وزارت صنعت ، معدن و تجارت میزان سرانه مصرف برنج برای هر ایرانی را بین 40 تا 42 کیلوگرم محاسبه می کند ، در حالی که بر اساس برآورد جهاد کشاورزی ، میانگین مصرف سرانه این محصول راهبردی تنها 36 کیلو گرم است.
به گزارش جماران؛ اختلاف آمار درباره مصرف سرانه برنج میان وزارت صنعت ، معدن و تجارت با جهاد کشاورزی سالانه به حدود 500 هزار تن واردات مازاد می انجامد که بر اساس قیمت رسمی اعلامی 500 میلیون دلار برای صندوق ارزی کشور هزینه دارد .
این میزان حیف و میل ارزی ناشی از یک اختلاف آماری جدای از هزینه هایی است که واردات مازاد بر تولید داخلی تحمیل می کند.
وزارت صنعت ، معدن و تجارت میزان سرانه مصرف برنج برای هر ایرانی را بین 40 تا 42 کیلوگرم محاسبه می کند ، در حالی که بر اساس برآورد جهاد کشاورزی ، میانگین مصرف سرانه این محصول راهبردی تنها 36 کیلو گرم است.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران ، جمعیت کنونی کشور 80 میلیون نفر است و مصرف برنج این تعداد جمعیت بر اساس سرانه 42 کیلو گرم وزارت صنعت سالیانه سه میلیون و 360 هزار تن و با مقیاس وزارت جهاد کشاورزی 2 میلیون و 880 هزار تن محاسبه می شود که اختلاف این دو رقم 480هزار تن است .
بر پایه آمارهای وزارت جهاد کشاورزی ، سالانه حدود 2 میلیون تا 2 میلیون و 200 هزار تن برنج سفید در کشور تولید می شود که عمده آن در استان های گیلان و مازندران به دست می آید که حدود 480 هزار هکتار شالیزاری دارند.
بنابر این اگر بر اساس سرانه مصرف 42 کیلو گرمی وزارت صنعت محاسبه کنیم باید سالانه حدود یک میلیون و 200 هزار تن برنج وارد شود و بر اساس رقم سرانه مصرف 36 کیلو گرمی وزارت جهاد کشاورزی هم نیاز کشور واردات کمتر از 700 هزار تن است و اختلاف این دو رقم هم به 500 هزار تن می رسد.
چنانچه هر تن برنج وارداتی را با نرخ یکهزار دلار محاسبه کنیم ، نیازمند تامین دستکم 500 میلیون دلار ارز یارانه ای خواهیم بود و با توجه به این که وارد کنندگان این روزها سنگ نرخ یکهزار و 200 دلار را برای واردات هر تن برنج به سینه می زنند ، میزان ارز یارانه ای مورد نیاز به 600 میلیون دلار خواهد رسید .
**قیمت محصول ، مبنای واردات برنج
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران درباره این وضعیت برای واردات برنج و اختلاف 500 میلیون دلاری، گفت : به نظر می رسد قیمت و نوسانات یک محصول وارداتی از جمله برنج مبنایی برای مقدار واردات در کشور است و به همین دلیل برآورد دقیقی از مقدار تولید و نیاز کشور برای اعلام سرانه مصرف صورت نمی گیرد.
زهرا کریمی افزود : دولت های مختلف نیز برای جلوگیری از افزایش بی رویه قیمت محصول مهم و استراتژیک برنج و با هدف حمایت از اقشار ضعیف جامعه ، همواره مقدار واردات را بر اساس قیمت ها تنظیم می کنند.
وی اختلاف رقم سرانه مصرف برنج بین 2 وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی را در نبود برآورد دقیق از مقدار تولید و نیاز کشور دانست و بیان داشت : با توجه به مقوله مهم قاچاق کالا ، این اختلاف مقدار سرانه فرصتی برای تنظیم قیمت برنج برای دولت هاست.
استاد اقتصاد دانشگاه مازندران در عین حال تاکید کرد : به طور یقین عده زیادی از سودجویان از این اختلاف سرانه مصرف برنج سوء استفاده می کنند.
وی گفت : با توجه به وضعیت فعلی ارزی کشور ، به نظر می رسد قاچاق برنج در حال حاضر کم شود و در نتیجه به تولیدات برنج داخلی سال زراعی جاری لطمه ای نمی خورد.
** واقعیت جدید سرانه مصرف برنج کشور
اختلاف سرانه مصرف برنج در حالی مبنای نیاز به واردات قرار می گیرد که بررسی میدانی نشان می دهد در یک دهه اخیر مصرف برنج در استان های شمالی که بیشترین میزان مصرف در کشور به شمار می رود همواره در حال کاهش بوده است و برای کل کشور هم این موضوع صدق می کند.
