اولین‌بار در ۲۰ خرداد ۸۶ موضوع ساماندهی زورخانه‌های تهران در دستور کار شهرداری قرار گرفت و سازمان زیباسازی شهر تهران با شناسایی ۳۰ زورخانه در سطح شهر برای مرمت و بازسازی آنها برنامه‌ریزی کرد.
به گزارش جماران؛ آزاده بهشتی در روزنامه سازندگی نوشت: ۲۸ آبان ماه سال ۸۹ برای یکی از رشته‌های ورزشی قدیمی، روز مهمی به حساب می‌آید.
در این روز ورزش زورخانهای و پهلوانی ازسوی ایران در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شد. سابقه ورزش زورخانه ای به روزگاران گذشته بازمی‌گردد و این روزها طرفداران و حامیان کمتری دارد اما هنوز هم هستند کسانی که این ورزش را دنبال می‌کنند. روی دیگر ثبت این روز به عنوان میراث معنوی، وجود بیش از ۹۰ زورخانه در تهران است که به نظر می‌رسد.
در یک چرخه نه چندان درست آنطور که باید و شاید حق مطلب را درمورد زنده نگهداشتن این ورزش باستانی ثبت شده، ادا نمی‌کنند.تاکنون ۹۰ پلاک زورخانه در تهران به ثبت رسیده است که قدمت برخی از آنها به صد سال می رسد.
تعدادی از آنها در اختیار بخش خصوصی است، تعدادی زیر نظر فدراسیون ورزش‌های زورخانهای استان تهران و تعدادی نیز در اختیار شهرداری تهران قرار دارد. شهرداری تهران از سال ۱۳۸۶ تا نیمه‌های سال ۹۶ ، یعنی چیزی نزدیک به یک دهه، در کنار شناسایی این خانه‌ها به منظور حفظ و نگهداشت آنها، ۲۰ زورخانه جدید در تهران ساخت که بودجه قابل توجهی از مدیریت شهری آن زمان را به خود اختصاص داد.
خشت اول / مرمت ۳۰ زورخانه
اولین‌بار در ۲۰ خرداد ۸۶ موضوع ساماندهی زورخانه‌های تهران در دستور کار شهرداری قرار گرفت و سازمان زیباسازی شهر تهران با شناسایی ۳۰ زورخانه در سطح شهر برای مرمت و بازسازی آنها برنامه‌ریزی کرد.
دکتر حجت‌الله ملاصالحی، مدیرعامل آن زمان سازمان از شناسایی تمام زورخانه‌های سطح شهر که عدد آن به ۳۰ می‌رسید خبر داد و گفت: سازمان زیباسازی این زورخانه‌ها را مرمت و بازسازی می‌کند. رنگ‌آمیزی، مرمت نماها، نماسازی، تعمیر کف و جداره‌ها، تخریب و بازسازی سقف‌ها، تعویض و تعمیر لوله‌کشی، تعمیر سروس‌های بهداشتی و… از جمله مواردی بود که در مرمت و بازسازی این مکان‌ها لحاظ شد. موضوع بازسازی زورخانه‌ها به همین جا ختم نشد و پیمانکاران در آن زمان از سوی سازمان زیباسازی مکلف شدند زورخانه‌ها را به لحاظ معماری و سازهای نیز مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز طراحی مجدد کنند.تا این جای ماجرا به نظر می‌رسید اتفاق خوبی برای تهران افتاده‌است اما نکته اصلی پاسخ به این سوال بود که روزخانه‌ها به عنوان فضاهای ورزشی آیا پاسخگوی نیاز تفریحی و ورزشی شهروندان هستند تا برای آنها این‌طور هزینه شود؟
خشت دوم/ ساخت مجدد ۳۰ زورخانه
انقلاب دوم در حوزه رسیدگی به این مکان‌های ورزشی در سال ۱۳۹۳ در مدیریت شهری آن زمان اتفاق افتاد. سازمان زیباسازی شهر تهران در آن سال به دستور مدیرعامل وقت، اقدام به مرمت و بازسازی و در برخی موارد ساخت مجدد زورخانه‌ها در تهران کرد.
این کار که با همکاری فدراسیون ورزش‌های پهلوانی و زورخانهای انجام شد تلاش داشت زورخانه‌ها را بهسازی و مرمت کرده و امکان استفاده مجدد از آنها را فراهم کند.
