جمهوری اسلامی ایران حقیقتاً نخستین کشوری است که به عراق کمک کرد. کمک‌هایی که در قالب بشردوستانه و لجستیکی صورت گرفت. ایران همچنین در جریان جنگ عراق با داعش به این کشور کمک مستشاری کرد و کارشناسانی را به عراق فرستاد. زمانی که ما از مردم و دولت و همه کسانی که در نابودی تروریست‌ها در عراق نقش داشتند نام می‌بریم در کنار آنان باید از طرف‌هایی مانند ایران نام ببریم.
به گزارش جماران، فواد معصوم رئیس جمهور عراق در گفت‌وگویی با شبکه العالم به مسائل مختلف داخلی عراق، منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله کمک ایران به عراق در حمله داعش پرداخت که در آن ذکر شده است: جمهوری اسلامی ایران حقیقتاً نخستین کشوری است که به عراق کمک کرد کمک‌هایی که در قالب بشردوستانه و لجستیکی صورت گرفت. ایران همچنین در جریان جنگ عراق با داعش به این کشور کمک مستشاری کرد و کارشناسانی را به عراق فرستاد.
مشروح این مصاحبه از نظر خوانندگان می‌گذرد.
سوال: جناب رئیس جمهور، عراق در آستانه انتخابات سرنوشت ساز پارلمانی قرار دارد این انتخابات چه نتایجی به همراه خواهد داشت و چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ چه تاثیری بر نقشه سیاسی عراق و ائتلاف‌های موجود و به طور کلی بر فرایند سیاسی عراق خواهد گذاشت؟
فواد معصوم: برای نخستین بار نیست که انتخابات برگزار می‌کنیم. ما از سال 2005 تاکنون چند انتخابات پشت سر گذاشته‌ایم. البته در دوره قبل از برگزاری انتخابات و در جریان برگزاری آن نگرانی‌ها، بیم‌ها و دغدغه‌هایی وجود دارد ولی خدا را شکر همه انتخابات عراق تاکنون به خوبی و آرامش برگزار شده است. مردم عراق استقبال خوبی از انتخابات پیشین کرده و حضور خوبی در پای صندوق‌های رای داشتند. بنابراین این نگرانی و دغدغه که همه را فرا گرفته است به معنای وجود مخاطراتی که ما را تهدید کند و یا دخالت با توسل به زور نیست. اما رقابت در انتخابات امری طبیعی است. حتی در یک مسابقه می‌بینیم که همه چیز در یک رقابت وجود دارد و ما امیدواریم که این رقابت (انتخاباتی) نیز با روحیه ورزشکاری برگزار شود. امیدوارم همانگونه که انتخابات پیشین در فضایی امن و آرام برگزار شد این بار نیز با آرامش و امنیت برگزار شود.
* تفاوت انتخابات پیش روی پارلمانی با دور گذشته
واقعیت امر این است که این بار انتخابات در زمانی برگزار می‌شود که با یک اتفاق جدیدی مواجه هستیم و آن پیروزی بر تروریست‌های داعش به عنوان یک قدرت نظامی در منطقه است. مردم و شهروندان عادی درخواست می‌کنند، انتظار دارند و امیدوارند که احساس وجود امنیت و آرامش کنند و نیازها و لوازم اساسی و حیاتی معیشتی و زندگی عادی آنان فراهم شود.
* مطالبات رای دهندگان از دولتمردان
سوال: همانطور که فرمودید پیروزی نظامی بر داعش و نابودی تروریست‌ها، مزاج و مطالبات عراقی‌ها و رای دهندگان این کشور را تغییر داد، به نظر شما مطالبات و انتظارات رای دهنده عراقی در شرایط کنونی چیست؟
فواد معصوم: مهمترین مطالبه و درخواست مردم عراق و رای دهندگان این است که در صلح و ثبات و آرامش زندگی کنند. دومین مطالبه، ایجاد فرصت شغلی و اشتغال زایی برای شهروندان است. عراق با توجه به امکانات و ظرفیت‌هایی که دارد یک کشور غنی است. عراق امکاناتی مانند منابع آبی، اراضی (مساعد) برای کشاورزی و نیروی کار جوان مستعد و خوبی دارد ولی به فرصت کاری و شغلی نیاز است تا این استعداد رشد کند و شکوفا شود. همچنین باید مردم و شهروندان عراقی را به پیشه گرفتن حرفه‌ها و مشاغل آزاد ترغیب و تشویق و به آنان کمک و زمینه و فضای مناسب را برای این جوانان فراهم کرد. از امور اصلی و اساسی انجام این کارها است.
