وزیر پیشنهادی نیرو می گوید: بدون درک متقابل و بدون ایجاد مفاهمه، ما قادر نخواهیم بود که با چالش ها و مسایل فعلی به شکلی موثر روبرو شویم.
به گزارش جماران؛ وزیر پیشنهادی نیرو می گوید: استفاده بهینه ازمنابع آب باید در سرلوحه کار باشد وگرنه نه صِرف انتقال آب مشکل مناطق تشنه را برطرف می کند و نه صِرف عدم انتقال آب، مشکلات آب و محیط زیست مناطق پر آب ما را رفع خواهد کرد.
پس از آنکه مجلس شورای اسلامی در جلسه بیست و نهم مردادماه به «حبیب الله بیطرف» به عنوان گزینه پیشنهادی دولت دوازدهم برای تصدی وزارت نیرو رای اعتماد نداد، رییس جمهوری دوماه بعد، یعنی در بیست و نهم مهرماه، «رضا اردکانیان» را برای اخذ رای اعتماد به مجلس معرفی کرد.
وی که در دوره های ریاست جمهوری آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی، مسئولیت هایی همچون قائم مقامی وزیر نیرو، معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت نیرو، معاونت امور آب وزارت نیرو و نیز مدیریت شرکت مدیریت منابع آب ایران را بر عهده داشت، در سالهای اخیر حوزه فعالیت خود را به سطوح بین المللی گسترش داده است.
مدیر مرکز منطقه ای مدیریت آب شهری تحت پوشش یونسکو، مدیر برنامه دهه بین االمللی آب، سرپرست معاونت دانشگاه سازمان ملل متحد در اروپا، مدیر انستیتوی مدیریت منابع زیست محیطی دانشگاه سازمان ملل متحد و همچنین عضویت در هیات علمی دانشکده علوم زیست محیطی دانشگاه فنی «درسدن» آلمان از جمله مسوولیت های بین المللی اردکانیان در یک دهه اخیر است.
اردکانیان که دانش آموخته رشته مهندسی عمران از دانشگاه صنعتی شریف (1362) است و مدرک کارشناسی ارشد در رشته مهندسی منابع آب (1372) و دکتری خود را در زمینه مدیریت منابع آب (1376) از دانشگاه مک مستر کانادا گرفته است، اکنون بعد از کسب تخصص و تجربه های ملی و بین المللی، آمده است تا سکان وزارت نیرو را بر عهده بگیرد.
با توجه به اینکه قرار است یکشنبه هفته آینده (هفتم آبان) جلسه رای اعتماد وزیر نیرو در مجلس شورای اسلامی برگزاری شود، با اردکانیان به گفت و گو نشستیم تا دیدگاه های وی را در مورد بخش هایی از مهمترین چالش های پیش روی وزارت نیرو جویا شویم.
وی معتقد است وزارت نیرو بیش از گذشته نیازمند یک ارتباط سازمان یافته و معنی دار با افکار عمومی و مصرف کنندگان اصلی است.
اردکانیان می گوید: بدون درک متقابل و بدون ایجاد مفاهمه، ما قادر نخواهیم بود که با چالش ها و مسایل فعلی به شکلی موثر روبرو شویم.
متن کامل این گفت و گو را در ادامه می خوانید:
** «اقتصاد صنعت آب و برق» یکی از چالش های این روزهای وزارت نیرو است؛ به طوری که فقط در صنعت برق، وزارت نیرو 30 هزار میلیارد تومان به بخش خصوصی بدهکار است؛ از طرف دیگر، این وزارتخانه با انبوهی از پروژه های نیمه تمام روبروست که بخاطر کمبود منابع مالی، مسکوت مانده است؛ برای این چالش بزرگ چه راهبرد و برنامه هایی دارید؟
*** اردکانیان: من آمده ام تا بیش از گذشته به موضوع تامین منابع مالی توجه شود؛ به همین سبب، به جای اینکه در برنامه تقدیمی به نمایندگان مجلس، به اقتصاد آب و برق در زیر فصل این دو حوزه بصورت جداگانه بپردازم، یک فصل مجزا را به مدیریت تامین منابع مالی اختصاص داده ام.