خانوارهای ساکن در خطه های شمالی کشور زمانی 2 وعده اصلی غذایی روزانه خود را با برنج تامین می کردند ، ولی در سال های اخیر بیشتر خانواده ها میزان مصرف را به یک وعده در روز کاهش دادند و همچنین خانواده های جوان حتی به دو تا سه وعده در هفته کفایت کرده اند.
شماری از شالیکاران استان مازندران که طرف مصاحبه قرار گرفتند ، تایید کردند که در چند سال اخیر مصرف برنج در خانوادهایشان بسیار کم شده است و از 2 وعده ناهار و شام به یک وعده کاهش یافته است.
آنان دلیل کم شدن مصرف برنج را قیمت مناسب برای فروش ، تغییر ذائقه و قبول مواد غذایی مشابه مانند انواع ماکارانی و فست فودها و از همه مهمتر فراگیر شدن دانش و اطلاعات علمی در مورد نقش مصرف زیاد برنج در افزایش بیماری قند و چربی خون به عنوان 2 بیماری مهم غیرواگیر در استان اعلام کردند.
خداکرم عباسی یک کشاورز برنجکار ساکن روستایی در بابل که پدر یک خانواده چهار نفره است ، گفت : سالانه حدود یک تن برنج سفید تولید می کنم که کمتر از 120 کیلو گرم آن را برای آذوقه سال در نظر می گیرم.
وی با بیان اینکه مصرف برنج در بیشتر خانواده های استان مازندران در یک دهه گذشته بسیار کم شده است ، افزود : یکی از دلایل اصلی می تواند حذف برنج از وعده غذایی شام باشد.
این کشاورز مازنی گفت : بیشتر بچه های امروزی به هیچ عنوان حاضر نیستند برنج در وعده شام آنان وجود داشته باشد و ذائقه آنان به سمت انواع غذاهای آماده از جمله فست فود رفته است.
وی همچنین توضیح داد : پدران و مادران نیز بر خلاف گذشته که تحرکات و فعالیت های بدنی زیادی در انجام کارهای روزمره داشتند ، در یک دهه اخیر به خاطر ماشینی شدن کارهای کشاورزی و دیگر دلایل از جمله بیماری دیابت ،حاضر به خوردن برنج در وعده شام نیستند.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی ، برآورد واقع گرایانه از سرانه مصرف برنج با توجه به تغییر رژیم غذایی جمعیت کشور رقمی حدود 30 کیلوگرم در سال است و بر این اساس حتی اگر واردات بر مبنای برآورد سرانه وزارت جهاد کشاورزی صورت گیرد به منزله واردات مازاد 488 هزار کیلوگرمی است .
** سرانه مصرف روزانه 100 گرم برنج بر اساس برآورد انستیتو تغذیه
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران هم در این باره گفت : معیار سرانه مصرف برنج وزارت جهاد کشاورزی بر اساس اعلام نیاز 100گرم برای هر نفر روز از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور است.
دلاور حیدر پور با بیان اینکه وزارت صنعت ، معدن و تجارت همچنان بر اساس سرانه مصرف 42 کیلو گرم ، مابه التفاوت تولید و نیاز کشور به برنج را مبنای واردات قرار می دهد ، افزود : این درحالی است که انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی مصرف برنج نفر روز را به 90 گرم کاهش داده است.
وی تاکید کرد : از آنجایی که در یک دهه اخیر مصرف برنج در بین مردم شمال کشور که تولید کننده برنج و به اصطلاح ' برنج خور ' هستند کم شده و به کمتر از 30 کیلو گرم رسیده است ، پس به طور یقین این مقدار مصرف در دیگر استان های کشور کمتر شده است.
حیدرپور توضیح داد : با توجه به اینکه قیمت برنج در سه سال اخیر به دلیل هزینه تولید ، بالا رفته و همچنین مصرف دیگر محصولات غذایی نظیر ماکارانی نیز بیشتر است ، سرانه مصرف برنج روند کاهشی دارد.
وی نیاز واقعی واردات برنج را بر اساس نوسانات تولید داخل ، سالانه 700 هزار تن اعلام کرد و گفت : این مقدار واردات برای مصرف غذایی و صنعتی بویژه قنادی ها کافی است.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی ، در سالی که به نام حمایت از کالای ایرانی مزین شده است و دولت نیز در تامین درآمدهای ارزی با مشکلاتی مواجه است ، برآورد واقع بینانه از سرانه مصرف برنج به عنوان یک محصول راهبردی و نیاز اساسی کشور ضروری است تا از این طریق علاوه بر کاهش میزان وابستگی کشور به واردات ، در مصرف ارزی نیز صرفه جویی شود.
به اعتقاد این کارشناسان ، عاقلانه نیست در حالی که دولت برای مدیریت درآمدهای ارزی و جلوگیری از سودجویی از این منابع تن به تک نرخی کردن ارز داده تا فشارهای اقتصادی برنامه ریزی شده دشمنان را خنثی کند ، همچنان از شکاف 500 میلیون تا یک میلیارد دلاری برای واردات برنج چشم پوشی شود.