سوال: شما در آستانه پایان نخستین دوره از ریاست جمهوری خود در عراق قرار دارید، آیا برای بار دوم برای تصدی این سمت نامزد می‌شوید و احتمال نامزدی شما به چه میزان است؟
فواد معصوم: طبعاً باید منتظر نتایج انتخابات باشیم و ببینیم چه کسی نخست وزیر می‌شود و چه گروهی مسئول تشکیل دولت آینده خواهد شد. هر چیزی از من خواسته شود حاضرم برای خدمت به عراق انجام بدهم ولی برای رسیدن به این سمت هرگز نخواهم جنگید. به طور طبیعی اگر کمکی از دستم بر بیاید برای خدمت به کشور دریغ نمی‌ورزم.
سوال: موضوع دو تابعیتی بودن برخی از مقامات و مسئولان عراقی به موضوع جنجالی و مناقشه آمیزی در میان مردم و محافل عمومی و حتی برخی از گروه های سیاسی تبدیل شده است و هر از چند گاهی این موضوع سبز و صدر اخبار می‌شود؛ تا جایی که من اطلاع دارم جنابعالی نیز از جمله کسانی هستید که تابعیت انگلیسی خود را لغو کردید. شما با این موضوع چگونه تعامل می‌کنید و نظر شما در این باره چیست؟
فواد معصوم: در یک برهه زمانی نیاز بود که من روادید و پاسپورت داشته باشم، لازم بود بعضاً از کشوری به کشور دیگر برومریال من ماموریت‌های تجاری و حتی حزبی داشتم. بنابراین و در چنین شرایطی بسیار سخت بود که روادید نداشته باشم و بخواهم مدام در سفر باشم. بنابراین از دولت انگلیس درخواست کردم و دولت انگلیس نیز با اعطای تابعیت این کشور و پاسپورت به من موافقت کرد. زمانی که به عنوان رئیس جمهور عراق انتخاب شدم روی شانه خود بار واقعاً سنگینی احساس می‌کردم. از این موضوع رنج می‌بردم که چگونه من رئیس جمهور یک کشور باشم در حالی که در جیب من گذرنامه و روادید انگلیسی وجود داشته باشد؟
* از این که رئیس جمهور عراق باشم و دو تابعیتی باشم عذاب وجدان داشتم
نص صریح قانون اساسی است هر کسی که یک مسئولیت حاکمیتی دارد یا مسئول امنیتی بلندپایه است باید تنها تابعیت کشور خود را داشته باشد و نمی‌تواند دو تابعیتی باشد. در حقیقت کسی زودتر از من به این کار (لغو تابعیت خارجی) مبادرت نورزید و من با این کار از عذاب وجدانی که داشتم رهایی یافتم. از این که رئیس جمهور عراق باشم و دو تابعیتی باشم بنابر این تابعیت انگلیسی را لغو کردم. من اکنون هیچ تابعیت خارجی ندارم و اگر زمانی در صدد و در اندیشه اخذ تابعیت دیگری باشم در زمان خود تصمیم خواهم گرفت و اکنون نیازی به تابعیت خارجی ندارم.
سوال: موضوع رابطه عراق و منطقه کردستان عراق به مسئله پیچیده و بغرنجی تبدیل شده است؛ این رابطه بحرانی شده است. جنابعالی برای کاهش اختلافات در این قضیه ورود کردید؛ رئیس جمهور عراق برای بهبود روابط بغداد و اربیل چه اقداماتی انجام داده است؟
فواد معصوم: من تلاش زیادی تاکنون انجام داده‌ام که بر اساس وظیفه بوده و این تلاش‌ها صرفاً از جایگاه ریاست جمهوری نبوده بلکه با توجه به ارتباطی که با طرف‌ها و گروه‌های مختلف در عراق و منطقه کردستان دارم به این موضوع ورود و برای حل اختلافات و آرام کردن فضای متشنج موجود اقدام کردم. من قبل از آن که همه پرسی تجزیه منطقه کردستان از عراق برگزار شود سفری به سلیمانیه داشتم و در آن زمان با مسعود بارزانی رئیس این منطقه دیدار کردم.
* به مقامات اقلیم گفتم نظر سنجی در خارج از مناطقشان واکنش‌ها سخت خواهد بود
همچنین با برخی دیگر از رهبران احزاب کرد منطقه کردستان از جمله رئیس حزب دموکرات کردستان و رئیس حزب اتحادیه میهنی دیدار و اوضاع را برای آنان تشریح کردم و گفتم که اگر همه پرسی در داخل منطقه کردستان عراق برگزار شود واکنش‌ها تند و شدید نخواهد بود، ولی اگر قرار باشد این نظرسنجی در مناطق خارج از منطقه کردستان ( مناطق مورد مناقشه و اختلاف با دولت مرکزی) نیز برگزار شود شرایط متفاوت و واکنش‌ها شدید و سخت خواهد بود.