در فصل تامین منابع مالی، سیمای وزارت نیرو در این ارتباط تعریف شده است که فقط در بخش آب و آبفا 717 طرح نیمه تمام وجود دارد و برای اتمام این طرح ها، 160 هزار میلیارد تومان منابع نیاز داریم؛ این در حالیست که در قانون بودجه امسال فقط 6 هزار میلیارد تومان اعتبار برای آن مصوب شده است.
این روند در بخش برق نیز همینطور است و مجموع بدهی های وزارت نیرو به تولیدکنندگان غیردولتی برق شامل پیمانکاران، تامین کنندگان تجهیزات و تولیدکنندگان برق به بیش از 30 هزار میلیارد تومان می رسد. علاوه بر این، مطالبات تایید شده شرکت های زیرمجموعه ارایه دهنده خدمات آب و برق از دولت بابت مابه التفاوت هزینه های تمام شده با قیمت های تکلیفی فروش، بیش از 24 هزار میلیارد تومان است.
این ارقام بسیار درشت است و باید به آنها نیاز به اعتبار 45 هزار میلیارد تومانی برای احداث نیروگاه های جدید و سه هزار و 500 میلیارد تومان طرح های شبکه انتقال را نیز اضافه کرد.
به عقیده من، راهکارهایی برای این شرایط و تامین منابع مالی مورد نیاز وجود دارد، منتهی باید برای استفاده از این راهکارها، هم از ناحیه دولت و هم مجلس و هم افکار عمومی حمایت شویم؛ باید توجه داشته باشیم که آب و برق دو محصولی است که مستقیم با امنیت و آرامش مردم در ارتباط است و اگر بخواهیم این موضوع را برای فردی که تردید دارد ثابت کنیم، امتحان کردن آن هزینه بسیار سنگینی خواهد داشت که امیدواریم هیچگاه به آن نقطه نرسیم و وزارت نیرو کماکان قادر باشد خدمات رسانی خود را به نحوی مطمئن ادامه دارد.
آنچه ما می توانیم انجام دهیم و من در برنامه ذکر کرده ام، نخست ساماندهی اقتصاد آب و برق با رویکردهایی نظیر افزایش صادرات برق و خدمات فنی مهندسی است؛ دومین راهکار، مدیریت هزینه هاست؛ باید در هزینه ها بازنگری داشته باشیم؛ علاوه بر این، تعرفه ها را باید بر اساس برنامه ششم اصلاح کنیم و پیگیر دریافت مابه التفاوت های قیمت تمام شده و فروش تکلیفی آب و برق از دولت باشیم؛ باید بهره وری را افزایش و تلفات را کاهش دهیم و همینطور از ظرفیت های قانونی موجود - مانند برنامه ششم توسعه، قانون حمایت از صنعت برق، قانون توسعه و بهینه سازی آب شهری و روستایی، اساسنامه سازمان انرژی های تجدیدپذیر و بهره وری انرژی برق و قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر - استفاده کنیم.
اینها راهکارهای قانونی ماست و البته بحث جذب و جلب سرمایه های خارج از مجموعه دولت - چه داخلی و چه خارجی - جزو سرفصل های برنامه است که پس از اخذ رای اعتماد از نمایندگان مردم، بصورت تفصیلی در دستور کار قرار خواهد گرفت.
** تامین آب شرب کلانشهرها، یکی دیگر از چالش های سالهای اخیر است؛ از طرفی برخی کلانشهرها با تنش آبی مواجه هستند و از طرف دیگر برخی روش های تامین آب شرب از جمله انتقال آب از یک حوضه به حوضه دیگر، مخالفت هایی را به همراه دارد؛ شما چه برنامه ای برای این مساله وزارت نیرو دارید که بعد از کسب رای اعتماد مجلس در دستور کار قرار خواهید داد؟
*** اردکانیان: وظیفه قطعی دولت، تامین آب شرب با کیفیت برای شهرها و روستاهاست و این موضوع مورد توجه دولت و مجلس قرار دارد.
