خانیکی: با پمپاژ نا امیدی و یاس، در جامعه تهدید و پرخاش بیشتر میشود/ معین: نابرابری ها باعث می شود نوعی احساس کمبود اعتماد به نفس و انزوا شکل بگیرد

به گزارش جماران، دکتر معین ضمن خوش آمد گویی به حضار، از پیشینه موسسه رحمان گفت،‌و  همچنین  پروژه هایی را که این موسسه طی ده سالی که فعالیت خود را آغاز نموده است به طور اجمالی معرفی نمودند.

ایشان ذکر کردند از اسفند ماه گذشته موسسه رحمان در نظر گرفته بود که به مناسبت دهمین سالگرد تاسیس خود نشستی برگزار نماید. با بررسی های انجام شده و با توجه به آنکه موسسه رحمان به صورت علمی به آسیب ها و مسائل اجتماعی می پردازد پرداختن به موضوع امید اجتماعی را به عنوان پایه بسیاری از مسائل و آسیب ها در اولویت کار خود قرار داد و برنامه این نشست را به این موضوع اختصاص دادند.

دکتر معین اشاره کرد: طی گزارش هایی که توسط موسسه رحمان ارائه شد، و همچنین پیمایش هایی مانند ارزش ها و نگرش های ایرانیان مشخص شد که آسیب های اجتماعی رو به افزایش و انسجام و اعتماد اجتماعی رو به کاهش است. گزارشی که در سال 2017 منتشر شد، نشان داد که احساس رضایت و خوشبختی میان مردم ایران جایگاه 117 را در میان 149 کشور جهان دارد. در حالی که ایران کشوری با جمعیت جوان است، با سرمایه کم نظیر انسانی که دارد و باید صرف توسعه و پیشرفت کشور شود. چه باید کرد تا به جای تلخکامی، شادکامی داشته باشیم؟ سیاست های ما چگونه می تواند به سوی افزایش امید اجتماعی حرکت کند؟‌ به نظر می رسد علت العلل مسائل اجتماعی، تبعیض و نابرابری در همه حوزه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است؛ این نابرابری ها باعث می شود نوعی احساس محرومیت، ناامنی، کمبود اعتماد به نفس و انزوا شکل بگیرد. وقتی جامعه دچار فقر شود، آدم ها نمی توانند توانمندی های شان را رشد بدهند. این موارد موجب گسترش ناامیدی در جامعه می شود و آینده ملی را مورد تهدید قرار می دهد و به خشونت، اعتراض و تخریب منجر می شود. امیدواریم این همایش بتواند موضوع امید اجتماعی را به بحث بگذارد و راهکارهایی را به مسئولان کشور اعلام کند که ان شاالله با یک عزم همگانی و تغییر نگرش، بتوانیم نقد، بررسی و گفت و گو در این زمینه را شکل دهیم و گفتمان ان را در سطوح گوناگون کشور، قوای سه گانه، دانشگاه ها، روشن فکران و... گسترش دهیم. 

همچنین ایشان خاطر نشان کرد:باید توجه کرد تبعیض از طرفی باعث احساس ناامنی و کمبود اعتماد به نفس و انزوای  بیشتر و به دنبال آن فقر بیشتر می شود چرا که فرصت هایی کمتربرای برخی به وجود می آید  تا کار و اشتغال پیدا کنند و سیاست های اجتماعی خود را رشد دهند و باعث می شود انسجام اجتماعی و اتحاد شکل نگیرد و یاس و نا امیدی در سطح اجتماعی پدیدار گردد. و این موضوع رفته رفته امنیت ملی را هم تحت شعاع خود قرار خواهد داد.

ایشان ابراز امیدواری کردند که دراین همایش با ارائه راهبردهایی و همچنین با عزم همگانی و تغییر نگرش وارد مرحله امیدواری شویم تا زمینه های نقد و گفتگو در سطح ملی گسترش پیدا کند و در همه سطوح بتواند به صورت عزم و اراده ملی مورد توجه قرار بگیرد.

.