من تلاش خود را کردم ولی این نظرسنجی در مناطقی مانند کرکوک و برخی مناطق خارج از منطقه کردستان برگزار شد و آن چه تصور می‌کردیم اتفاق افتاد. تلاش زیادی برای حل اختلافات و شکاف موجود بین دولت مرکزی عراق و منطقه کردستان صورت گرفت ولی موفق نبود.
سوال: جناب رئیس جمهور با توجه به تبعات سنگینی که برگزاری نظرسنجی اخیر در منطقه کردستان به همراه داشت و باعث اختلافات شدید در داخل این منطقه و با دولت مرکزی عراق شد و حتی واکنش های شدید منطقه ای و جهانی را به همراه داشت آیا خط مشی و ایده جدایی منطقه کردستان از عراق از بیت رفت؟
فواد معصوم: اکنون روابط دولت مرکزی عراق و دولت محلی منطقه کردستان مجدد از سرگرفته شده است و من شخصا برای نخست وزیر دولت عراق و رئیس منطقه کردستان عراق پیام های مکتوبی ارسال کردم حتی پیامی برای دبیرکل سازمان ملل متحد ارسال کردم و در آن پیشنهاد شد دیدارهایی میان نمایندگان طرف ها به خصوص سازمان ملل به عنوان مشارکت فنی و مسئولانه در مقر ریاست جمهوری برگزار شود ولی متاسفانه هیچ اقدامی نشد. البته روابط ( بغداد و اربیل ) آغاز شد و با توجه به پیگیری ها و توصیه های زیادی که داشتیم دیدارهای متقابلی بین مقامات دو طرف برگزار شد. نخست وزیر دولت ( محلی) منطقه کردستان به بغداد سفر و یا مقامات دولت مرکزی این کشور دیدار کرد. اکنون روابط دو طرف به خوبی در حال پیشرفت است و این چیزی است که ما آرزو می کردیم.
سوال: آیا تفکر و خط مشی استقلال منطقه کردستان از عراق همچنان در میان مقامات و رهبران احزاب و گروه‌های فعال در این منطقه وجود دارد یا این که از آن عدول کرده‌اند؟
فواد معصوم: باید گفت این که استقلال منطقه کردستان از عراق یک خواسته و تمایل درونی و قلبی است یک چیزی است و واقعیت چیز دیگری است. بله واقعیت چیز دیگری است. موضوع استقلال منطقه کردستان عراق موضوعی است که همه عامل‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در آن دخیل هستند و به همه این عوامل بستگی و ارتباط دارد. به خصوص این که همه پرسی در منطقه کردستان عراق تقریباً در همان ماهی بود که همه پرسی در منطقه کاتالونیا در اسپانیا برگزار شد؛ همه پرسی که با مخالفت شدید جامعه جهانی مواجه شد و در واقع مخالفت با هر دو همه پرسی (در منطقه کردستان و کاتالونیا) واحد و یکی بود.
معتقدم اگر روابط در داخل و درون یک کشوری خوب و مطلوب باشد و اگر تفاوت و تبعیضی نباشد و اگر به یک گروه علیه گروه دیگری توجه نشود، در این صورت دیگر کسی به استقلال و برگزاری همه پرسی فکر هم نمی‌کند، ولی وقتی این تعادل و توازن بر هم بریزد و مختل شود هر گروهی همانطوری که بخواهد فکر می‌کند و تصمیم می‌گیرد. ما امیدواریم روابط به دوران گذشته بازگردد و همه به توسعه و تشکیل دولت جدید عراق کمک کنند. امیدوارم که همه برای حفظ و تقویت این روابط احساس مسئولیت و احساس وظیفه و برای توسعه و پیشرفت عراق تلاش کنند.
سوال: جناب رئیس توصیه شما به مسئولان منطقه کردستان عراق و مردم کرد ساکن این منطقه چیست؟
فواد معصوم: واقعیت این است که ما در عراق زندگی می‌کنیم. کشورهایی که اکنون در منطقه وجود دارند پیشتر نبود. پیشتر امپراطوری‌هایی وجود داشت. در واقع شرایط باعث چنین تقسیماتی شد و البته باب میل خیلی‌ها نبوده است. تا زمانی که زندگی مشترکی جریان دارد و تا زمانی که حسن نیت وجود دارد و واقعیت‌های جغرافیایی و سیاسی و ... دیده می‌شود ضروری است که همه ما برای تقویت وحدت ملی عراق تلاش کنیم.
