صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر دستاورد مهم نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی کشور است که قانون آن در سال 1383 به تصویب مجلس رسید. دو گروه هنوز در ایران فاقد بیمه هستند: روستاییان و عشایر و خویش‌فرمایان شهری. صندوق بیمه روستاییان و عشایر برآیند اقداماتی است که برای بهبود وضعیت بیمه‌ای گروه اول انجام شده‌است.
پایگاه خبری جماران؛ محمدرضا واعظ‌مهدوی پزشکی است که در زمانه‌ای که درمانگران روز به روز بیشتر از سوگندهای خود دور شده و به‌سوی تجاری‌سازی هرچه بیشتر پیشه‌شان گام برمی‌دارند، با تکیه به عدالت و آرمان‌های انقلابیون چپ مسلمان، فعالیت‌های علمی-پژوهشی خود و هم‌زمان مسئولیت خطیر خود در صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر به عنوان مدیرعامل را پیش می‌برد. از ابتدای انقلاب تاکنون، وی مسئولیت‌های بسیار زیادی در حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی کشوری داشته‌است.
در گفتگوی پیش‌رو با وی، به روند شکل‌گیری، برنامه‌ها و چشم‌اندازهای صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر پرداختیم. در این گفتگو تاریخچه اقدامات رفاهی و تامین اجتماعی کشور در سال‌های بعد از انقلاب نیز مورد بحث قرار گرفته‌است.
صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر چگونه و در پاسخ به کدام نیاز شکل گرفت؟
به‌طور کلی تاریخچه شکل‌گیری صندوق بیمه روستاییان و عشایر؛ برمی‌گردد به مجموعه اقداماتی که به‌خصوص در سال‌های بعد از انقلاب در حوزه رفاه و تامین اجتماعی شکل گرفته‌بود. یکی از آرمان‌های مهم انقلاب اسلامی برقراری عدالت اجتماعی و گسترش حوزه‌های خدمات و رفاه اجتماعی بوده است. این حیطه که مورد توجه ویژه امام امت هم بوده‌است، بلافاصله در ماه‌های نخستین بعد از پیروزی انقلاب، منجر به شکل‌گیری کمیته امداد حضرت امام (ره) با رسالت فقرزدایی و رسیدگی به گروه‌های کم‌درآمد، خانواده‌های کودکان ایتام و کم‌سرپرست و... شد.
بعد از کمیته امداد امام خمینی، حساب 100 حضرت امام در قالب بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در عرصه تامین مسکن برای روستاییان ایجاد شد. به دنبال آن بنیاد مستضعفان، با تجمیع اموال و ثروت‌هایی که از خاندان پهلوی یا افرادی که به طور نامشروع کسب ثروت کرده‌بودند، شکل گرفت و این بنیاد رسالت رسیدگی به فقرا و مستضعفان را به عهده گرفت. در همین راستا، بنیاد 15 خرداد هم تاسیس شد. همچنین نظام بهداشتی‌درمانی برای دادن خدمات بهداشتی‌درمانی به روستاها و مناطق محروم سازمان‌دهی شد.
در همین دوران، آموزش و پرورش تمرکز خودش را متوجه مدارس روستایی می‌کند و در مناطق روستایی مدارس شبانه‌روزی تاسیس می‌کند تا خانواده‌هایی که به دلیل دوری راه و پراکندگی روستاها امکان دسترسی به آموزش ندارند، بتوانند با گسیل و استقرار فرزندانشان در این مدارس از خدمات آموزشی برخوردار شوند. از تجمیع بیست نهاد خیریه‌ای، سازمان بهزیستی شکل می‌گیرد –حتی در یک مقطع زمانی کوتاه وزارت بهزیستی ایجاد می‌شود- تا بتواند به مسائل مرتبط با افراد کم‌توان جسمی، آسیب‌دیدگان اجتماعی و گروه‌های فقیر و کم‌درآمد، رسیدگی کرده و از طریق توانمندسازی، آنها را مورد حمایت قرار دهد. سازمان تامین اجتماعی ابعاد فعالیت‌های بیمه‌گری خود را گسترش می‌دهد و گروه‌های مختلف را بسیار گسترده‌تر از گذشته تحت پوشش قرار می‌دهد. سازمان بیمه خدمات درمانی امر گسترش بیمه‌های درمانی را انجام می‌دهد، به خصوص بعد از سال 1374 با تاسیس نظام جامع بیمه‌های درمانی، پوشش همگانی بیمه‌های درمانی را در دستور کار خود قرار می‌دهد. این اقدامات در طول سال‌های اولیه انقلاب سازمان‌دهی می‌شود و شرایطی را ایجاد می‌کند که در دهه اول انقلاب به‌رغم جنگ، کاهش درآمدهای نفتی، محاصره اقتصادی و اینکه چند استان کشور به‌طور کامل و همه کشور به‌طور غیرمستقیم درگیر جنگ بودند، تمرکز بر مسائل اجتماعی بسیار گسترده و سازمان یافته بشود و دستاوردهای ارزنده‌ای در این حوزه حاصل شود.
