شغل روزنامه‌نگاری در معنای سنتی آن از وضعیت مناسبی در جهان برخوردار نیست. با این حال، تفاوت‌های موجود میان درآمد این حرفه در مناطق مختلف جهان تحت تأثیر عوامل متعددی است.
به گزارش جماران؛ یکی از مسائل بحث‌برانگیز در سازمان‌های رسانه‌ای میزان پرداختی به خبرنگاران، دبیران و سردبیران رسانه است که کمتر آمار دقیق و مستندی از آن در ایران وجود دارد. در این گزارش وضعیت کلی پرداخت دستمزد خبرنگاران و سردبیران در کشورهای دیگر مرور و مهمترین آمار موجود را بررسی کرده‌ایم. در همین راستا معیارهای اثرگذار بر درآمد این حرفه در دنیا و اطلاعات بیشتری درباره‌ی میزان درآمد روزنامه‌نگاران به تفکیک منطقه‌بندی‌های جهانی ارائه می‌شود، با ذکر این نکته که اطلاعات موجود در مورد برخی از مناطق مانند آمریکا، اروپا و استرالیا موثق‌تر و در دسترس‌تر از دیگر مناطق است.
عوامل مؤثر بر درآمد روزنامه‌نگاران در جهان
شغل روزنامه‌نگاری در معنای سنتی آن از وضعیت مناسبی در جهان برخوردار نیست. با این حال، تفاوت‌های موجود میان درآمد این حرفه در مناطق مختلف جهان تحت تأثیر عوامل متعددی است: تجربه و سابقه کاری، مهارت‌های آموخته‌شده، محل فعالیت و بُرد روزنامه و سرانجام، موقعیت شغلی روزنامه‌نگار در سازمان مربوطه. به بیان روشن‌تر، هرچه تعداد سال‌های فعالیت روزنامه‌نگاری یک فرد بیشتر باشد انتظار می‌رود درآمد بیشتری نیز دریافت کند. اما این حکم ثابتی در همه جای دنیا نیست. در حالی که در بریتانیا، روند مستقیم و مثبتی میان سال‌های کار و حقوق دریافتی برقرار است یعنی روزنامه‌نگاری با سابقه‌ی ۱۰ تا ۲۰ سال و بیشتر، حقوق به مراتب بیشتری (۳۶ هزار پوند) – حدود ۱۹۶ میلیون تومان- از روزنامه‌نگاری با سابقه‌ی متوسط ۵ ساله (۲۶ هزار پوند)- حدود ۱۴۱میلیون تومان- دریافت می‌کند، در نقطه‌ی دیگری از جهان مانند هند، ارتباط معکوس است؛ یعنی حقوق روزنامه‌نگاران پس از ۲۰ سال تجربه در سراشیبی کاهش قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر، برخورداری از تعداد سال‌های فراوان در سابقه شغلی در تمام نقاط دنیا لزوماً تضمینی برای افزایش حقوق و دستمزد نیست. برای مثال در استرالیا برخورداری از مهارت‌های نگارش فنی و تخصصی در مقایسه با تجربه، اثرگذاری بیشتری بر بالارفتن درآمد دارد. بدیهی است که اشتغال در کشورهای اروپایی مانند آلمان و حتی در آمریکا و استرالیا، به رغم وضعیت نسبتاً نامناسب دستمزدها، بسیار درآمدزاتر از انجام فعالیت روزنامه‌نگاری در کشورهای آسیایی (به استثنای چین یا سنگاپور) یا آفریقایی باشد، اما تأثیر محل فعالیت بر میزان دستمزد به‌ویژه در کشورهای پهناور مانند آمریکا با ۵۰ ایالت بیش از سایر نقاط دنیا دیده می‌شود.
عامل مؤثر دیگر، بُرد روزنامه و میزان پوشش آن است، به این معنا که فعالیت در روزنامه‌های بزرگ‌تر با مالکیت گسترده‌تر و با بُرد فراملی و منطقه‌ای دستمزدهای بالاتری را برای روزنامه‌نگاران به همراه خواهد داشت. مؤسسات رسانه‌ای مانند BBC و CNN با پخش گسترده‌ی تلویزیونی و رادیویی در این دسته قرار دارند. به گزارش گاردین، بیشترین و کمترین درآمد کارکنان بی.بی.سی به ترتیب از ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار – حدود ۹ میلیارد تومان – تا ۲۰۰ هزار دلار در سال- حدود ۸۱۵ میلیون تومان- می‌رسد. در واقع دارایی برخی از این افراد مانند «جیمز دانیل می» دربی.بی.سی یا «اندرسون کوپر» در سی.ان.ان بیش از ۱۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.
