باران بند نمی‌آید. مه همه جا را فراگرفته. با این حال در جاده‌های پرپیچ و خم پیش می‌رویم. اینجا الموت است با پیشینه تاریخی و منابع طبیعی منحصر به فردش.
به گزارش جماران، الموت تا سال گذشته جزو مناطق شکار و تیراندازی ممنوع بود اما در اسفند سال ۹۵ طبق رای شورای عالی محیط زیست بخشی از الموت به منطقه حفاظت‌شده ارتقاء سطح یافت. مساحت کل منطقه ۱۰۵ هزار هکتار است که ۴۷ هزار هکتار آن را منطقه حفاظت‌شده تشکیل می‌دهد.
الموت منطقه‌ای است که سازمان حفاظت محیط زیست برای آشنایی خبرنگاران محیط زیست با مناطق حفاظت‌شده کشور و مشکلات و دغدغه‌های مطرح در مدیریت این اکوسیستم‌های ارزشمند، مقدمات یک سفر دو روزه به آن را فراهم کرد. این سفر در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (۱۲ و ۱۳ مهرماه) انجام و فرصت بازدید از دریاچه اوان-استراحتگاه پرندگان مهاجر، روستای ویار-زیستگاه پلنگ- فراهم شد. همچنین طی این سفر خبرنگاران توانستند با کمک دوربین‌های محیط‌بانان تردد تعدادی کل و بز را مشاهده و از آنها تصویربرداری کنند.
عبدالحسین مظفری-معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان قزوین- را که ۲۳ سال سابقه خدمت در محیط زیست قزوین دارد شاید بتوان با حوصله‌ترین و با تجربه‌ترین فرد این سفر معرفی کرد. او همه روستاهای اطراف منطقه حفاظت‌شده الموت را با پای پیاده طی کرده است و حالا به خوبی می‌داند بعد هر فرازی در جاده الموت کدام شیب قرار دارد.
ثبت ۲۲۰ گونه گیاهی دارویی در الموت
باران بند نمی‌آمد. مه همه جا را فراگرفته بود در جاده‌های پرپیچ و خم الموت چندباری پیاده شدیم تا فرصت را برای ثبت تصاویر زیبا از تپه‌ها و ابرهایی که تا سر تپه‌ها پایین آمده بودند غنیمت بشماریم. به گفته معاون نظارت و پایش اداره کل استان قزوین، بالغ بر ۲۲۰ گونه گیاهی دارویی در منطقه الموت شناسایی شده است که زالزالک بیشترین گونه درختی الموت است که گردشگران می‌توانند از میوه آن نیز استفاده کنند. در نزدیک‌های روستای ویار ازاین میوه خوشرنگ و خوشمزه خوردیم.
اگرچه قبل سفر پیش‌بینی هواشناسی را بررسی و خودمان را برای هوای سرد و بارانی الموت آماده کرده بودیم ولی هوا سردتر از آنی بود که تصورش را می‌کردیم البته کسی که بداند الموت، یک منطقه کوهستانی است و دو قله از بلندترین قله‌های استان شامل البرز و سیالان با ارتفاع ۴۰۰۰ هزار متر در این منطقه واقع است، حتما انتظار چنین هوایی در این وقت سال را دارد. الموت به خاطر همین موقعیت کوهستانی است که به مسیرهای کوهنوردی به ویژه خشچال مشهور شده است و به طور مرتب تعداد زیادی از کوهنوردان داخلی و خارجی را میزبانی می‌کند.
الموت؛ زیستگاه پلنگ
کارشناسان محیط زیست قزوین و محیط‌بانان جمعیت حیات وحش منطقه الموت را راضی کننده ارزیابی می‌کنند. شاید کمتر کسی قزوین را به عنوان زیستگاه بزرگ‌ترین گربه‌سان کشور یعنی پلنگ بشناسد اما بر اساس گفته‌های مسئولان قزوین، این استان از جمعیت قابل توجه پلنگ برخوردار است. رصد و پایش پلنگ در قزوین از سال ۸۶ شروع شده و بر اساس تصاویر ثبت شده توسط دوربین‌های تله‌ای، مشاهدات محلی و گزارش‌های محیط بانان، وضعیت پلنگ در الموت قابل توجه است.
گونه‌های شاخص الموت
جالب آن است که بدانید روستای ویار در منطقه الموت غربی به عنوان زیستگاه اصلی پلنگ در قزوین شناخته می‌شود البته علاوه بر پلنگ سیاهگوش، گربه وحشی، خرس قهوه‌ای و کل و بز گونه‌های شاخص الموت است. به گفته عبدالحسین مظفری گونه ول قزوینی (نام عمومی گروهی از جوندگان کوچک شبیه به موش است) منحصر به استان قزوین است که رنگ موهای ناحیه پشت آن متمایل به قرمز و زیر بدن سفید متمایل به خاکستری است.
وی با بیان اینکه کوچکترین گوشتخوار که یک گونه از خفاش‌هاست منحصر به استان قزوین است، می‌گوید: اخیرا دو گونه خفاش در قزوین شناسایی شد که یکی از آنها گوشتخوار است و به عنوان کوچکترین گوشتخوار کشور شناخته می‌شود.