سپس دکتر خانیکی،‌ نیز ضمن خیر مقدم به حضار افزودند: گاهی تنوع و تراکم آسیب ها به گونه ایست که تصویر اولیه ای که از آن ترسیم میشود تصویر بسیار نگران کننده ای است. در حالی که جامعه به مثابه پدیده ای که بر اساس مولفه ها و عوامل تشکیل دهنده خود قدرت حیات و ترمیم و از جا برخاستن و فرصت آفرینی دارد ، و  اگر درست شناخته شود و کنشگران درست با جامعه برخورد کنند می توانند بفهمند جامعه به سادگی در معرض فرو پاشی نیست. تهدیداتی که در جامعه وجود دارد گاه با فهم درست آنها می تواند تبدیل به فرصت شود. اینکه چه کسانی بهتر میتوانند جامعه را بشناسند و نقش آفرین باشند موضوعی است که در بین سیاستگذاران اجتماعی و نهادهای مدنی و علمی و تخصصی مورد بحث قرار دارد. به شکلی که  گاه هم شناخت جامعه و اصلاح آن و در واقع توانمند کردن جامعه بر دوش حکومتها،  نهادهای رسمی جامعه گذاشته شده است.و گاه پیدا کردن شیوه داد و ستد و گفتگو و همکاری بین همه نهادهایی که در جامعه دخیل اند مثل نهادهای مدنی و سیاسی و نهادهای حاکمیتی به دوش همه اینا گذاشته شده است. مساله اول به ضرورت اهمیت دادن مواردی  مثل رشد آسیب های اجتماعی و حتی علائمی مثل تغییر مسیر ها در ایران مثل خطر کاهش سرمایه اجتماعی و خطر محدود شدن اثر منابع توسعه ای و منابع مادی و معنوی. و اگر همه این علائم خطر را هم توجه نکنیم و به درک موقعیت مخاطره آمیز نیاندیشیم. نیازمند این هستیم که تصویر واقعی از جامعه خود داشنه باشیم و باید بینیم چه باید کرد و چه کاری درست است.

خانیکی اشاره کرد: اندیشه برگزاری همایش امید اجتماعی  همان طور که دکتر معین اشاره کردند بر می گردد به فعالیتهای موسسه رحمان به عنوان موسسه ای که بنا دارد تا راه حل های علمی برای حل آسیب های اجتماعی داشته باشد و از زمینه های مساعدی که در جامعه وجود دارد استفاده کند و بگوید بر اساس مطالعاتش جامعه ایران در چه وضعیتی است؟ و کدام آسیبهادر اولویت نسبت به دیگری قرار می گیرد؟

تشخیص اولیه رحمان این بود که ما با مساله ای مواجه هستیم  که منشا مسابل دیگر است و آن  یاس و نا امیدی است. نا امیدی شغلی و نا امیدی نسبت به مسائلی که در حوزه های مختلف وجود دارد و هر شهروند یا طبقات مختلف را به فرسایش برده است. هم سرمایه فرهنگی، هم انسانی و هم فیزیکی در کشور ما به ترتیب  بلا استفاده مانده اند و به ناتوانی در سرمایه های اجتماعی هم منجر میشود.

به این اعتبار رحمان در دهمین سالگردش نشستی برگزار می کند که بتواند چگونگی وضعیت امید اجتماعی در ایران را  به تصویر دربیاورد. در این نشست اولا در تلاش است تا بحث و گفتگویی در بین نخبگان و فعالین مدنی راه بیاندازد مبنی بر اینکه امید احتماعی اصلا چیست؟  دوم اینکه دغدغه ای که می خواهد مطرح شود صرفا دغدغه کنجکاوانه نیست که به گفتگوهای علمی روانشناسانه یا اجتماعی یا فلسفی صرف بپردازد. ما می خواهیم ببینیم این پدیده آیا برای جامعه  مفید هست که در موردش صحبت شود؟ و آیا می توان نگرش ها و ارزش ها را در مسیر نگرش اجتماعی سنجید. و موضوع سوم بحث بر سر سبب شناسی امیداجتماعی است. اگر امید خوب است کجای جامعه کتر است و کجا ها و ردر چه زمان هایی بیشتر دیده می شود؟ و دلیل آن چیست؟

پی جویی منشا های امید اجتماعی هم کمک می کند که مساله هر چه بیشتر روشن و شفاف شود.

سپس دکتر خانیکی بیان کردند:‌ هر جامعه ای به خصوص جامعه ما نیاز به داشتن راه حل های کوتاه مدت علاوه بر راه حل های بلند مدت دارد. در جامعه ما امید اجتماعی نسبت نزدیکی به مقوله سیاست دارد. مثلا امسال بعد از انتخابات میبینیم که حجم امید مردم نسبتا بالا رفته است. و چشم اندازهای امیدوارانه ای ترسیم شده است.