* ایران حقیقتاً نخستین کشوری است که در جنگ با داعش به عراق کمک کرد
سوال: عراق در طول چند سال اخیر جنگ با داعش توانست بر تروریست‌ها پیروز شود و این کشور وارد مرحله جدیدی شده است. برخی از کشورها به عراق در جنگ با تروریسم کمک موثری کردند. به نظر شما نقش جمهوری اسلامی ایران در حمایت از عراق برای نابودی داعش چگونه بوده است؟
فواد معصوم: جمهوری اسلامی ایران حقیقتاً نخستین کشوری است که به عراق کمک کرد. کمک‌هایی که در قالب بشردوستانه و لجستیکی صورت گرفت. ایران همچنین در جریان جنگ عراق با داعش به این کشور کمک مستشاری کرد و کارشناسانی را به عراق فرستاد. زمانی که ما از مردم و دولت و همه کسانی که در نابودی تروریست‌ها در عراق نقش داشتند نام می‌بریم در کنار آنان باید از طرف‌هایی مانند ایران نام ببریم. ایران عملاً و از ناحیه فنی کمک زیادی به عراق برای نابودی داعش کرد.
سوال: اکنون و پس از نابودی داعش، دورنما و آینده رابطه عراق با جمهوری اسلامی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
فواد معصوم: جمهوری اسلامی ایران و عراق بیش از 1200 کیلومتر مرز مشترک دارند. علاوه بر آن روابط دینی و مذهبی، فرهنگی و تاریخی نیز دو کشور را به یکدیگر پیوند می‌دهد. طبعاً نمی‌توان همه این موارد و ابعاد را نادیده گرفت. بنابراین معتقدیم روابط عراق با جمهوری اسلامی ایران ضروری است که توسعه یابد و در جهت محقق شدن منافع مشترک حرکت کند.
دو طرف باید از تجربیات موجود استفاده کنند. این همان چیزی است که بر اساس آن ما خواستار تقویت روابط با ایران هستیم. جمهوری اسلامی با برخی از کشورها مشکلاتی دارد و وظیفه ما این است که تا حد توان برای کاهش این اختلافات و مشکلات تلاش کنیم و نباید از یک طرف علیه طرف دیگر حمایت کنیم.
زمینه‌های زیادی برای حل اختلافات میان این کشورها وجود دارد. ادامه این اختلافات به سود عراق نیست و مصلحت و منافع عراق در این است که در حد توان برای کاهش و حتی حل این اختلافات و مشکلات تلاش کند. بنابراین ما با یک طرف علیه طرف دیگری نخواهیم بود، زیرا در این صورت ( اگر از طرفی علیه دیگری حمایت کنیم) اعتبار خود را از دست خواهیم داد.
* با عینک آمریکا به ایران نگاه نمی‌کنیم
من حتی سال 2014 در سفری که به آمریکا داشتم و با جو بایدن معاون رئیس جمهور وقت آمریکا دیدار کردم به او گفتم که ما با نگاه و عینک آمریکا به جمهوری اسلامی ایران نگاه نمی‌کنیم. همانطوری که با نگاه و عینک ایران به آمریکا نگاه نمی‌کنیم. ما دوست داریم و می‌خواهیم با همه روابط خوبی داشته باشیم. ما با کشورهای منطقه منافع مشترکی داریم. ما منافع خاص خود را داریم و برای محقق شدن آن تلاش می‌کنیم؛ البته من نمی‌خواهم بگویم رابطه ما با آمریکا بسیار خوب است، ولی علیه روابط ما با دیگر کشورها نیست و این موضع همیشگی ما است.
سوال: همانطوری که شما گفتید آمریکا و برخی از کشورهای منطقه مخالف رابطه عراق و ایران هستند و فشارهایی را بر شما وارد می‌کنند. شما به عنوان رئیس جمهور عراق چگونه با این فشارها تعامل می‌کنید؟
فواد معصوم: من بارها نظر خود را در این باره اعلام کرده‌ام و دیدگاه ما نشات گرفته و مبتنی بر منافع مشترک عراق است. علاوه بر آن هر کشوری ویژگی‌های خاص خود را دارد. ویژگی‌ها و شرایط عراق غیر از شرایط هر کشور عربی دیگر در منطقه و غیر از خصوصیت یک کشور دیگر در آفریقا است. هر کشوری ویژگی‌های خاص خود را دارد و به همین خاطر باید این ویژگی‌ها و تفاوت‌ها را مد نظر قرار دهیم و مراعات کنیم. ایران و عراق وارد جنگ خانمان سوزی شدند که آثار و پیامدهای آن همچنان باقیست. ما دیگر برای چنین تجربه هولناک و کشنده‌ای آمادگی نداریم. روابط ما با ایران به زیان هیچ کشوری در منطقه نیست و روابط ما با دیگر کشورها در منطقه علیه رابطه ما با ایران نیست. موضع ما در این خصوص روشن است.