براساس گزارش‌های برنامه پیشرفت و توسعه ملل متحد (UNDP)، اقدامات دهه اول انقلاب موجب رشد چشم‌گیر شاخص‌های توسعه انسانی، در قیاس با بازه زمانی 17 ساله قبل از انقلاب بین سال‌های 1962 الی 1979 شد. درحالیکه، در دوره زمانی مورد نظر پیش از انقلاب، شاخص توسعه انسانی تنها چهار هزارم واحد رشد داشت، در دهه اول انقلاب 246 هزارم واحد رشد پیدا کرد یعنی 60 برابر دوران قبل از انقلاب! در این دوره، امید به زندگی از 57 سال به 64 سال رسید. سطح سواد افزایش یافت. جمعیت زیر خط فقر نیز از 40درصد به کمتر از 17درصد کاهش می‌یابد.
در طول برنامه‌های اول و دوم توسعه بازهم اقدامات زیرساختی یادشده تداوم یافت. در زمان تصویب قانون برنامه سوم توسعه، ما با شرایطی روبرو هستیم که تقریبا این زیرساخت‌ها شکل گرفته‌اند. خدمات متعددی توسط این نهادها سازمان یافته و به گروه‌های اجتماعی مختلف ارائه می‌شود. در آن زمان این نظر وجود داشت که با داشتن زیرساخت‌های مناسب، زمان هماهنگی و هم‌افزایی نهادهای متعدد و متفرق تامین اجتماعی کشور فرا رسیده‌است. در ماده 30 قانون برنامه سوم توسعه، انتظام‌بخشی و هماهنگی بین نهادهای متنوع و متفرق و شکل‌گیری نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در دستور کار قرار می‌گیرد؛ در فاصله سال‌های 1375 تا 1378 مطالعات مربوط به نحوه شکل‌دهی یک نظام هماهنگ صورت می‌گیرد؛ در هیئت وزیران مفاد آن مورد بحث قرار می‌گیرد و لایحه آن به مجلس ارائه می‌شود.
در مجلس کمیسیون اختصاصی برای بررسی نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی شکل می‌گیرد. نمایندگان حاضر در کمیسیون تلفیقی متشکل از چهار کمیسیون بهداری، اجتماعی، اقتصادی و برنامه و بودجه جلسات متعددی را در این باره برگزار کردند و نهایتا قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در سال 1383 به تصویب مجلس می‌رسد و در سال 1384 دستاورد مهم این قانون که وزارت رفاه و تامین اجتماعی است، شکل می‌گیرد. اولین کاری که در قالب نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی و توسط سازمان تامین اجتماعی صورت می‌گیرد، تاسیس صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در سال 1384 است. در حقیقت این نظام جامع، اقدامات نهادهای گذشته را با هم هماهنگ و هم‌افزا می‌کند و به نهادسازی در حیطه‌هایی می‌پردازد که هنوز در آن خلاء احساس می‌شود.
بیمه‌های اجتماعی رکن مهم نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی هستند این بیمه‌ها، براساس همکاری و انسجام فعالیت‌های سه‌جانبه کارفرمایان، کارگران و دولت شکل میگیرند. کارگران و کسانی که در نظام قانون کار فعالیت می‌کنند تحت پوشش سازمان تامین‌اجتماعی قرار میگیرند، کارکنان دولت در پوشش سازمان بازنشستگی کارکنان دولت و نیروهای مسلح هم تحت پوشش سازمان‌های بازنشستگی خودشان قرار میگیرند. فقرا و گروه‌های فاقد درآمد توسط کمیته امداد مورد حمایت قرار میگیرند.
