رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: واقعیت این است که در حال حاضر شرایط ما به‌مراتب بهتر از گذشته است. فراموش نکنیم که در دوران پیش از برجام، فشارهای بین‌المللی با محوریت امریکا ما را ذیل فصل هفتم شورای امنیت قرار داده و نوعی اجماع تصنعی و ساختگی علیه جمهوری اسلامی ایران شکل داده بودند اما امروز شاهدیم که همه طرفین برجام و جامعه جهانی موضع ما را تایید می‌کنند و علیه ترامپ و ایالات متحده موضع‌گیری می‌کنند.
به گزارش جماران؛ روزنامه اعتماد نوشت: همزمان با خروج ایالات متحده از برجام، دیگر طرفین توافق هسته‌ای همچنان بر لزوم پایبندی به این توافق چندجانبه بین‌المللی تاکید کرده و حسن روحانی، رییس‌جمهوری نیز از مهلت چندهفته‌ای به کشورهای اروپایی برای تشخیص پایبندی عملی آنها به این توافق سخن گفت. موضوعی که ازسوی بسیاری از نمایندگان مجلس نیز مورد تاکید قرار گرفت. در این میان مرکز پژوهش‌های مجلس از تهیه 5 سناریو برای مقابله با اقدام ایالات متحده خبر داده است. برای بررسی این موضوع و دیگر ابعاد بحث خروج امریکا از برجام به سراغ کاظم جلالی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس و همچنین مصطفی کواکبیان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس رفتیم که در ادامه مشروح گفت‌وگو با این دو نماینده تهران در مجلس را می‌خوانیم.
آقای جلالی، باوجود خروج ایالات متحده از برجام، اتحادیه اروپا حمایتی تمام‌عیار از تداوم توافق هسته‌ای با ایران داشت؛ آیا جمهوری اسلامی ایران برنامه مشخصی برای مذاکره با کشورهای اروپایی دارد؟
همانطور که آقای روحانی، رییس‌جمهوری نیز بلافاصله پس از خروج ایالات متحده از برجام، تاکید کردند برنامه ما از پیش تعیین شده و از مدت‌ها قبل آماده چنین تصمیمی ازسوی امریکا بودیم و بر این اساس، در شرایط فعلی آقای ظریف به عنوان وزیر امور خارجه کشورمان موظف شده‌اند که ظرف چند هفته آینده به کشورهای اروپایی سفر کرده و با مقامات این کشورها مذاکره کند تا درباره آینده برجام تصمیم‌گیری کنیم. مذاکرات پیش‌رو نیز مبتنی بر این خواهد بود که در وضعیت جدید چه تضامینی ازسوی کشورهای اروپایی به ما داده می‌شود تا ببینیم آیا می‌توانیم براساس این تضامین جدید اطمینان حاصل کنیم که منافع‌مان در قالب برجام تامین خواهد شد. بنابراین نتیجه این مذاکرات مسیر آینده برجام را شفاف‌تر و روشن‌تر خواهد ساخت.
به‌طور کلی ما در یکی، دو سال اخیر و پس از امضای برجام روابط اقتصادی خاصی با ایالات متحده نداشتیم و عمده روابط اقتصادی پسابرجامی ما با همین کشورهای اروپایی و روسیه و چین بوده که به‌زعم برخی ناظران چندان موثر نبوده است؛ آیا در شرایط جدید می‌توانیم امیدوار باشیم که باتوجه به تحریم‌های جدید امریکا بتوانیم با کشورها و شرکت‌های اروپایی روابط اقتصادی برقرار کنیم؟
واقعیت این است که در حال حاضر شرایط ما به‌مراتب بهتر از گذشته است. فراموش نکنیم که در دوران پیش از برجام، فشارهای بین‌المللی با محوریت امریکا ما را ذیل فصل هفتم شورای امنیت قرار داده و نوعی اجماع تصنعی و ساختگی علیه جمهوری اسلامی ایران شکل داده بودند اما امروز شاهدیم که همه طرفین برجام و جامعه جهانی موضع ما را تایید می‌کنند و علیه ترامپ و ایالات متحده موضع‌گیری می‌کنند. بنابراین معتقدم که وضعیت ما به لحاظ سیاسی و دیپلماتیک در جامعه جهانی به‌مراتب بهتر از گذشته است. برنامه‌ای که باید در پیش بگیریم باید بر این اساس استوار باشد که این وضعیت بهبودیافته و مساعد سیاسی را به وضعیت اقتصادی مساعد تسری بدهیم که راه‌حل این کار نیز در گروی هنر دیپلماسی و رفت و آمدهای ما با کشورهای دیگر است تا ببینیم چگونه می‌توانیم این وضعیت مساعد سیاسی را به وضعیت اقتصادی‌مان نیز تسری دهیم.