البته، در کلانشهرهایی که با تنش آبی مواجه هستیم، ابتدا باید بررسی کنیم که این تنش آبی ناشی از چه عواملی است و برای رفع همه آن عوامل فکر کنیم؛ در انتها، اگر به این نتیجه رسیدیم که با رعایت و درمان عوامل تنش زا، باز هم برای تامین آب شرب نیاز به تامین آب از طرق دیگر داریم - که یا آب شیرین کن ها یا انتقال از مناطق دیگر است - به آنها خواهیم پرداخت.
اگر به عوامل ایجادکننده تنش آبی بی توجهی و یا کم توجهی کنیم، صِرف انتقال آب کمکی نخواهد کرد؛ بلکه موجب می شود در آینده ای نه چندان دور همان مشکل با ابعاد گسترده تری خود را نشان دهد و آن وقت دیگر انتقال هم چاره کار نیست.
بحث هایی نظیر افزایش بهره وری از آب، کاهش تلفات - نه فقط در شبکه های آب شهری بلکه در کل شبکه هایی که آب را مصرف می کنیم به ویژه در بخش کشاورزی - موضوع استفاده از پساب ها به شکل سالم به ویژه در بخش کشاورزی و به طور کلی استفاده بهینه از منابع آب موجود راهکارهایی است که مورد توجه قرار خواهد گرفت.
به طور کلی، استفاده بهینه ازمنابع آب باید در سرلوحه کار باشد والّا صِرف پرداختن به مساله انتقال، مشکلی را به صورت ریشه ای حل نخواهد کرد؛ نه صِرف انتقال آب مشکل مناطق تشنه را برطرف می کند و نه صِرف عدم انتقال آب، مشکلات آب و فاضلاب و محیط زیست مناطق پر آب ما را رفع خواهد کرد؛ در هر دو بخش این خط فاصله، یک سری اقدامات ضروری دیگری است که در زیرفصل حکمرانی خوب تعریف می شود که باید به آنها بپردازیم.
اینجاست که می گوییم ما وارد دوره مدیریت تقاضا شده ایم و باید با دقت و وسواس بازنگری جدی در مورد مدیریت منابع آب داشته باشیم؛ اینکه آبهای موجود را چگونه مصرف می کنیم؟ اینکه صنعت ما چگونه توسعه پیدا می کند؟ کشاورزی ما کجا و چگونه و با چه الگوی کشت و راندمانی توسعه پیدا می کند؟ اینها باعث می شود که زندگی ما از حیث مصرف اصلی ترین ماده حیات یعنی آب، در شئون مختلف مورد بازنگری قرار گیرد.
من سعی کرده ام در برنامه پیشنهادی به نمایندگان مجلس، در سرفصل آب و پساب، درحدی که حوصله برنامه بوده به این مسایل اشاره کنم و ان شاء الله در صورت اخذ رای اعتماد، این امور را دنبال خواهم کرد.
**در طرح های زیست محیطی احیای تالاب ها، رودخانه ها و دریاچه ارومیه، در صورت اخذ رای اعتماد، چه رویکردی را دنبال خواهید کرد؟
*** اردکانیان: در فصل آب و پساب برنامه تقدیمی به مجلس، در بخش چالش ها به موضوع مشکلات زیست محیطی پیکره های آبی و آلودگی منابع آبی کشور اشاره کرده و به مساله فقدان طرح مصوب آمایش سرزمین و سیاست گذاری کلان برای توسعه آب محور کشور پرداخته ام؛ اصلی ترین راهبرد، اولویت بخشی به تامین حق آبه های زیست محیطی تالاب ها، دریاچه ها و رودخانه های کشور و ساماندهی حریم آنهاست.
این امر در مرحله نخست مستلزم بررسی دقیق از وضعیت موجود است که در صورت توفیق خدمتگزاری، این کار را هم با بازدید از نزدیک و هم مطالعه و مذاکره لازم، در اسرع وقت انجام خواهم داد و سعی می کنم با همکاری لازم با سازمان های مسئول به ویژه سازمان حفاظت محیط زیست، اقدامات و راهکارهای در دست انجام را، آنچه ضروری است سرعت بدهیم و آنچه محتاج تجدید نظر است، تجدید نظر کنیم و به آن بپردازیم.