روستاییان و خویش‌فرمایان شهری دو گروه مهم هستند که به دلیل نداشتن کارفرما عملا از نظام سه‌جانبه کارگر، کارفرما و دولت نمی‌توانند از بیمه بهره‌مند شوند. بنابراین با توجه به اینکه روستاییان یک قشر تولیدگر، بسیار کم‌مصرف، قانع و محروم هستند و بی‌بهره از بسیاری هزینه‌های صرف‌شده برای شهرنشینان از قبیل احداث خیابان‌ها و معابر، سینما، تئاتر، پارک و... ، دولت تصمیم گرفت به‌طور مجازی نقش کارفرمایان را برای پوشش بیمه‌های اجتماعی آنها عهده‌دار شود یعنی اینکه دولت بیاید و در نقش کارفرمایان آن سهم حق بیمه کارفرمایی را تامین بکند تا امکان پوشش بیمه‌ای روستاییان و عشایر فراهم شود.
براساس نتایج حاصل از مطالعات درآمد هزینه خانوار که همان زمان انجام شد، درآمد خانوارهای روستایی کمتر از خانوارهای شهری بوده‌است (این فاصله درآمدی کماکان ادامه دارد؛ به‌نحوی که میانگین درآمد خانوار روستایی در سال 1395 به‌میزان 176میلیون ریال؛ و حدود 55درصد درآمد خانوارهای شهری به‌میزان 317میلیون ریال برآورد شده‌است). بر همین مبنا، سهم درمان از حق بیمه (یعنی حدود یک/سوم نسبت به درآمد براساس تعاریف نظام تامین اجتماعی) از آن کم می‌شود و 15درصد از آن برای پوشش بیمه‌های اجتماعی درنظر گرفته می‌شود. دو/سوم از آن 15درصد را دولت تامین می‌کند و یک/سوم را خود بیمه‌شدگان تقبل می‌کنند. این یک/سوم یعنی 5درصد سطح درآمدی برآوردشده برای عشایر و روستاییان، در سال‌های آغازین تاسیس صندوق، نودهزار تومان بود و مقرر می‌شود بیمه‌شدگان نودهزار تومان را خودشان بپردازند و دولت هم دو برابر آن مبلغ، یعنی 180هزار تومان را تامین اعتبار کند و به‌این ترتیب افراد به‌واسطه این صندوق تحت پوشش نظام تامین اجتماعی قرار بگیرند. به‌همین دلیل در آن سال‌ها این صندوق مشهور به بیمه نودهزار تومانی هم بود. براساس آن مقدار، اگر افراد 15 سال حق بیمه پرداخت کنند، دو/سوم آن سطح درآمدی تعریف‌شده یعنی به‌اندازه بیست‌سال برای آنها حق بازنشستگی درنظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، چنان‌چه افرادی در طول دوره بیمه‌پردازی‌شان دچار معلولیت و یا از کار افتادگی شوند و یا اگر فوت کنند، بازماندگانشان تحت پوشش این مستمری‌ها قرار میگیرند.
بنابراین از چهار خدمت اصلی نظام تامین اجتماعی که عبارتند از بازنشستگی، از کار افتادگی، فوت و درمان، سه خدمت آن در دستور کار صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر قرار دارد و یک خدمت دیگر که شامل درمان می‌شود در سازمان بیمه خدمات درمانی آن زمان که بعدها به سازمان بیمه سلامت تغییر عنوان و فعالیت داده شده‌است، اعمال می‌شود. به‌این ترتیب، این صندوق دستاورد مهم نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در کشور ما تلقی می‌شود.
در طول سال‌های بعد، با بالا رفتن میزان دستمزدها، وضعیت حق بیمه‌ها و نظام بازنشستگی هم رشد می‌کند به‌نحوی‌که امروز چنان‌چه افراد حق بیمه‌ای معادل بیست‌هزار تومان در ماه برای سال 1397 یعنی 240هزار تومان در سال بپردازند، دولت هم دوبرابر این مبلغ یعنی 480هزار تومان را متقبل می‌شود و به این ترتیب افراد تحت پوشش بیمه بازنشستگی قرار میگیرند.
