اشعار برگزیده برای هیئتها و دسته های عزاداری یزد، اشعاری پرمغز، مفهومی و برگرفته از روح اصیل قیام عاشورا و نهضت حسینی است و به خوبی محوریت ظلم ستیزی، ازادگی و کرامت انسانی در جای جای این اشعار هویداست.
به گزارش جماران؛ سید حسین پایدار اردکانی در یادداشتی که برای جماران ارسال کرده است، نوشت:
در جای جای تاریخ ایران زمین، ردپای یزد و یزدیها را به خوبی میتوان یافت. هر کجا نشانی از سخت کوشی، دینداری، تلاش و مجاهدت اقتصادی و آفرینش زندگی در دل سختیها و ناملایمات به چشم میخورد، نام یزد و مردم این سامان نیز در آن هویدا و چشم نواز است.
این دیار کویری که از هر سو با ریگزارهای خشک و داغ احاطه شده و شبهایش، یاداور ستاره چینی رویایی قصه های مردمان این دیار است، قدمتی به درازای تاریخ ایران دارد و قرنهاست که جلوه گاه زیبایی از همزیستی مسالمت آمیز ادیان زرتشتی، مسلمان، مسیحی و یهودیست آنگونه که امروز نیز مهمترین و زیباترین زیارتگاه ها و سکونتگاه های زرتشتیان جهان، در کنار خانه و کاشانه و مسجد و محراب یزدیها قرار دارد و این مردم، در نهایت رواداری، تساهل و تسامح و مدارا با بندگان خدا، جلوه های ناب گفت و گوی میان ادیان را در یزد کویری و کهن به نمایش در آورده اند.
و عجیب نیست اگر بر پایه همین گفت و گوی تاریخی، فرهنگی بنا شود که از دل آن مردی صلای گفت و گوی تمدنها را در سراسر جهان طنین انداز کند.
در کنار همه این ویژگیها و القابی که تاریخ، برای یزد و یزدیها متصور است، یک صفت، گستردگی و بروز و ظهور بیشتری دارد و آن وصف" دارالعباده" بودن یزد است.
مردمان یزد، قرنهاست که قرائت رحمانی اسلام را بر پایه مذهب شیعه در این آب و خاک پاس داشته اند و همواره کوشیده اند تا دین را در زندگی خود جاری و ساری نموده و آن را عینیت و کارامدی بخشند و به همین خاطر است که ایران و بلکه جهان، همچنان یزدیها را مردمی پایبند به مفاهیم دینی و ارزشهای اسلامی- انسانی و برخوردار از سبک زندگی سالم و شهروندانی صادق، قابل اعتماد و پرتلاش می شناسند.
دارالعباده بودن یزد، در واقع بر پایه مسوولیت پذیری فردی و اجتماعی یزدیها بنا شده و این، جلوه ای دیگر از سبک زندگی ایرانی اسلامی این مردم و همخوانی و همنوایی آن با باور و فرهنگ دینی این مردم است که البته در ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) و یاران باوفایش، جلوه ای دیگر به خود میگیرد.
یزد، این " حسینیه ایران"، در دهه اول محرم، به نمایشگاه پر شور و شعور مردمانی بدل میشود که مکتب حسینی و قیام ظلم ستیزانه و انسان ساز سالار شهیدان را در ورای هیئات و حسینیه ها و سبک عزاداری خاص و تاثیر گذار خود، به ایران و بلکه جهان معرفی می کنند و می کوشند تا هم در شکل و هم در محتوی، عزاداری ها و سوگواری های خویش را به رسانه ای پر محتوی در مسیر نهادینه کردن فرهنگ عاشورا و انتقال آن به نسلها و عصرهای آتی بدل نمایند.
نگاهی هر چند گذرا به سبک سوگواری و عزاداری یزدیها در سالهای اخیر که معمولا در قالب هیئتهای سینه زنی جلوه گر می شود به ما می نمایاند که مردمان دیار دارالعباده و عزاداران حسینیه ایران، به خوبی توانسته اند تا مفهوم قیام حسینی را در قالب اشعار و شکل عزاداری هایشان هویدا سازند.
" نظم و هماهنگی" عزاداران حسینی در دسته ها و هیئات عزاداری یزدیها، اولین و محوری ترین اصول شکلی این سبک عزاداریست.
عزاداران و سوگواران هر هیئت، دست کم سه ماه مانده به دهه اول ماه محرم، با حضور در هییتها و تکایای عزاداری محله خود، ضمن فراگیری اشعاری که باید در جواب " نوحه خوان" هیئت بیان کنند، نحوه خواندن این اشعار، سبک خواندن، هماهنگی با یکدیگر و در عین حال بیان با صلابت، زیبا و تاثیر گذار آنرا تمرین می کنند و فرا می گیرند چرا که اگر حتی یک نفر از عزاداران در میان هیئت، نتواند با هماهنگی با دیگران، اشعار را بیان کند و یا سبک سینه زنی او متفاوت از دیگران باشد، به چشم خواهد آمد و نظم و هماهنگی دسته عزاداری را خدشه دار خواهد کرد. از این روست که این اصل مهم، همواره مورد تاکید هیئات و دسته های عزاداری یزد است.
ویژگی دیگری که عزاداران یزدی آنرا در قالب دسته های سینه زنی به زیبایی به نمایش میگذارند، مهارت آنها در " کار تیمی" است.
