابتدا بدون ارتباط با ایران نبوده است. این خبرگزاری در سال 1851 فعالیت خود را در شهر لندن، به‌عنوان بنگاه انتشار اخبار بازار سهام لندن و پاریس آغاز کرد. این خبرگزاری توسط پاول یولیوس رویترز، یک کارآفرین آلمانی_بریتانیایی تأسیس شد. 

اما رویتر قبل از آن در ایران شهرت یافته بود. این تاجر توانست قراردادی انحصاری را با حکومت قاجاریه برای ساخت راه و راه‌آهن و سد از دریای مازندران تا خلیج‌فارس و بهره‌برداری از همه معادن ایران (به‌جز طلا و نقره)، ایجاد مجاری آبی و قنات و کانال‌ها برای کشتیرانی یا کشاورزی، ایجاد بانک و هرگونه کمپانی صنعتی در سراسر ایران، حق انحصار کارهای عام‌المنفعه، استفاده و بهره‌برداری از جنگل‌ها برای مدت هفتاد سال و استفاده از گمرکات ایران به مدت بیست‌وپنج سال در ازای پرداخت دویست هزار لیره انگلیسی و سود پنج درصد، عقد کند.

البته این قرارداد به دلیل مخالفت‌های داخلی لغو شد اما تأسیس بانک شاهی توسط رویتر در ایران، مجدداً منبع مالی زیادی از ایران را در اختیار او قرارداد و به همین سبب است که عده‌ای معتقدند ایران بخشی از منابع مالی این خبرگزاری بین‌المللی را در سال‌های نخست فعالیتش تأمین می‌کرده است.

هرچند این روزها ساختار خبرگزاری و منابع مالی آن دیگر شبیه سال‌های ابتدایی کارش نیست، اما به نظر می‌رسد رویکرد این رسانه همچنان بر منوال جریان اطلاعات از شمال به جنوب یا مرکز- پیرامون است. بخصوص که این روزها ترجیح می‌دهد نه‌تنها آن جهت گیری استعماری سابق را داشته باشد، بلکه اخبار دروغ را هم به این روند افزوده است. البته رویترز تنها تعداد اخبار را علیه ایران افزایش نداده است بلکه حجم وسیعی از اخبار منفی را علیه ایران منتشر می‌کند.

**تکذیبیه‌ها و ادعاها علیه صحت 

روز شنبه خبرگزاری رویترز در خبری اعلام کرد که شرکت فرانسوی سی‌ام ای سی جی‌ام (CMA CGM) بنا دارد در پی وضع تحریم‌های جدید دولت ترامپ علیه ایران همکاری خود را با این کشور قطع کند. گویی رویترز دوست دارد در انتشار خبر توقف خرید از همه پیشی بگیرد. 

جنجالی‌ترین خبر در این زمینه مربوط به توقف خرید نفت ایران توسط کره جنوبی است که دو روز قبل توسط این رسانه منتشر شد و واکنش‌های شدیدی در داخل، خارج و حتی بازار به همراه داشت. هرچند روز گذشته سفارت کره جنوبی در تهران در صفحه توئیتر خود نوشت: «سفارت جمهوری کره هرگونه ادعا مبنی برعدم بارگیری نفت و میعانات گازی ایران در ماه جولای را رد می‌کند» اما این سؤال همچنان مطرح می‌شود، این حجم اخبار منفی درباره ایران از کجا ناشی می‌شود؟

اولین بار محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در نشستی که تاجران و مسئولان اتاق بازرگانی ایران حضور داشتند از تحرکات این خبرگزاری پرده برداشت و گفت: «رویترز روزانه 50 خبر دروغ درباره اقتصاد ایران منتشر می‌کند». وی در بخش دیگری از اظهارات خود تأکید می‌کند: گروه مشخصی در دنیا توسط یکی از کشورهای همسایه ما حمایت مالی می‌شوند تا این تصویر را ایجاد کنند که کشورهای دیگر در حال خروج از ایران‌اند.

انتشار خبر لغو سفر شینزوآبه به ایران از سوی این خبرگزاری و مرتبط کردنش با افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران و خروج آمریکا از برجام، افزایش تولید نفت از سوی عربستان، پوشش اخبار مرتبط با اظهارات رئیس‌جمهوری و مسئولان ایران درباره بستن تنگه ترمز و گلایه‌های چین از ایران و تأکید بر احتمال جنگ در خاورمیانه و بی‌اثر شدن برجام نیز گواهی است بر اظهارات وزیر امور خارجه ایران.

**دیپلماسی سایبری

علیرضا حسینی پاکدهی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره علل مواضع رسانه‌ای رویترز نسبت به ایران، معتقد است: رسانه‌های بین‌المللی به عرصه پیشبرد دیپلماسی کشورهای بزرگ تبدیل‌شده و سایر کشورها ازجمله انگلیس و ایالات متحده تلاش می‌کنند فعالیت‌های دیپلماتیک خود را از طریق رسانه‌ها پیش ببرند.

وی می‌گوید: به همین خاطر ما اگر از گذشته تاکنون از دیپلماسی عمومی صحبت می‌کنیم، امروز زیرمجموعه‌ای تحت عنوان دیپلماسی سایبر یا رسانه‌ای اضافه شده که البته مفهوم دیپلماسی رسانه‌ای را باید از دیپلماسی عمومی جدا کرد. بااین‌حال، امروزه کشورها در تلاش‌اند از رسانه‌ها و وسایل ارتباطی جدید برای تحقق این اهداف خود بهره بگیرند.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه در پاسخ به این پرسش که این نوع پوشش رسانه‌ای می‌تواند در داخل اثرگذار باشد یا صرفاً جنگ رسانه‌ای است، توضیح می‌دهد: با توجه به سیاست‌های منزوی کردن ایران که به‌طور خاص ایالات متحده آن را دنبال می‌کند، به نظر می‌رسد اقدامات رسانه‌ای کشورهای اروپایی نیز در همین راستا و به‌صورت هماهنگ شده انجام می‌شود. متأسفانه کشورهای منطقه، ازجمله عربستان سعودی و اسرائیل در پی اهداف خاص خود هستند و ایران را در مقابل منافع خود می‌دانند؛ به همین جهت در راستای منزوی کردن و تحت‌فشار قرار دادن ایران از هر ابزاری ازجمله رسانه بهره می‌گیرند.

وی در همین راستا تأکید می‌کند: این ازجمله مسائلی است که مسئولان و دولتمردان ما در داخل باید به آن توجه کنند البته باید پیش‌ازاین نیز به آن توجه می‌کردند. 

پاکدهی در واکنش به این اقدامات رسانه‌ای به رسانه‌های داخلی توصیه کرد: متأسفانه رسانه‌های داخلی و به‌طور خاص رسانه ملی کمتر به مخاطبان توجه کرده و بیشتر سعی کرده اند دیدگاه‌های خاص سیاسی را دنبال کنند. بنابراین طی چهار دهه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاهد آن بودیم که به اعتماد مخاطب کمتر توجه شده و درنتیجه اعتماد آن‌ها در معرض مخاطره قرارگرفته و مخاطبان در سایر حوزه‌ها و به‌طور خاص سیاسی و اجتماعی جذب رسانه‌های بیگانه شدند.