بدون شک، دبیران و سردبیران ارشد یک روزنامه یا سازمان مطبوعاتی درآمد بیشتری نسبت به روزنامه‌نگاران و خبرنگاران دارند. بر اساس آمارها، میانگین درآمد سالانه یک سردبیر در انگلیس ۳۵ هزار پوند است، درحالی که با توجه به متوسط هزینه زندگی در این کشور (حدود ۱۷ هزار پوند در سال)- حدود ۹۳ میلیون تومان- و در مقایسه با درآمد مدیران اجرایی، به عنوان یکی از پردرآمدترین مشاغل (۱۲۳ هزار پوند) – حدود ۶۶۸ میلیون تومان-، رقم چندان بالایی نیست. این رقم در ایالات متحده آمریکا به ۷۷ هزار تا ۹۴ هزار دلار –حدود ۳۱۴ میلیون تومان تا حدود ۳۸۳ میلیون تومان- در سال برای یک سردبیر می‌رسد که با در نظر گرفتن هزینه ۴۰ هزار دلار-حدود ۱۶۳ میلیون تومان- در سال برای زندگی همچنان این شغل را حتی در پست‌های بالاتر سازمان‌های مطبوعاتی، در زمره‌ی کم‌درآمدترین مشاغل دنیا قرار می‌دهد.
اروپا
بر اساس گزارش های مجله Prospects در سال ۲۰۱۵ گزارشگرانی که در روزنامه‌ها و مجلات کار می‌کنند، پایین‌ترین میانگین دستمزد را دارند. براساس گزارش شورای ملی کارآموزی روزنامه‌نگاران[۱]، میانگین حقوق یک روزنامه‌نگار مطبوعاتی۲۲ هزار و ۲۵۰ پوند – حدود ۱۲۱ میلیون تومان- یا به گزارشPayscale درباره‌ی روزنامه‌نگاران بریتانیایی حدود ۲۳ هزار و ۱۵۰ پوند در سال است. این رقم برای کسانی که تازه آغاز به کار می‌کنند و کارورز به حساب می‌آیند ممکن است بسته به این که آن روزنامه محلی، ملی یا منطقه‌ای است به ۱۲ هزار تا ۱۵ هزار پوند- حدود ۶۵ میلیون تومان تا حدود ۸۱میلیون تومان- نیز کاهش یابد.
همچنین باید به این نکته توجه کرد که گوناگونی بسیاری میان روزنامه‌های ملی و منطقه ای وجود دارد. به طور عمومی دستمزدهای روزنامه‌نگارانی با پنج سال سابقه به ۲۵ هزار پوند-حدود ۱۳۶ میلیون تومان- هم می‌رسد درحالی که افرادی با ۱۰ سال تجربه یا بیشتر ممکن است تنها ۳۵ هزار تا ۴۰ هزار پوند- حدود ۱۹۰ میلیون تا حدود ۲۱۷ میلیون تومان- دریافت کنند. درباره‌ی روزنامه‌های ملی این دستمزدها می‌تواند بالاتر هم باشد و مواردی که عملکرد بهتر روزنامه را نشان می‌دهند مانند برخورداری از حق سهام یا حق امتیاز روزنامه می‌تواند درآمدها را در سطح سردبیری ارشد بالا ببرد.
آلمان
آلمان کشور اروپایی دیگری است که از نظر درآمد روزنامه‌نگاری قابل تأمل است. در حال حاضر میانگین پرداختی یک روزنامه‌نگار در آلمان، حدود ۳۳ هزار و ۶۰۰ یورو – حدود ۱۶۱ میلیون تومان-در سال است که در مقایسه با حقوق روزنامه‌نگاران انگلیسی بسیار قابل ملاحظه است. به بیان دیگر، شغل روزنامه‌نگاری و خبرنگاری در آلمان همیشه از جمله مشاغل نسبتاً پردرآمد به شمار می‌آمده است. به طوری که حتی یک دهه پیش، حقوق این دسته از مشاغل، وضعیت بهتری در مقایسه با امروز داشت.
بیش از یک دهه گذشته آن دسته از خبرنگاران آلمانی که تا دو سال سابقه کارى داشتند، به طور متوسط در سال حدود ۳۴ هزار یورو- حدود ۱۶۳ میلیون تومان- درآمد داشتند. کمترین میزان درآمد سالانه براى این گروه از خبرنگاران ۲۶ هزار و ۴۰۰ یورو – حدود ۱۲۷ میلیون تومان- و بیشترین درآمد سالانه ۴۰ هزار یورو – حدود ۱۹۲ میلیون تومان- است. خبرنگارانى که بیش از دو سال سابقه کار داشته باشند به طور متوسط ۴۳ هزار و ۶۰۰ یورو – حدود ۲۰۹ میلیون تومان- درآمد سالانه دارند. در این گروه کمترین میزان درآمد سالانه ۳۲ هزار و ۵۰۰ یورو – حدود ۱۵۶ میلیون- و بیشترین آن ۵۱ هزار و ۸۰۰ یورو – حدود ۲۴۸ میلیون تومان- است.