در کل چه تعداد خانوار روستایی و عشایری در ایران داریم؟ و چه تعداد از آنها تحت پوشش بیمه‌اجتماعی صندوق هستند؟
دو گروه هنوز در ایران فاقد بیمه هستند: "روستاییان و عشایر" و "خویش‌فرمایان شهری" (کسانی که شهرنشین هستند و در شهرها کار می‌کنند، اما کارفرما ندارند، از قبیل دستفروشان، شاغلین آزاد، کسبه و...). برای گروه اول، اقدامات لازم انجام شده و "صندوق بیمه اجتماعی روستاییان، کشاورزان و عشایر" برآیند آن اقدامات است. برای گروه دوم هم بعضا طرح‌هایی وجود دارد مثل بیمه رانندگان تاکسی، کامیون‌داران، دفترداران و... که عمدتا از طریق صنوف تحت پوشش بیمه تامین‌اجتماعی قرار گرفته‌اند.
در ایران ما در حدود 5 میلیون و هفتصد هزار خانوار روستایی و عشایری داریم. از این تعداد، طبق برآورد ما حدود 4 میلیون و هفتصد هزار خانوار روستایی و عشایری فاقد بیمه هستند و یک میلیون و ششصد و پنجاه هزار خانوار تحت پوشش صندوق هستند. به‌عبارت دیگر حدود سه میلیون خانوار روستایی و عشایری هنوز فاقد پوشش بیمه‌ای هستند. اگر آن تعداد خانوار فاقد بیمه قرار باشد برایشان بیمه در نظر گرفته شود، مبلغ آن بالغ بر 2500 میلیارد تومان می‌شود. اگر این مبلغ سالانه در اختیار صندوق قرار گیرد، می‌توان شاهد پوشش تمامی خانوارهای روستایی بود. اما بودجه درنظر گرفته‌شده برای صندوق در سال 1397، حدود 520 میلیارد تومان می‌باشد. بنابراین لازم است این دوهزار میلیارد تومان کسری در دستور کار دولت و مجلس قرار گرفته تا به‌شکلی جبران شود و زمینه پوشش کامل بازنشستگی برای روستاییان و عشایر فراهم شود.
باید این نکته را مدنظر قرار داد؛ اگر افرادی که در دوره جوانی کار کرده‌اند، در دوره پیری و بازنشستگی برخوردار از این مستمری‌ها نباشند، قطعا دچار فقر و محرومیت‌های شدید خواهند شد. جامعه روستایی ما که تنها 30 درصد آنها تحت پوشش بیمه هستند، بسیار بیشتر از جمعیت شهری ما در معرض خطر فقر قرار دارند. تکمیل این فرآیند بیمه‌گری، یک ضریب اطمینان بزرگ برای جامعه است و موجب می‌شود افراد از مواجهه با چالش فقر به‌طور نسبی ایمن بشوند. تحقق این امر دست‌یابی به یکی از آرمان‌های بزرگ انقلاب 57، که پوشش بیمه‌ای تمامی روستاییان و عشایر بوده‌است، را میسر می‌سازد.
در بودجه سال 97، چیزی بالغ بر 87 هزار میلیارد تومان، به فصل رفاه اجتماعی اختصاص دارد. چقدر از این بودجه به بهبود وضعیت رفاهی روستائیان و عشایر اختصاص دارد؟
بودجه بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر که صندوقی وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است در سال ۹۶ معادل چهار هزار و ۸۳۰ میلیارد ریال بود که با افزایش ۷.۶درصدی در سال ۹۷ به رقم پنج هزار و ۱۹۶ میلیارد ریال رسید.
یکی از دغدغه‌های مهم کارگران فصلی، قطع بیمه آنها در دوره بیکاری و برقراری مجدد آن در زمان شروع فصل کار است که منجر به تعویق زمان بازنشستگی آنها می‌شود. آیا صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشایر برنامه‌ای جهت بهبود وضعیت مستمری‌های دوران بازنشستگی کارگران فصلی دارد؟
صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر در سال 1384 قانون بیمه اجتماعی را برای شهرهای زیر بیست هزار نفر جمعیت و شاغلین فصلی اجرایی نموده است.