* در دوره اوباما بین ایران و آمریکا میانجیگری کردیم
سوال: آیا شما تاکنون بین ایران و آمریکا میانجی گری کرده‌اید؟ آیا تاکنون پیامی از ایران برای آمریکا یا بالعکس یا دیگر کشورهای منطقه مبادله کرده‌اید؟
فواد معصوم: در دولت پیشین آمریکا نقش میانجی گری ایفا کرده‌ایم ولی در دولت کنونی آمریکا خیر. ما در این موضوع ورود نکرده‌ایم ولی موضع خود را در دیدار با مقامات آمریکایی به طور شفاف اعلام کرده‌ایم. ما چیزی را مخفی نمی‌کنیم. ما به روابط با آمریکا و همچنین با ایران اهمیت می‌دهیم. ما از یک طرف علیه طرف دیگر اقدام نمی‌کنیم، حتی یک زمانی در جریان سفر به آمریکا با جو بایدن معاون رئیس جمهور وقت آمریکا دیدار کردم و بایدن به من گفت به دوستانتان (ایرانی‌ها) بگویید که ما در صدد ایجاد مشکل برای ایران نیستیم و نمی‌خواهیم در امور داخلی آنان دخالت کنیم و رژیم ایران را تغییر دهیم. بین ما و ایرانی‌ها یک توافقی وجود دارد توافق هسته‌ای. اگر این توافق حاصل شود دیگر هیچ مشکلی در روابط وجود ندارد و سایر مسائل نیز حل خواهد شد و من نیز این پیام آمریکایی‌ها را (به طرف ایرانی) رساندم.
* عراق هرگز به گذرگاه و پایگاهی برای دخالت نظامی در ایران تبدیل نخواهد شد
سوال: گفته می‌شود آمریکا در عراق حضور و پایگاه نظامی دارد و هدف از آن بهره برداری علیه ایران در زمان مقتضی است موضع عراق در این باره چیست؟
فواد معصوم: قطعاً چنین چیزی نیست و بعید است عراق قبول کند که به گذرگاه و پایگاهی برای حمله به ایران تبدیل شود و به هیچ وجه چنین چیزی رخ نخواهد داد. البته ممکن است تهدیداتی از سوی برخی مبنی بر این که چنین اقدامی رخ خواهد صورت بگیرد ولی ما به این ها توجه نمی‌کنیم. هرگز چنین دخالتی صورت نخواهد گرفت و اگر چنین چیزی بخواهد رخ بدهد موضع ما روشن و قاطع خواهد بود و ما همراهی و مشارکت نخواهیم کرد و عراق هرگز به گذرگاه و پایگاهی برای دخالت نظامی در ایران تبدیل نخواهد شد. این دیدگاه اکثر عراقی‌ها و همه مسئولان عراقی است.
سوال: آقای رئیس جمهور، عراق عضو فعال اتحادیه عرب است با اکثر کشورهای عضو این اتحادیه رابطه خوبی دارد. آیا تصمیمی دارید که میانجی گری و در جهت کاهش تنش‌ها بین ریاض و تهران تلاش کنید؟
فواد معصوم: ما معتقدیم که این کار (میانجی گری برای بهبود روابط ایران و عربستان) ضروری است. ما باید به دنبال شناسایی منشا و مبنای اختلافات باشیم. در نشست وزیران امور خارجه عربی چنین طرح و پیشنهادی مطرح شد. در نشست بعدی اتحادیه عرب باید فضا را ارزیابی کنیم و بسنجیم چون بعضاً برخی مسائل اگر در فضای مناسبی مطرح نشود نتیجه بخش نخواهد بود. ولی اگر فرصت مناسبی ایجاد شود حتماً موضوع را مطرح می‌کنیم زیرا تنش در روابط ایران و عربستان به سود منطقه نیست. به سود عراق به عنوان کشوری که با دو کشور عربستان و ایران هم مرز است نیز نیست و قطعاً به سود خود این دو کشور نیز نخواهد بود. بنابراین ما باید فضا را ارزیابی کنیم و اگر فضا مناسب بود طرح مد نظر ارائه شود. این طرح نیز نباید فقط در قالب سخن و صحبت باشد. باید دید آیا عملاً زمینه و بستر مطرح کردن وجود دارد؟ بعضاً یک نفر ایده‌ای را مطرح می‌کند و حتی یک نفر آن را نمی‌شنود و بدان توجه نمی‌کند. باید فضا را ارزیابی کنیم ما در آینده (15 ماه جاری) نشستی داریم.
سوال: با توجه به این که از عراق برای حضور در نشست اتحادیه عرب دعوت شده است ایا شما قصد دارید این موضوع ( میانجی گری بین ایران و عربستان ) را در این نشست مطرح کنید یا حداقل با طرف عربستانی در میان بگذارید؟
فواد معصوم: ما دوست داریم که چنین نقشی ایفا کنیم زیرا معتقدیم که این تنش‌ها و اختلافات اگر خدای ناکرده تشدیدتر شود به زیان ما خواهد بود. بنابراین باید تلاش کرد و برای حل این مشکل گام‌هایی برداشت. این که به چه شیوه ای مطرح کنیم باید اوضاع را ارزیابی کنیم. ما باید با دیگر کشورها نیز در این خصوص مشورت و رایزنی کنیم و از آنان کمک بگیریم.
* موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب در نشست آتی مطرح خواهد شد
سوال: آیا عراق درباره حضور سوریه در نشست آتی اتحادیه عرب موضعی دارد؟
فواد معصوم: من فکر می‌کنم موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب در نشست آتی مطرح خواهد شد و عراق از این ایده حمایت خواهد کرد. طرح جدیدی است و باید مطرح شود و باید با دیگران رایزنی و نظر آنان دریافت شود. من معتقدم حضور سوریه در داخل اتحادیه عرب بسیار سودمندتر از بودن آن در خارج از این اتحادیه خواهد بود.
سوال: ارتباط عراق با کشورهای حوزه خلیج فارس چگونه است؟
فواد معصوم: ما ارتباط خوبی با کشورهای حوزه خلیج فارس داریم و از آن حمایت می‌کنیم. کشورهای خلیج فارس مجموعه‌ای از کشورهای مهم در منطقه هستند. ما با این کشورها منافع مشترکی داریم. ما باید برای برداشتن هر مانع و تنشی روابط تلاش کنیم. به تازگی سفری به کویت داشتم بسیار مثبت و سازنده بود. دریافتیم که مشترکات و مواضع مشترک زیادی داریم. اکنون نیز روابط خوبی با عربستان سعودی داریم که به تدریج در حال بهتر شدن و پیشرفت است. روابط ما با دیگر کشورها نیز بر همین اساس است، زیرا تنش در روابط در نهایت به سود ما و کل منطقه نیست. مثلاً تنش در روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان و کشورهای خلیج فارس و جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها به سود هیچ کس نیست. ما نباید بی توجه باشیم و اجازه دهیم تنش در روابط بیشتر و بیشتر شود زیرا ممکن است خدای ناکرده به درگیری و رویارویی میان کشورها منجر شود و این بسیار خطرناک است.
* دیگر توجیهی برای حضور نیروهای ترکیه در بعشیقه وجود ندارد
سوال: عراق هر از چندگاهی از سوی ترکیه هدف حملاتی قرار می‌گیرد و در خاک عراق نفوذهایی می‌شود. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه هفته گذشته تهدید کرد در شهر سنجار عراق مداخله نظامی می‌کند تا عناصر حزب کارگران کردستان پ ک ک را هدف قرار دهد. شما با این موضوع چگونه تعامل می‌کنید؟
فواد معصوم: رایزنی‌ها بین حیدر العبادی نخست وزیر عراق و همتای ترکیه‌ای وی ادامه دارد. وزارت امور خارجه نیز خط تماسی را به این موضوع اختصاص داده است. ان شاء الله این رایزنی‌ها به زودی به نتیجه‌ای برسد. به عنوان مثال ترکیه در بعشیقه نیروهایی مستقر کرده است. دیگر هیچ توجیهی برای حضور این نیروها وجود ندارد. این که گفته می‌شود داعش به عنوان یک قدرت نظامی در منطقه وجود دارد قابل قبول نیست زیرا داعش پایان یافته است. هسته‌های خاموش و فعال داعش موضوع دیگری است. ما تلاش می‌کنیم برخی از مشکلات با ترکیه را از طریق گفت‌وگو و تفاهم حل و فصل کنیم. ترکیه نیز کشور مهمی در منطقه است و منافع مشترک زیادی با این کشور داریم. نفت عراق از طریق خطوط انتقال نفت از ترکیه صادر می‌شود. منابع آبی ما از ترکیه وارد می‌شود. ما منافع مشترک زیادی داریم که باید مراعات کنیم.
سوال: ترکیه با توجیه حضور عناصر پ ک ک در برخی مناطق عراق در این کشور ورود می‌کند، آیا عراق برای مقابله با این عناصر و طرد آنها اقدامی انجام می‌دهد؟ منطقه کردستان با این موضوع چگونه تعامل می‌کند تا این بهانه ها را از بین ببرد؟
فواد معصوم: عناصر پ ک ک در مناطق کوهستانی قندیل حضور دارند و این منطقه در مرزهای مشترک ایران، ترکیه و عراق وجود دارد. تجربه ما به عنوان کردهای عراق این است که تعامل آرام و دعوت به گفت‌وگو بهتر از توسل به زور و قدرت نظامی است. پ ک ک نیرویی نیست که منطقه‌ای را اشغال کرده باشد و بخواهد آن را حفظ کند. به جنگ چریکی روی می‌آورد و این نوع جنگ و مقابله با آن بسیار سخت و مشکل است. ما امیدواریم مقامات ترکیه وضع موجود و شرایط موجود را درک کنند و وارد مذاکرات و گفت‌وگو شوند، چیزی که در گذشته نیز وجود داشت. پیشتر نیز مرحوم جلال طالبانی ورود کرد و تلاش زیادی برای میانجی گری و حل اختلافات دو طرف انجام داد. فضا پیشتر مثبت‌تر بود ولی دو طرف متاسفانه مسیر خطا و اشتباه را در تعامل با یکدیگر در پیش گرفته‌اند و نتیجه آن چیزی است که اکنون می‌بینیم.