به نظر می آید در عرصه سیاسی با پمپاژ نا امیدی و یاس، در جامعه تهدید و پرخاش بیشتر میشود. به همین دلیل  فکر کردیم این همابش می تواند اقدام مناسبی باشد که نهادهای علمی و دانشگاهی پاسخی بدهند که هم رسانه ها امید را به مساله اجتماعی تبدیل کنند و به مساله امید بپردازند.

فلسفه برقراری همایش این بود و برنامه همایش هم در خدمت شما قرار گرفته است که چه سخنرانی ها و نمایشگاههایی در این رویداد برگزار خواهد شد.

دکتر معین نیز اشاره کرد: این همایش یک نوع بیدار باش می تواند باشد که باید تبدیل به یک فرصت شود.. تا حاکمیت بتواند تامل بیشتری به این مسائل داشته باشد. و نخبگان کشور نیز آن را مد نظر قرار دهند. و سعی کنند از جامعه شناخت بهتری پیدا کنند . تا نسخه ای که می پیچند سطحی نباشد.

مطمئنا باعث خواهد شد سطح اعتماد و امید بالا تر رود.

معین افزود:‌ما در طول تاریخ ،‌کشور بی نظیر ها هستیم ولی این عقیه که جمعیتی با حجم وسیعی از  قشر تحصیلکرده داشته باشیم در طول تاریخ ایران بی نظیر بوده است.. در نتیجه این قشر تحصیلکرده باید مسولیت اجتماعی بیشتری را بر عهده داشته باشد. درست است نرخ بیکاری بالاست ولی در نهاد های مدنی باید فعال باشند و احساس مسولیت جمعی کنند. و جامعه احساس نیاز به کمک نیروهای نخبه خود دارد و جامعه مدنی ما ضعیف است.این احساس مسولیت اجتماعی ضعیف است یک شهروند به طور متوسط در جامعه اسکاندیناوی در سه نهاد مدنی عضو است. درصورتیکه اگر ما مقایسه کنیم با کشور خودمان می بینیم که اصلا مگر ما چه تعداد جامعه مدنی داریم؟ و هر کدام چند عضو و مخاطب دارند؟

در صورتی که به تدریج پیش بینی می شود نقش دولت ها در کشور ها کم رنگ می شود و نقش مردم هر چه پررنگ تر می شود، نقش مردمی که به حقوق خود و هم وطنان خود آگاهی دارند و به حقوق یکدیگر احترام می گذارند نه اینکه به آن تجاوز کنند،‌ و پایبند به اخلاقیات اجتماعی و حقوق اجتماعی هستند. مطمئنا از چنین جامعه ای دولت های کارآمدتری برخواهند خواست. در چنین جامعه ای مطمئنا ساختار انتخابات شفاف تر و سالم تر خواهد شد. و مطمئنا مسولان ساختار شفاف تری خواهند داشت.

معین افزود: من دو محور اصلی را یکی برای حکومت ویکی برای  نخبگان می بینم. توده مردم هم که با کمک این دو می توانند ارتقا پیدا کنند و خودشان سازنده سرنوشت خود باشند راه طولانی و دشوار  است ولی غیر ممکن نیست.

دکتر خانیکی نیز در بحث خود اشاره داشت:  در طرح موضوع امید اجتماعی  می شود به مساله ای رسید. به دلیل فقر یا ضعف توانایی و مهارت گفتگو در جامعه ما خلائی شکل گرفته است که مشخص نیست چه کسی بابد با چه کسی باید گفتگو انجام دهد. گاه مجموع آنچه در بیرون حکومت یا دولت قرار می گیرند را به عنوان مجموعه ای از نهادهای مطالبه گر که خواستهای جامعه را مطرح می کنند و برجسته می کنند و بر شتاب آنها بی افزایند و توقعات فزاینده را شکل بدهند تصویر می کنند. از طرفی نهادهای رسمی و حاکمیتی و دولت و دستگاهای اجرایی انتظار دارند که نهاد ها در ارائه راه حل یا تعدیل خواسته ها به کمک حکومت بیایند. به نهادهای مدنی به عنوان یک واسط نگاه می شود که به خواسته های جریانات مختلف  یک سو و جهتی بدهند. و این نهاد ها خواسته ها را نمایندگی کنند و در نهایت طرف گفتگو شوند.