به‌گفته یکی از مدیران صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی در آبان امسال، پس از برداشته شدن تحریم‌ها، از سال 94، در زمینه صنایع تبدیلی و تکمیلی، شاهد رشد بسیار زیاد سرمایه‌گذاری و اشتغالزایی در این حوزه بوده‌ایم. آیا شما شاهد چنین رشدی در صنایع تبدیلی بوده‌اید و آماری از افزایش تعداد بیمه‌شدگان شاغل روستایی و عشایری در این حوزه، و در این برهه زمانی دارید؟
یکی از بهترین روش‌های توسعه اشتغال و افزایش درآمدهای غیرکشاورزی در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و صنایع روستایی است. از سوی دیگر ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی، مؤثرترین راهکار برای کاهش حجم ضایعات کشاورزی به شمار می‌رود.
به‌طور دقیق و مشخص نمی‌توان رابطه بین افزایش آمار بیمه‌شدگان صندوق و رشد اشتغال در صنایع تبدیلی را بیان نمود و نیاز به بررسی دقیق و موشکافانه دارد، با این وجود صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر از نظر آمار بیمه‌شدگان رشد داشته‌است. میزان رشد بیمه‌شدگان جدید و تمدیدی سال 95 صندوق بیمه اجتماعی روستائیان و عشایر نسبت به سال 94 حدود 11 درصد بوده‌است.
آیا در کشور مناطق یا استان‌هایی وجود دارند که در اولویت طرح‌های بیمه‌ای و اشتغالزایی صندوق بیمه اجتماعی باشند؟ یک استان یا منطقه از چه شاخص‌هایی برای در اولویت قرار گرفتن باید برخوردار باشد؟
در ابلاغیه مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی خطاب به کلیه مدیران ستادی، استانی و کارگزاران تصریح شده‌است باید حرکت به سمت پوشش حداکثری کشاورزان، روستائیان و عشایر با اولویت مناطق محروم و نقاط مرزی و گروه‌های کم درآمد جمعیت هدف صورت پذیرد و این امر باید راهبرد کلیه مدیران و کارگزاران صندوق در سراسر کشور باشد. همچنین دستور داده شده‌است برای تعمیم بخشی به گسترش چتر خدمات صندوق به تمامی روستائیان و عشایر کشور، حتما تلاش شود اقشار آسیب‌پذیر و کم‌درآمد بعنوان اولویت نام‌نویسی و انتخاب سطح یک درآمدی (400هزار تومان) برای این اقشار مورد توجه قرار گیرند.
آیا نهاد تحت مدیریت شما برای بهبود اوضاع بیمه‌ای و اشتغال روستاییان و عشایر با دیگر سازمان‌ها و نهادهای دولتی همکاری داشته‌است؟
در این خصوص اقداماتی در سال‌های اخیر جهت تثبیت روستا و جلوگیری از مهاجرت روستائیان انجام شده‌است. در اقدامی تفاهم‌نامه همکاری بین استانداری تهران و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایربه امضا رسیده است. براساس این تفاهم‌نامه استانداری تهران متعهد می‌شود تا زیرساخت‌های فاصله پوشش بیمه‌ای این صندوق برای واجدان شرایط بیمه و روستاها و مناطق عشایرنشین را فراهم کند و صندوق بیمه اجتماعی روستاییان نیز موظف است تا علاوه بر انجام وظایف بیمه‌ای به سرمایه‌گذاری حق بیمه روستاییان در امور اقتصادی سودده اقدام کند.
موارد مشابه این موضوع هم اخیرا از سوی معاون رئیس‌جمهوری در امور مناطق محروم به تمامی استانداران ابلاغ شده که زمینه اهتمام بیشتر استانداران و فرمانداران به امر بیمه عشایر و روستاییان را فراهم می‌سازد.
براساس یک تفاهم‌نامه دیگر فیمابین صندوق بیمه اجتماعی و اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف شهری و روستائی، تمامی قالی‌بافان، گلیم‌بافان و جاجیم‌بافان اعم از عضو و یا غیرعضو شرکت‌های زیرمجموعه اتحادیه سراسری تولیدکنندگان فرش دستباف شهری و روستائی با اخذ تأیید اشتغال به شغل قالی، گلیم و جاجیم بافی از شرکت تعاونی تولید فرش دستباف شهری و روستائی و یا اتحادیه شهرستانی می‌توانند به عضویت صندوق درآیند.