* حضور عناصر پژاک در اقلیم کردستان بسیار اندک است
سوال: امروز ما می‌بینیم که عناصری از پژاک در منطقه کردستان حضور دارند و در مناطق مرزی با ایران دست به اقداماتی علیه جمهوری اسلامی ایران می‌زنند شما با این موضوع چگونه برخورد می‌کنید؟
فواد معصوم: اگر حضور داشته باشند تعداد و شمار آنان بسیار اندک است. ما تاکنون در منطقه کردستان ندیدیم که از چنین گروه مسلحی (پژاک) شکایت کنند. به گونه‌ای نیست که حضور داشته باشند و مناطقی را در کردستان در اشغال داشته باشند. تعدادشان بسیار اندک است. هستند، ولی ممکن است در قالب هسته و گروه‌هایی باشند که این امر نیز طبیعی است.
سوال: حضور نظامی آمریکا در عراق از جمله مسائل جنجالی در عرصه سیاسی این کشور از جمله در محافل مردمی و مقامات شده است. در میان گروه‌های سیاسی نیز برخی مخالفند و برخی بی تفاوت و برخی دیگر موافق این حضور هستند. آیا عراق به حضور و وجود نیروهای آمریکایی در خاک خود نیاز دارد یا این که آمریکا برای حضور نظامی در عراق مقامات این کشور را تحت فشار قرار می‌دهد؟ شما با این موضوع چگونه تعامل می‌کنید؟
فواد معصوم: ما به حضور هیچ نیروی بیگانه‌ای در خاک عراق نیاز نداریم. ولی ما به حضور مستشاران و کارشناسان نظامی در زمینه‌های مختلف نیاز داریم. ما به مستشارانی از آمریکا، ترکیه، انگلیس، ایران و برخی از کشورهای خلیج فارس در عراق در زمینه‌های مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی و تجاری نیاز داریم و این طبیعی است، ولی این که نیروی نظامی خارجی در عراق حضور داشته باشد ما به چنین نیرویی نیاز نداریم.
* دستگاه‌های امنیتی عراق اعلام کردند تصمیمی برای ساخت پایگاه آمریکایی وجود ندارد
سوال: ولی آمریکا برای احداث پایگاه‌های نظامی ثابت در عراق برنامه ریزی می‌کند.
فواد معصوم: تاکنون تنها اتهامات و تحلیل‌های مختلفی در این باره وجود دارد و در عمل دستگاه‌های امنیتی اعلام کرده‌اند؛ چنین چیزی و تصمیمی وجود ندارد. اگر اقدام به احداث چنین پایگاه‌هایی می‌کردند برای کسی پوشیده نمی‌ماند. برای چه چیزی این پایگاه‌های نظامی باید وجود داشته باشد؟ آیا عراق در آینده تحت اشغال قرار خواهد گرفت؟ آیا قرار است کسی علیه عراق اقدام نظامی کند؟ ما باید خودمان از عراق دفاع کنیم.
سوال: آیا آمریکا تاکنون برای احداث پایگاه نظامی در عراق درخواست رسمی نداده است؟
فواد معصوم: تا جایی که من اطلاع دارم خیر. حال اگر تماس‌های محرمانه‌ای در این خصوص وجود دارد و طرحی در این خصوص ارائه شده است من از آن بی خبرم و اطلاعی در این باره ندارم، ولی این که یک طرف رسمی و به طور رسمی اعلام شده باشد چنین چیزی وجود ندارد.
سوال: نیروی بسیج مردمی (الحشد الشعبی) جانفشانی‌های زیادی در راه مبارزه با داعش داشته و شهدایی را تقدیم کرد. به رغم همه این ایثارگری‌ها و جانفشانی‌ها برخی در عراق و حتی خارج از عراق تلاش می‌کنند نیروهای بسیج مردمی را به حاشیه برانند. موضع ریاست جمهوری عراق درباره نیروی بسیج مردمی عراق چیست؟
فواد معصوم: در خصوص نیروی بسیج مردمی قانونی وضع و این قانون امضا شد. ما تابع قانون و دستور فرمانده کل قوا به ریاست نخست وزیر هستیم. البته این بیم وجود دارد که ممکن است در آینده بین نیروهای بسیج مردمی و نیروهای ارتش اصطکاک و برخوردهایی ایجاد شود. پیش نویس قانون مربوط به الحاق نیروهای بسیج مردمی به نیروهای مسلح عراق در پارلمان ارائه و تصویب شد و من نیز آن را امضا کردم.