این هزینه سنگینی که در ارتباط با مواجه شدن با پدیده ای تحت عنوان شرایط نامناسب دریاچه ارومیه متحمل می شویم، باید درس های بسیار ارزنده و کارسازی را به ما بدهد که ما با یادگیری و بکارگیری آنها مانع از این شویم که چنین اتفاقی در جای دیگری رخ دهد.
این راهبرد در هر جای دنیا و در هر زمینه ای بکار گرفته شده، منجر به تغییرهای جدی در سیاست ها شده است؛ مثلا حادثه نیروگاه چرنوبیل که در بخشی از اروپا رخ داد، موجب تجدید نظری اساسی در سطح قاره اروپا در استفاده از نیروگاه های اتمی شد و اکنون موجب حرکتی عملیاتی در جهت کاهش اتکا به نیروگاه های اتمی برای تولید برق و اجرای روش های جایگزین شده است.
بی توجهی ها و سهل انگاری ها در موضوع توسعه، خسارت هایی را با خود به همراه دارد ولی آنچه می تواند هزینه های این بی توجهی ها را قابل تحمل کند، درس هایی است که از آن می گیرم و توجهی که برای ما حاصل می شود؛ در غیر این صورت با تکرار و بی توجهی به آن، در مقیاس وسیع تری گرفتار خواهیم شد که ممکن است چاره و راه حلی برای آن وجود نداشته باشد.
**با وجود ظرفیت ها و زمینه های لازم برای تولید انرژی های تجدیدپذیر، ظرفیت نصب شده نیروگاه های تجدیدپذیر تنها حدود 368 مگاوات است؛ رویکرد شما در این ارتباط چیست؟
*** اردکانیان: توسعه انرژی های نو و تجدیدپذیر و استفاده از سرمایه گذاری های خارجی برای طرح های مروبط به انرژی های تجدیدپذیر، جزو راهبردهایی است که در برنامه تقدیمی به نمایندگان مجلس بر آن تاکید کرده ام؛ منتهی نکته ای که می خواهم با افکار عمومی طرح کنم این است که توسعه انرژی های تجدیدپذیر در کشور ما، یک کار تک منظوره در تولید برق نیست؛ که البته این هم موضوع مهمی است؛ انرژی های پاک هم جزو برنامه های دولت و هم جزو تاکیدات جامعه بین المللی است، اما از این زاویه می توانیم حتی به انرژی های تجدیدپذیر به عنوان یک اقدام موثر در جهت اشتغال زایی فکر کنیم.
انرژی های تجدیدپذیر می تواند در نقاطی که به هر دلیل امکان ادامه کشاورزی ندارند، جایگزین ابزار تامین معیشت شود؛ همانطور که در بسیاری از نقاط جهان این جایگزینی اجرا شده است؛ با بهره مندی وسیعی که از انرژی خورشید و روزهای آفتابی داریم، می توانیم از انرژی تجدیدپذیر تولید شده در دشت ها به عنوان یک معیشت جایگزین بهره مند شویم.
انرژی های تجدید پذیر حتی راهبرد قابل تاملی برای کاهش تبخیر منابع آب مخازن پشت سدها به شمار می رود؛ این روش در مقیاس وسیع در دنیا اجرا نشده اما شروع شده است؛ در این روش، پنل های خورشیدی می توانند در عین حال که برق تولید می کنند، اقدام موثری در ایجاد پوشش مناسب برای مخازن دریاچه های سدها برای کاهش تبخیر منابع آبی باشند.
منتهی همه اینها مشروط بر این است که وزارت نیرو قادر باشد به لحاظ مالی تضمین لازم را برای خرید برق انجام دهد؛ اکنون توجه خوبی به ویژه توسط سرمایه گذاران خارجی به انرژی های تجدیدپذیر شده اما اینها مستلزم منابع پایداری است که ما را قادر کند که این قراردادها را پاسخ دهیم و این تضمین ها را فراهم کنیم.