تفاهم‌نامه همکاری دیگری میان صندوق بیمه اجتماعی و اتحادیه سراسری زنبورداران ایران زمین به امضا رسیده است. توسعه، تعمیم و گسترش بیمه اجتماعی به منظور برخورداری از خدمات، مزایا و تعهدات بلندمدت (بازنشستگی، پیری، ازکارافتادگی کلی و فوت) برای قشر زنبودار عضو شرکت‌های تعاونی تولید زیرمجموعه اتحادیه در سراسر کشور، هدف این تفاهم‌نامه بوده‌است.
در دیگر تفاهم‌نامه‌های میان صندوق بیمه اجتماعی و جهاد کشاورزی برخی از استان‌ها نظیر خراسان رضوی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان و غیره از ظرفیت‌های موجود در سازمان جهادکشاورزی، ادارات وابسته و تشکل‌های این بخش در جهت رشد و تعالی فرهنگ بیمه‌ای و افزایش ضریب پوشش بیمه‌ای استفاده شده‌است.
چقدر از برنامه‌های طرح اشتغال فراگیر وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی در سال 97 به اشتغال روستایی اختصاص دارد؟ مشاغل روستایی در آن برنامه شامل چه چیزهایی هستند و چگونه قرار است از توسعه و تداوم آنها حمایت شود؟ با توجه به روند خشکسالی و افت کشاورزی در بسیاری از مناطق کشور، در بخش اشتغال روستایی طرح اشتغال فراگیر در سال 97، چه مشاغلی –غیر از کشاورزی- را به خانوارهای روستایی می‌تواند ارائه کرد؟
براساس مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی و ابلاغیه بانک مرکزی مبنی بر ارائه تسهیلات به طرح‌های اشتغالزایی ذیل برنامه اشتغال فراگیر از منابع بانک‌های عامل منتخب و همچنین براساس تصویب‌نامه هیئت وزیران موضوع آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی، سامانه کارا به منظور تسهیل در فرایند ارائه تسهیلات در اختیار سرمایه‌گذاران و کارآفرینان می‌باشد.
بدین منظور متقاضیان براساس چارچوب و ضوابط تعریف شده، باید طرح‌های خود را از طریق سامانه کارا به ثبت برسانند. طرح‌ها باید در ذیل رسته‌های اولویت دار اعلام شده باشد. موسسات عامل پرداخت تسهیلات عبارتند از: بانک‌های کشاورزی، توسعه تعاون، پست بانک و صندوق کارآفرینی امید. نرخ سود تسهیلات عبارتند از:
- نرخ 4 درصد برای مناطق روستایی و عشایری مرزی.
- نرخ 6 درصد برای مناطق روستایی و عشایری غیرمرزی.
- نرخ 10 درصد برای تأمین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی مستقر در نواحی صنعتی و شهرهای زیر 10 هزار نفر جمعیت
- در صورت همراستا نبودن طرح با اولویت‌های اعلام شده و یا انحراف در استفاده از منابع در زمان اجرا، نرخ سود مورد محاسبه 18 درصد خواهدبود.
رسته‌های اولویت‌دار تسهیلات توسعه اشتغال روستایی و عشایر تنها معطوف به بخش کشاورزی نیست و در سه بخش صنعت، کشاورزی و خدمات به شرح ذیل می‌باشند.
در پایان مایلم خاطرنشان کنم که با تمهیدات مذکور امید آن می‌رود اشتغال روستایی از رونق بیشتری در صنایع مرتبط با فعالیت‌های کشاورزی برخوردار گردد و با این افزایش اشتغال، زمینه بیمه‌پردازی با سهولت بیشتری برای عشایر و روستاییان فراهم گردد.
صندوق بیمه عشایر و روستاییان رسیدن به هدف "یک بیمه‌شده به ازای هر خانوار عشایر و روستایی" را به‌عنوان شعار خود انتخاب کرده‌است. امید آن دارم با رونق فعالیت‌های اشتغال‌زای روستایی و بهبود درآمد روستاییان و نیز ارتقای فرهنگ بیمه و پس‌انداز در میان عشایر و روستایی، این آرمان بزرگ انقلاب و هدف عملیاتی نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی در کشور محقق شود.