سوال: موضوع دیگری که هست با فساد اداری و مالی در عراق مربوط می‌شود. این موضوع نارضایتی و خشم افکار عمومی و مردم را به همراه داشته است. دولت عراق تلاش‌هایی را برای مقابله با فساد در دستور کار قرار داده و انجام داده است. اکنون در آستانه انتخابات جدید پارلمانی در عراق قرار داریم. آیا استراتژی و طرح و برنامه‌ای برای مقابله با فساد موجود دارید به خصوص این که باعث یاس و نا امیدی در میان عموم مردم عراق شده است.
فواد معصوم: فساد وجود دارد اگر فساد نبود عراق در چند سال گذشته و قبل از حضور داعش می‌توانست به پیشرفت و توسعه خوبی دست یابد، ولی متاسفانه چنین نشد و فساد شیوع دارد ولی به حدی نیست که همه مباحث روی آن متمرکز شود. کسی که در حکومت نیست، حکومت را به اتهامات نامحدودی متهم می‌کند و این نیز خود مشکل است. حتی این اتهام زنی‌ها به اعتبار و جایگاه عراق در عرصه بین‌المللی ضربه زده است.
حتی بر بانک‌های جهانی و طرف‌هایی که عراق می‌تواند با آنان برای کمک به توسعه عراق کمک کند تاثیر منفی گذاشته است. ولی خب در عراق فساد وجود دارد. مشکلی که از جانب معارضان وجود دارد این است که تصور می‌کنند حق دارند که به هر چیزی متوسل شوند. این بزرگترین خطر است. همه باید برای توسعه کشور همکاری و تلاش کنند.
این همکاری‌ها باید برای پیشرفت و توسعه کشور باشد و نباید با هدف سیطره و استیلا بر زمام امور در کشور صورت گیرد و این گام مهمی برای آینده عراق است. چیزی که همه ما را یکجا گردهم جمع می‌کند این است که همه ما شهروندان عراقی هستیم و باید برای پیشرفت کشورمان تلاش کنیم.
ما به عنوان یک شهروند عراقی حقی در این کشور داریم. برای همه باید فرصت کاری و خدمات دیگر وجود داشته باشد. من معتقدم در این دور از انتخابات گامی در این خصوص برداشته خواهد شد و در انتخابات بعدی گام‌های بیشتری خواهیم دید.
سوال: عراق از سال 2003 به بعد مراحل سخت و خونینی را سپری کرد. مرحله اشغال، تنش طایفه‌ای، مرحله داعش و اکنون مرحله پس از داعش، به نظر شما مرحله کنونی چگونه است. آیا مرحله بلوک بندی و جبهه گیری مذهبی و طایفه‌ای پایان یافته است؟ شما به عنوان یک سیاستمدار کهنه کار و به عنوان رئیس جمهور عراق، دورنما و آینده این کشور را چگونه می‌بینید؟
فواد معصوم: من معتقدم که روابط در عراق و میان عراقی‌ها باید بر اساس اصل شهروندی باشد. به عنوان مثال ما تا چند روز دیگر انتخابات پارلمانی برگزار می‌کنیم ولی هیچ برنامه مشخصی نداریم. برنامه مشخص این گروه یا آن گروه چیست؟ مشخص نیست و اصلاً برنامه‌ای وجود ندارد. انگار برنامه یک چیز تشریفاتی است و در عرصه عملی چیزی به نام برنامه وجود ندارد. سیاستمداران باید به گونه‌ای رفتار و برنامه ریزی کنند که وقتی یک شهروند می‌خواهد پای صندوق رای حاضر شود و رای بدهد به برنامه‌ها رای بدهد نه به فلان یا بهمان متاسفانه این نقص اکنون در عراق وجود دارد.
مثلاً در دولت کنونی در آخرین لحظات توافقی حاصل و تصمیمی اتخاذ شد مبنی بر این که دکتر حیدر العبادی نخست وزیر شود. من معتقدم باید برنامه‌ای وجود داشته باشد و شهروندان عراقی نیز به برنامه احزاب و گروه‌ها رای بدهند نه به افراد. افراد مهم هستند این که فردی سالم باشد و از دامن زدن به تفرقه‌ها و تنش‌های مذهبی و دینی و قومی و طایفه‌ای پرهیز کند مهم است و در کنار آن داشتن برنامه نیز بسیار مهم است.