نیک میدانیم که یکی از دلایل موفقیتها و پیشرفتهای بشر، فراگیری اصول مشارکت جویی و کار تیمی در همه امور است و عزاداران حسینی در یزد، این ویژگی بارز و تاثیر گذار را به زیبایی و شکوه هر چه تمامتر، در قالب هیئتهای عزاداری به نمایش می گذارند.
از دیگر زیباییها و جلوه های ناب عزاداری یزدی ها، " هم خوانی و هم آوایی" عزاداران یزدی به نحوی بسیار زیبا و پرشکوه است که هیئتها را به گروه های کُر چند صد نفره بدل میکند که با هماهنگی مثال زدنی، اشعار ناب سوگواری را با صدایی رسا همخوانی میکنند و این خود یکی دیگر از جلوه های ناب عزاداری یزدیهاست.
کسانیکه اندک تجربه و تخصصی در حوزه هنر موسیقی دارند، میتوانند با دقت در سبک عزاداری مردمان یزد، به تسلط تحسین برانگیز تنظیم کنندگان نوحه ها و اشعار سوگواری دسته های عزاداری یزد، بر مبنای اصول موسیقایی و نواها و گوشه های اصیل موسیقی ایرانی پی ببرند و این امر نیز، تاثیر بسزایی درماندگاری نوحه ها و عزاداری های مردمان دارالعباده در اذهان بینندگان و شنوندگان آن دارد.
اما همه آنچه گفته شد، جلوه های " شکلی" عزاداریها و سوگواریهای مردمان یزد در بزرگداشت قیام حسینی بود. جلوه هایی که شور حسینی را به نمایش میگذارد و در جای خود بسیار ارزشمند، تاثیر گذار و لازم است چرا که اگر برپایی این شعائر و بروز و ظهور این شورها و شعفها نبود، شاید مجالس و محافل اباعبدالله(ع) در گذر زمان به فراموشی سپرده میشد و از یادها میرفت.
عزاداری مردمان حسینیه ایران، در کنار شکل و فرم زیبا و منحصر به فرد و برند خاص خود، محتوا و مفهومی ارزشمند و اثرگذار نیز دارد چرا که شاعران و هنرمندان یزدی کوشیده اند تا همچنان که از منظر شکلی و آوایی و بصری، عزاداریهای یزد را چشم نواز و گوش نواز و خاطره انگیز نمایند، روح و اصالت و مفهوم قیام اباعبدالله(ع) و یاران باوفایش را نیز در این عزاداریها جاری و ساری نمایند و اصالت فرهنگ عاشورا را همراه با شکل هماهنگ و جذاب عزاداریها، به مردمان دیگر نقاط کشور و جهان، منتقل کنند.
از این روست که اشعار برگزیده برای هیئتها و دسته های عزاداری یزد، اشعاری پرمغز، مفهومی و برگرفته از روح اصیل قیام عاشورا و نهضت حسینی است و به خوبی محوریت ظلم ستیزی، ازادگی و کرامت انسانی در جای جای این اشعار هویداست.
اما یزدیها در کنار این هییتها و عزاداریهای پرشکوه، کوشیده اند تا روح زندگی و امید به داشتن فردایی بهتر را نیز به نمایش بگذارند تا جاییکه هر ببیننده و شنونده ای با دیدن و شنیدن عزاداری یزدی ها، انگیزه و توان بیشتری برای ساختن زندگی مبتنی بر عشق و ایمان و متاثر از مفاهیم ارزشمند مکتب حسینی پیدا خواهد کرد.
آنچه این روزها در یزد جلوه گری میکند، در واقع امتداد تاریخ انسان ساز، فرهنگ پرور و دینمدار مردمان یزد است و جلوه هایی ناب از فرهنگ اصیل و عامه یزدیهاست که طی قرنها زندگی در اقلیم سخت و خشن و کویری یزد، در وجود تک تک این مردم نهادینه شده و به باور نشسته و حال اینگونه جلوه گری می کند.
در واقع عزاداری یزدیها و سبک و فرم و محتوای آن، چیزی جدا از سبک زندگی این مردم نیست چرا که آنان اینگونه زیسته اند که امروز نیز میتوانند اینگونه، عاشقانه و زیبا و تاثیرگذار عزاداری نمایند و نکته مهمی که نباید فراموش کرد این است که امروز هیئتها و دسته های عزاداری مردمان یزد، خود به تنهایی یک رسانه است. رسانه ای که در دل خود فرهنگ، باور، سبک زندگی، اعتقادات و نگاه یزدیها به دنیا و عقبی را به جهان مخابره میکند.
و نکته آخر اینکه امروز، شهر تاریخی و کهن یزد به ثبت جهانی در آمده و بیش از گذشته مقصد گردشگران جهان است.
رونق گردشگری مذهبی و آیینی در یزد در کنار دیگر جلوه های گردشگری، با محوریت این سبک عزاداری و همین هیئتها و تکایا و دسته های عزاداری امکان پذیر است و در واقع میتوان فرهنگ عاشورا را اینگونه به پیروان دیگر ادیان و مردمان سراسر جهان، معرفی و منتقل کرد.
دنیای امروز تشنه معارف و مفاهیم ناب انسانی نهفته در مکتب عاشوراست و یزدیها میکوشند تا هم در شکل و هم در محتوی، دنیا را متوجه مفاهیم انسان ساز، ظلم ستیز و زندگی بخش مکتب حسینی کنند.
