تاریخ فیلترینگ در ایران را میتوانیم همزمان با تولد اینترنت بدانیم. در آن زمان فیلترینگ تنها برای اموری که نافی اخلاق پنداشته میشد، تجویز میگشت.
به گزارش جماران، تا پایان دورهی اصلاحات تقریبا وضع به همین منوال بود. دیری نپایید افرادی بر مسند تصمیمگیری نشستند که این ابزار اطلاعرسانی را اژدهایی هفتسر میپنداشتند که باید مهار شود. بیدرنگ فیلترینگ از اخلاق به سایر حوزهها روانه شد. با این حال کاربران اینترنت که اغلب قشر تحصیلکرده بودند، زبان فیلترینگ را میدانستند و کمتر صدایی از اعتراض به گوش میرسید. اما تکنولوژی، اینترنت را از کالایی لوکس به نیاز روزمرهای، چون آب و برق تبدیل کرد. چنانکه اکنون اختلال در آن، چون قطع آب و برق مصیبتبار است و اعتراضات مردمی را در پی دارد. فیلترینگ تلگرام و حوادث بعد از آن شاهد زنده ماجراست. سنگی در زندگی مردم انداختند که بیرون آوردنش از عهده دولت خارج است. ابتدا تلگرام مساله بود، بعد به فیلترشکنها تسری پیدا کرد و حالا سرعت اینترنت.
آذری جهرمی یکی از دلایل مخالفت دولت با فیلترینگ را فراگیر شدن فیلترشکنها و اثرات مخرب امنیتی آنها میداند. او به نکتهای درست اشاره میکند. سازوکار فیلترشکنها بهگونهای است که برای عبور از فیلترینگ باید از مسیری گذشت که دیگران آن را ایجاد کردهاند. مسیری که لزوما امن نیست.
مخالفان گردش اطلاعات با فیلتر کردن تلگرام به رواج فیلترشکنها دامن زدند و تسلسلی از اشتباهات را بوجود آوردهاند. فیلترینگ ۴۵میلیون اپ تلگرام نصب چندین برابر ویپیان در پی داشت. آن هم توسط عدهای که تاکنون با فیلترشکن و کارکردش آشنا نبودهاند. دیگر نه تلگرام فیلتر است نه آن مسدود شدهای که در تلگرام نبود. فیلترینگ گرچه فعلا اینترنت را دچار اختلال کرده، اما در آینده واکسنی است برای انحصارطلبی. خشتی که بنای انحصار را بالا میبرد، نااستوار است و متزلزل. چنانکه وزیر ارتباطات در پستی موقت (استوری) در اینستاگرام، با ارائه یک نمودار، آمار بازدید از پستهای تلگرام در یک ماه اخیر را منتشر کرد. که نشان میدهد بازدیدها با رشد فزایندهای در حال بازگشت به وضعیت قبل از فیلترینگ است. همچنین خبرگزاری فارس درباره حادثه اخیر کازرون نوشت: «شامگاه گذشته با فراخوان مشکوک عدهای در تلگرام، جمعیتی اندک تجمع کرده...» این موارد خود سندی بر شکست فیلترینگ است. حکومت تلگرام را عامل اصلی حوادث دیماه میدانست، اما اینبار در کازرون با تلگرام فیلتر شده شکل گرفت. اختلال در اینترنت تنها موجب افزایش نارضایتیها و هزینههای حکومت میشود.
جهرمی بر نقش شرکت ارتباطات زیرساخت در مسدود کردن فیلترشکنها صحه میگذارد و آن را دستور رییسجمهور میداند. این تصدیق، دولت را که ظاهرا در ابتدا مخالف فیلترینگ تلگرام بود، گرفتار بازی مقام مسوول فیلترینگ نشان میدهد. او باید برای جلوگیری از تبعات استفاده از فیلترشکنها چارهای بیندیشد. چرا که موظف به حفظ امنیت مردم است و باید حریم شهروندان را از دستدرازیها محفوظ بدارد. دولت ناگزیر به انسداد فیلترشکنهاست و انسداد آن یعنی اختلال در اینترنت. در تازهترین مورد از عقبنشینیهای دولت، پای وزارت صنعت، معدن و تجارت هم به میان کشیده شده است. به گفته معاون قضایی دادستان کل کشور، مقرر شده است که اگر واحدهای صنفی به فعالیت صنفی یا تبلیغاتی در تلگرام ادامه دهند، وزارت صنعت و معدن و مراجع صنفی اقدامات قانونی لازم را بعمل آورند. پیشتر هم وزارت آموزشوپروش بصورت خودجوش وارد عمل شده بود. قابل پیشبینی است که نوبت وزارتخانههای دیگر هم بشود. آنها میبرند و میدوزند و دولت این شولای شرم را به تن میکند. نتیجه این بازی دوسر باخت در دور بعدی انتخابات مشخص خواهد شد.
جهرمی از اختلال در اینترنت ابراز نارضایتی میکند و از تلاش برای بهبود آن میگوید، اما اگر کیفیت اینترنت به وضعیت مطلوب خود بازگردد، فیلترشکنها نیز جانی دوباره میگیرند و فیلترینگ را بیاثر میکنند. شرکتهای ارائه دهندهی اینترنت نیز در جدال موافقان و مخالفان فیلترینگ، «دو جان گرفتار» شدهاند. از سویی باید به حکم فیلترچی، راه گریز از فیلترینگ را مسدود کنند و از سویی با دستور دولت اینترنت را به حد مطلوب سابق بازگردانند.
جهرمی تلویحا متصدیان فیلترینگ را اشاعهدهندگان فیلترشکن میداند و به آنها توصیه میکند برای همراهی مردم باید آنها را از خطرات فیلترشکنها آگاه ساخت. او امید به همراهی مردم دارد. امیدی از سر جوانی یا تنها راه پیران سیاست برای نجات میهن؟