این کارشناس اداره کل محیط زیست قزوین در ادامه با اشاره به تاکید سازمان حفاظت محیط زیست بر سرشماری زمستانه است، اعلام می‌کند که در سرشماری زمستانه سال گذشته ۱۲۰۰ راس کل و بز مشاهده شده است. در روستای ویار با کمک دوربین‌های محیط‌بانان توانستیم تعدادی کل و بز ببینیم نمی‌توانستیم هیجانمان را از این کشف مخفی کنیم.
دریاچه اوان از ردیف ملی اعتبار دارد
بازدید از دریاچه اِوان یا اُوان که در سال ۱۳۸۹ به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت شده است، یکی دیگر از برنامه‌های سفر الموت بود که در یک موقعیت جوی بارانی و مه‌آلود صورت گرفت. دریاچه اُوان در نیمه شمالی الموت، در دامنه کوه خشچال و در میان چهار روستای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد قرار دارد.
مه دریاچه اوان را در خود بلعیده بود تنها تا فاصله چند متری دریاچه دیده می‌شد گاهی که باران شدیدتر می‌شد دریاچه روی نشان می‌داد و دوباره در مه فرو می‌رفت. مظفری - معاون نظارت و پایش اداره محیط زیست استان قزوین- درباره دریاچه اوان می‌گوید: اوان در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از دریا واقع شده است و اردک ماهی و ماهی کپور گونه‌های شاخص دریاچه را شامل می‌شود. این دریاچه طی دو سال گذشته از ردیف ملی اعتبار دارد.
یکی از تجربه‌های خوب این سفر حضور درپاسگاه محیط‌بانی بود. چهارشنبه شب بعد از صرف شام در سرمحیط‌بانی الموت شرقی درحالی‌که سرما به اوج رسیده بود در اتاق کوچکی که کل امکاناتش به چند صندلی و یک میز بزرگ خلاصه می‌شد، نشست خبری برگزار شد و خبرنگاران درحالی که کف اتاق برای نوشتن خبر مچاله شده بودند سئوالاتشان را از سیاوش شمسی‌پور می‌پرسیدند.
سیاوش شمسی‌پور-مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین - در صحبت هایش وضعیت کنونی دریاچه اوان را مثبت ارزیابی می‌کند و از انجام اقدامات احیایی مثل نصب دوربین آنلاین، استقرار کانکس‌های حفاظتی در اطراف دریاچه، لایروبی کف دریاچه و ورود آب به دریاچه از طریق لوله‌کشی خبر می‌دهد.
بر اساس گفته‌های کارشناسان محیط زیست قزوین اطراف دریاچه گونه‌هایی مثل کل و بز و خرس قهوه ای دیده می‌شوند. همچنین اوان برای پرنده‌های آبزی مهاجر به عنوان یک استراحتگاه به شمار می‌آید.
مظفری در مورد منشا آب دریاچه اوان با بیان اینکه دو رویکرد در مورد منشا دریاچه اوان وجود دارد، می‌گوید: رویکرد اول آن است که دریاچه حالت آتشفشانی دارد که دور از ذهن است و رویکرد دوم این است که بر اساس تغییرات زمین لغزشی شکل گرفته . این رویکرد به واقعیت نزدیک است. دریاچه مولد است و عمده آب از خود آن تامین می‌شود.
گردشگری و کشاورزی مسائل مهم دریاچه اوان
این کارشناس اداره کل محیط زیست قزوین با اشاره به اینکه شاخص‌ترین موضوع دریاچه، گردشگری است و سالیانه گردشگران زیادی را به سمت خود جلب می‌کند، می‌گوید: ظرفیت بالای دریاچه به لحاظ گردشگری موضوعی است که باید تحت مدیریت قرار گیرد همچنین کشاورزی در حاشیه دریاچه باعث استفاده از سم و کود شده که ضرورت مدیریت و سیاستگذاری را واجب می‌کند.
به گزارش جماران، مدیرکل حفاظت محیط زیست قزوین در جریان این سفر بر ضرورت بازگشایی درهای مناطق حفاظت‌شده روی جوامع محلی تاکید می‌کند. به گفته او اگر مناطق حفاظت‌شده برای مردم سودآور باشد نه تنها دست به تخریب این مناطق نمی‌زنند بلکه در حفاظت و حراست از آن می‌کوشند.
هوا کمی آرام شد. آفتاب خودی نشان داد. به امید دیدن حیات وحش با گذر از مسیرهای پرو پیچ و خم جاده الموت غربی به روستای زیبای ویار رسیدیم. ویار که به "کل خسان" یعنی محل خفتن کل معروف است، جایی است که توانستیم با ریز کردن چشم‌هایمان در دوربین‌ها کل و بزها را ببینیم. تازه طعم خوش بودن در قلب طبیعت زیر داندانمان مزه کرده بود که سفر به پایان رسید. بعد از صرف ناهار در سرمحیط‌بانی الموت غربی و گرفتن عکس یادگاری با محیط‌بانان، قزوین را به مقصد تهران ترک کردیم.