تخریب کف و سنگ جداره دیوارها و نوسازی سیم‌کشی فرسوده ساختمان ازجمله اقداماتی بود که در زورخانه‌ها انجام شد. زورخانه‌ها که با فاصله زمانی کوتاه و کمتر از ۷ سال دچار مشکلات بیشماری در سیستم لوله‌کشی آب، فاضلاب و گاز ساختمان شده بودند، دوباره بازسازی شدند. بازسازی راه پله، سنگ‌کاری جداره دیوار و دور گود، رختکن، راه پله و سرویس بهداشتی، گچ‌کاری و نازک‌کاری دیوارهای ساختمان و موزاییک‌کاری کف از جمله فعالیت‌های سازمان برای ساختمان‌هایی بود که یک‌بار در سال ۸۶ تجربه بهسازی بنا را داشتند.
تعویض پنجره‌ها، اجرای پی‌وی‌سی دیوارها و اجرای سقف کاذب، نصب دیوارکوب، نصب شیرآلات، نصب فن، ساخت سکوی فلزی (نیمکت)، نصب موکت کف و نصب کفپوش نیز برای این ۳۰ زورخانه مجددا انجام شد. هدف از این کار چه بود؟ به گفته مهندس نیلی، معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان زیباسازی شهر تهران آن زمان این کار در راستای بهبود شرایط این زورخانه‌ها قدیمی انجام شد.
در آذر سال ۹۵ هم مدیریت شهری وقت، مجددا به سراغ زورخانه‌ها رفت. ایرنا در گزارشی از بهسازی و تجهیز پنج زورخانه با کمک شهرداری تهران خبر داد. اقدامی که با صرف هزینه ۱۰ میلیارد ریال طی یک سال صورت گرفت. پنج زورخانه شهید عراقی، شهدای نفت، توسلی، نیروی شادی و طلاچی در مدت یک سال و توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران بهسازی و تجهیز شدند. درعین‌حال در بازدیدی که مجتبی عبداللهی، معاون فرهنگی اجتماعی شهردارتهران، از سایت اداری هیات پهلوانی و زورخانه‌های استان تهران انجام داد، قول مساعد درمورد ساخت و تجهیز محل هیات، با مساعدت سازمان زیباسازی شهرداری تهران را داد و در نهایت کار تجهیز و بهسازی ساختمان اداری هیات نیز با صرف هزینه‌ای ۵۰۰ میلیون ریالی در یک ماه پایان یافت و به بهره‌برداری رسید.
این محیط که در جوار زورخانه شهیدحاج مهدی عراقی در منطقه دروازه دولاب تهران است محل برنامه‌ریزی و آموزش نسل جدید ورزش زورخانهای معرفی شد.
نکته قابل توجه اینجاست که پیش از این و در سال ۹۳ هم علی اسدی دولابی رئیس هیات پهلوانی و زورخانهای استان تهران از عملیات بازسازی هشت زورخانه پایتخت تا پایان سال ۹۴ با همکاری سازمان زیباسازی شهرداری و شورای شهر تهران خبر داده و گفته بود بازسازی این زورخانه‌ها با اعتباری افزون بر ۳۰ میلیارد ریال به اتمام خواهدرسید. یکی از زورخانه‌هایی که از سوی او مشخصا به آن اشاره شده بود زورخانه شهید عراقی بود که یک بار دیگردر سال ۹۵ نیز در لیست بازسازی و مرمت از سوی مدیریت شهری قرار گرفته بود.
خشت سوم/ راه‌اندازی ۲۰ زورخانه جدید
در پایتخت معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بیست‌وچهار تیرماه ۹۶ در مراسم گرامیداشت روز ورزش زورخانهای از احداث و راه‌اندازی ۲۰ زورخانه در تهران خبر داد. مجتبی عبداللهی در آن روز ورزش‌های زورخانهای و انجام حرکات پهلوانی را از قدیمی‌ترین ورزش‌های بدنسازی جهان دانست و ادعا کرد در دوره ۱۲ ساله مدیریت شهری یکی از حوزه‌های بسیار موفق ورزش و بویژه ترویج ورزش همگانی بوده‌است.
به گفته او حوزه ورزش شهرداری تهران در زمینه احیاء و ترویج ورزش باستانی و زنده نگهداشتن فرهنگ پهلوانی اقدامات مهمی را انجام داده و به احداث ۲۰ زورخانهای که پیش از آن ساخته شده بود اشاره کرد.