مجلس شورای اسلامی و مشخصا مرکز پژوهش‌های مجلس چه برنامه‌ای برای تحقق این اهداف دارد؟ آیا تاکنون استراتژی و برنامه مشخصی ازسوی شما پیشنهاد شده است؟
ما در مرکز پژوهش‌ها در تمام این مدت مشغول رصد و تهیه گزارش از بخش‌های مختلف کشور و موضوعات گوناگون هستیم و بر اساس این گزارش‌ها، راهکارهایی ارایه می‌کنیم که البته این راهکارها لزوما منحصر در مسائل تقنینی و قانونگذاری نیست. بسیاری از این راهکارها مربوط به بخش‌های اجرایی نیز می‌شود و در این راستا نیز گزارش‌ها و راهکارهای خود را ارایه کرده و خواهیم کرد.
در گذشته شاهد بودیم که به توافق و عادی‌سازی ارتباط با ایالات متحده نزدیک شده‌ایم اما هربار اتفاقاتی به موازات مذاکرات ما انجام شده که این تصور را ایجاد کرده که دسیسه‌ای در کار بوده یا مثلاً اسراییلی‌ها سعی در برهم زدن این روابط داشته‌اند. مواردی همچون مک‌فارلین، برج‌های الخبر و نمونه‌هایی از این دست. به نظر شما در این مورد دست‌های پشت پرده دخیل نبودند؟
به نظرم در جریان اخیر، نمی‌توان چنین مسائلی را چندان دخیل دانست. البته نمی‌توان نقش رژیم صهیونیستی و اسراییلی‌ها در این تصمیم نابخردانه امریکا را نادیده گرفت و حتما رژیم صهیونیستی نیز در این مساله نقش داشته است اما به هر حال استعداد خود ترامپ را هم نمی‌توان نادیده گرفت. به هر حال ترامپ از همان ابتدا که روی کار آمد، به‌دلایلی متعدد ازجمله اینکه بگوید تمام کارهای دولت پیش از خود و دوران ریاست‌جمهوری اوباما اشتباه بوده است، سعی کرد دست به اقداماتی نامتعارف بزند و به برجام به عنوان یکی از این خطاها و اقدامات اشتباه دولت اوباما اشاره کرد و در ادامه راه نیز در مسیر تخریب این توافق گام برداشت و دست به اقداماتی ناشایست زد. آنچنان که در جریان سخنرانی سه‌شنبه شب نیز دیدیم که ترامپ بسیار تهدیدآمیز و بی‌ادبانه و با ادبیاتی نامتعارف و هتاکانه صحبت کرد.
***
کواکبیان: نمی توانیم بیش از حد منتظر اروپایی ها بمانیم
در روزهای گذشته کلیات ٢ لایحه از لوایح سه‌گانه مربوط به مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم به تصویب مجلس رسید. آیا در شرایطی که امریکا از برجام خارج شده و این توافق در شرایط مساعدی نیست، آیا این لوایح می‌تواند به پیشبرد برنامه‌های بانکی ما کمک کند؟
نکته حائز اهمیت این است که این لوایح ارتباطی به برجام ندارد و صرفا مربوط به سیستم بانکی کشورمان است. اولین لایحه که همان لایحه موسوم به «پالرمو» بود که باوجود تصویب مجلس هم‌اکنون در شورای نگهبان درحال بررسی است و در هفته جاری نیز کلیات دو لایحه مربوط به پولشویی و تامین مالی تروریسم به تصویب رسید و لایحه اصلی که احتمالا هفته آینده در دستورکار صحن قرار می‌گیرد، مربوط به پیوستن به کنوانسیون مبارزه با تروریسم است.