استرالیا
به گزارش گاردین در کوچکترین قاره دنیا مشکلاتی نظیر از رونق افتادن روزنامه‌های چاپی و تعدیل نیروی سازمان‌های مطبوعاتی، روزنامه‌نگاری را وارد دوران تاریکی کرده است. با این حال درآمد روزنامه‌نگاران استرالیا معقول به نظر می‌رسد؛ به طوری که یک روزنامه‌نگار استرالیایی به طور متوسط سالانه ۵۲ هزار و ۵۰۰ دلار استرالیایی –حدود ۱۶۸ میلیون تومان- حقوق می‌گیرد. البته این شغل با ۲۰ سال سابقه به بیشترین درآمد خود می‌رسد. به عبارت دقیق‌تر، یک روزنامه‌نگار تازه کار در این کشور با اختلاف جزئی از متوسط درآمد، حدود ۵۰ هزار دلار در سال را دریافت می‌کند و این رقم برای یک روزنامه‌نگار با تجربه استرالیایی به طور متوسط به ۷۲ هزار دلار –حدود ۲۳۰ میلیون تومان- در سال می‌رسد.
آسیا
اطلاعات به دست آمده درباره‌ی حقوق روزنامه‌نگاران در قاره آسیا غالباً به کشورهایی چون هند، سنگاپور و چین خلاصه می‌شود. یک روزنامه‌نگار در هند به طور متوسط ۳۴۶ هزار و ۵۰۰ رویپه در سال یا معادل ۵ هزار و ۳۶۰ دلار – حدود ۲۲ میلیون تومان- درآمد دارد که رقم بسیار پایینی است. با این که افزایش تجربه در بالا رفتن پرداختی به این شغل مؤثر است اما تعداد معدودی از روزنامه‌نگاران هندی که پس از ۲۰ سال سابقه کاری به این شغل ادامه می‌دهند، درآمدشان به شدت کاهش می‌یابد. همچنین در سنگاپور، متوسط درآمد یک روزنامه‌نگار در سال حدود ۴۸ هزار و ۵۰۰ دلار سنگاپوری –حدود ۱۴۶ میلیون تومان- است. درباره‌ی حقوق روزنامه‌نگاران در چین، اطلاعات دقیقی وجود ندارد اما آمارهای جسته گریخته نشان می‌دهند این دسته از مشاغل به طور متوسط ۳۶ تا ۴۵ هزار دلار در سال –حدود ۱۴۷ میلیون تا ۱۸۳ میلیون تومان- درآمد داشته باشند.
آفریقا
آمار و اطلاعات مربوط به درآمد روزنامه‌نگاران در آفریقای جنوبی نشان می‌دهد که میانگین حقوق یک روزنامه‌نگار در این کشور ۱۲۳ هزار و ۵۰۰ راند در سال یا معادل تقریبی ۸ هزار و ۷۵۰ دلار –حدود ۳۶ میلیون تومان- است. روند اثرگذاری تجربه و سابقه شغلی بر افزایش درآمد روزنامه‌نگاری در این کشور مثبت است، به گونه‌ای که روزنامه‌نگاران تازه‌کار، ماهیانه حدود ۱۱۹ هزار راند درآمد دارند و این رقم برای روزنامه‌نگار باتجربه ۱۰ تا ۲۰ ساله به ۳۰۰ هزار راند در سال می‌رسد.
آمریکا
به رغم حضور سازمان‌های رسانه‌ای و مطبوعاتی مشهور در قاره آمریکا به‌ویژه آمریکای شمالی، آمار و ارقام حکایت دیگری از وضعیت درآمد دست اندرکاران این حوزه از مشاغل دارند. بر اساس گزارش سایت‌هایی مانند Payscale و Indeed میانگین حقوق روزنامه‌نگاران بی‌تجربه سالانه بین ۳۷ هزار تا ۴۰ هزار دلار – حدود ۱۵۱ میلیون تا ۱۶۳ میلیون تومان – است که درآمد چندان بالایی در آمریکا به حساب نمی آید.
هرچند این رقم ممکن است به ۸۰ هزار دلار – حدود ۳۲۶ میلیون تومان- در سال هم برسد اما به گزارش آتلانتیک، بخش اعظم روزنامه‌نگاران آمریکایی پرداختی‌های مناسبی ندارند، غالباً مرد و از تحصیلات بالایی برخوردار هستند و گرایش سیاسی آنها به دموکرات‌ها متمایل است. در واقع با رشد منفی اشتغال در این حرفه، درآمد روزنامه‌نگاران ۳۵ درصد کمتر از همتایان خود در دهه ۷۰ میلادی است.
همچنین درآمد روزنامه‌نگاران آمریکا با توجه به ایالت محل فعالیت آنها متفاوت است. به طوری که ایالت‌های شمالی به دلیل هزینه‌های زندگی بالاتر حقوق بیشتری در مقایسه با ایالت های جنوبی پرداخت می‌کنند. همچنین در کشور مکزیک در آمریکای جنوبی، روزنامه‌نگاری در زمره ۵ شغل با کمترین میزان درآمد قرار دارد.
دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه تهران
پ.ن. تبدیل نرخ دلار، پوند و یورو با توجه به نرخ امروز ارز آزاد انجام شده است
دلار آمریکا ۴۰۷۶ تومان
دلار استرالیا ۳۱۹۰ تومان
پوند بریتانیا ۵۴۳۰ تومان
یورو ۴۷۹۰ تومان