او معتقد بود با توجه به درخواست‌های مردمی نسبت به توسعه و ترویج فرهنگ ورزش در نقاط مختلف تهران، ساخت زورخانه در دستور کار برنامه‌های مدیریت شهری مناطق قرار گرفته و در همین راستا بوده که دستور برای مرمت و احداث زورخانه‌ها صادر شده است. طبق آنچه عبدالهی در آن جلسه گفت تا سال ۸۴ فقط دو زورخانه در تهران وجود داشته اما طی دوازده سال مدیریت شهری قالیباف و در راستای حمایت از ورزش باستانی و ملی ۲۰ زورخانه جدید راه‌اندازی شده است.
زورخانه‌های نیمه جان
سازمان ورزش شهرداری وضع زورخانه‌های تهران را که در یک بازه زمانی بارها مرمت شده‌اند، نه خوب می‌داند و نه بد. بهنام ابوالقاسم‌پور، معاون ورزش آقایان سازمان ورزش شهرداری که پیش از این در شهرری مسئولیت زورخانه آنجا را به عهده داشته است، وضعیت این فضای ورزشی را در شهرری بهتر از سایر نقاط تهران می‌داند و ادامه می‌دهد:بعد از بازسازی زورخانه‌هایی که زیرمجموعه شهرداری هستند، مسئولیت اداره این تعداد به بخش خصوصی واگذار نشد و شهرداری به طور مستقیم مسئولیت نگهداشت و اداره آن را به عهده گرفت.
آن طور که او می‌گوید شهرداری در هر منطقه زورخانه موجود را به پهلوانان آن محله می‌سپارد. هزینه نگهداری این زورخانه‌ها نیز به عهده شهرداری است. زورخانه‌های فعال از حدود ساعت ۶ یا ۷ عصر تا ساعت ۱۱ شب باز بوده و فعالیت دارند. آموزش ورزش‌های باستانی فعالیت غالب این زورخانه‌هاست اما به گفته ابوالقاسم‌پور در کنار آن آموزش قرآن و فعالیت‌های مذهبی نیز در زورخانه‌ها انجام می‌شود.
بحث آموزش در زورخانه‌های تهران روند متوسط رو به پایینی دارد این در حالی است که به گفته مجتبی جوهری رئیس فدراسیون پهلوانی و زورخانهای، این فدراسیون بیش از ۷۶ نفر از بهترین‌های ایران را با ارائه آموزش‌های جدید، تربیت کرده که می‌توانند بر اساس آیین‌نامه‌های موجود، کشتی پهلوانی و ورزش زورخانهای را نه تنها در تهران که به دنیا معرفی کنند. رییس فدراسیون پهلوانی و زورخانهای معتقد است کشتی پهلوانی و زورخانهای، یک ورزش کاملا ایرانی-اسلامی است که مهارتهای مختلفی دارد.
بر اساس آیین‌نامه این فدراسیون یک ورزشکار باید به همه رشته‌های زورخانهای و کشتی پهلوانی آشنا باشد. بیش از ۹۸ درصد کسانی که در کشور کشتی پهلوانی می‌گیرند، ورزش زورخانهای را بلد نیستند این گفته‌های جوهری است. او معتقداست از نظر این فدراسیون اتفاقی که در این حوزه می‌افتد، درست و اصولی نیست.
این بخش از گفته‌های رئیس فدارسیون پهلوانی و زورخانهای را در ذهنتان نگه دارید و نیم‌نگاهی به برنامه‌های کلاسی که در زورخانه‌های تهران برای تابستان برگزار می‌یشود؛ بیندازیم.
این سوال که آیا آنچه که در این فضاهای ورزشی اتفاق می‌افتد با هدف‌گذاری برای باز زنده‌سازی این ورزش باستانی انجام شده‌است،بی‌پاسخ می‌ماند.
مدیریت شهری در یک بازه زمانی طولانی، چندین بار اقدام به بازسازی ۳۰زورخانه را در تهران کرده است.
در مصاحبه و اخبار منتشر شده از سوی مسئولین هدف از این کار، باز زنده‌سازی ورزش‌های باستانی عنوان شده است، ورزشی که به عنوان میراث فرهنگی ثبت جهانی شده است، اما باید پرسید صرف بازسازی یک فضای ورزشی به معنای زنده نگهداشتن آن ورزش به حساب می‌آید؟