از ابتدای هفته روزنامه کیهان تبلیغاتی منفی علیه این لوایح را کلید زد و در گزارش اصلی خود با مقایسه این لوایح به موضوع برجام، این‌طور نوشت که اگر نمایندگان این لوایح را تصویب کنند، مرتکب خیانت شده‌اند که البته کلیات دو لایحه به تصویب رسید. علت چه بود؟
این تفکر اشتباهی است. اتفاقا ما همچنان درمورد برجام هم فکر می‌کنیم که دستاوردهای خوبی داشته و می‌تواند دستاوردهای خوب دیگری نیز داشته باشد و ما هم نمی‌خواهیم از این توافق خارج شویم اما اگر آنها بخواهند شرط و شروطی جدید بگذارند، طبیعتا می‌گوییم ما نمی‌مانیم. بنابراین اگر امریکایی‌ها فکر کردند که ما با این فشارها بار دیگر وارد مذاکره شده و تغییری در توافق ایجاد می‌کنیم، اشتباه کرده‌اند. ضمن آنکه این واقعیتی است که ما می‌توانیم با حق تحفظ به این کنوانسیون‌ها بپیوندیم و به عنوان مثال در بحث مبارزه با تروریسم قطعا ما گروه‌هایی همچون حزب‌الله و حماس را گروه تروریستی نمی‌دانیم.
با این وجود این مصوبات چه کمکی به نظام بانکی ما می‌کند؟
این لوایح به‌نوعی به بحث FATF مربوط است که چندی پیش به این گروه توافق مالی پیوستیم و این لوایح کمک خواهد کرد که بتوانیم با کشورهای دیگر به‌خصوص با اتحادیه اروپا تعاملی بهتر داشته باشیم. FATF می‌گوید باید بحث پولشویی و همچنین تامین مالی تروریسم یا جرایم سازمان‌یافته را مشخص و شفاف کنیم. بنابر این معتقدم این لوایح نه استعماری است، نه ترکمانچای. هم‌اکنون ١٨٨ کشور از ١٩٣ کشور دنیا این قوانین را تصویب کرده و به رسمیت می‌شناسند و صرفا چند کشور خاص حاضر به پذیرش این اسناد بین‌المللی نیستند و طبیعتا ما جایی در کنار این کشورها نداریم.
نظرتان درباره تصمیم اخیر ترامپ درمورد خروج امریکا از برجام چیست؟
اگر قرار به تداوم تحریم‌ها باشد، بود و نبود امریکا فرقی ایجاد نخواهد کرد. همانطور که پیش‌تر هم گفته بودم ما پوسته برجام را نمی‌خواهیم. بنابراین برای ما رفع تحریم‌ها اهمیت دارد، نه حضور یا عدم حضور امریکا. با این حال توصیه ما به ترامپ این است که اگر با این اقدامات به‌دنبال این است که ما را دوباره به میز مذاکره مجدد بکشاند، حتما اشتباه می‌کند.
باوجود خروج امریکا از برجام، شاهد حمایت تمام‌عیار اتحادیه اروپا و دیگر طرفین توافق بودیم که نشان‌دهنده تغییر جایگاه بین‌المللی ایران است. آیا پیوستن به این کنوانسیون‌ها نیز می‌تواند در این راستا مثمرثمر باشد؟
مطمئنا! هم‌اکنون درحالی ادامه حضورمان در برجام را مشروط به تضامین اروپایی‌ها کرده‌ایم که اساسا اگر اتحادیه اروپا بخواهد با ما تعامل اقتصادی داشته باشد، باید این اسناد را تصویب کنیم.
آیا در شرایط فعلی و باتوجه به بازگشت تحریم‌های امریکا، می‌توان به دریافت این تضامین از کشورهای اروپایی خوشبین بود؟
شخصا به طورکلی انسان بدبینی نیستم اما به هر حال درمورد کشورهای اروپایی‌ها باید توجه داشته باشیم که آنها نیز در این مدت صرفا منتظر امریکایی‌ها بودند و در این مدت کار جدی صورت نگرفت. بنابراین معتقدم نباید بیش از حد منتظر کشورهای اروپایی بمانیم و ظرف یکی، دو هفته تکلیف‌مان را مشخص کنیم.
