نظر تئوریسین اصلاحطلب در مورد جریان سوم سیاسی

به گزارش جماران، مشاور سابق رئیس دولت اصلاحات در گفت و گویی از احتمال به وجود آمدن جریان سومی در فضای سیاسی کشور خبر داد و تأکید کرد: من هم صدای پای خرده گفتمان‌هایی را از درون و بیرون این دو گفتمان اصلی می‌شنوم. دوسر طیف جای عقلانیت سیاسی نیست، بلکه عقلانیت سیاسی تنها در میانه طیف یافت می‌‌شود. وی افزود: تا هنگامی که مردم صفر و یکی عمل می‌‌کنند، نمی‌توان از آن ها انتظار عقلانیت سیاسی داشت، باید مردم را به وسط طیف سیاسی بکشانیم تا آگاهانه و عقلایی تصمیم بگیرند. تاجیک در پاسخ به این سؤال که آیا گفتمان سومی در فضای سیاسی کشور به وجود خواهد آمد یا خیر، گفت: در دهه پنجم از دل گفتمان‌های مرسوم اصولگرایی و اصلاح‌طلبی، خرده گفتمان‌هایی ظهور خواهند کرد و شاید بتوانند به‌عنوان گفتمان هژمونیک و برتر جلوه کنند. این نظریه پرداز برجسته اصلاح طلب ادامه داد: از سوی دیگر تردیدی ندارم که در این دهه، شاهد بروز و ظهور گفتمان‌هایی خارج از این دو گفتمان خواهیم بود. چون گفتمان‌های برون زا در جامعه ما امکان هژمونیک و فراگیر‌شدن ندارد، گفتمان‌ها درون زا خواهند بود. این گفتمان‌ها، با توجه به تغییر ذائقه فرهنگی- سیاسی نسل آینده و شرایط معرفت شناختی که بر جامعه ما و جهان حاکم خواهد شد نه لزوما کاملا سکولار اما به هرحال نیمش آن و نیمش این، شکل خواهد گرفت و به‌صورت هژمونیک ظهور خواهد کرد.
دولت اصلاحات نتوانست همه گفتمان خود را اجرایی کند
محمدرضا تاجیک، همچنین درباره گفتمان اصلاحات در سال های گذشته گفت: دولت اصلاحات تا حدی در ایجاد یک جامعه با نشاط سیاسی موفق بود اما نتوانست همه دقایق گفتمانی خود را اجرایی کند. وی با بیان این که متاسفانه دستی از برون و دستی از درون مانع موفقیت کامل این گفتمان شدند، ادامه داد: دست بیرونی که نمی‌خواست این گفتمان هژمونیک باقی بماند، کوشید که این گفتمان را خاکستری و کدر کند. دستی از درون نیز، گروه‌های توسعه‌نیافته‌‌ای بودند که فرهنگ سیاسی اصلاح‌طلب و توسعه‌یافته را نداشتند، اما نام اصلاح‌طلب را یدک و گفتمان اصلاح‌طلبی را بر دوش می‌‌کشیدند و شعار توسعه سیاسی می‌‌دادند و چون خود، کنش‌ها و واکنش‌های توسعه یافته سیاسی نداشتند، موجب شدند که گفتمان اصلاح‌طلبی در بسیاری از زمینه ها، ناکام باقی بماند.
«حرکت ائتلافی» متضمن «دولت ائتلافی» است
 این چهره برجسته اصلاحات در انتقاد از برخی جریانات اصلاح طلب تأکید کرد: دوستانی بر‌اساس تحلیلی که عقلایی می‌‌دانستند بیان کردند که ما سهمی از روحانی نمی‌خواهیم و چک سفید امضا به دولت دادند. آن ها هنگامی که دیدند دولت در حال نادیده گرفتن اصلاحات است به نقد دولت پرداختند. وی در پاسخ به سوالی درباره توضیح بیشتر این موضوع گفت: در یک سیاست توسعه یافته، سخن از «حرکت ائتلافی» متضمن «دولت ائتلافی» است. قرار نیست تا دم پاستور ائتلافی باشد و از دم پاستور به بعد، غیرائتلافی. کدام منطق و عقلانیت سیاسی چنین حکم می‌‌کند که از حیاط تا بام خانه متعلق به اصلاح‌طلبان و از بام تا ثریا متعلق به دیگران باشد؟ تاجیک افزود: نباید چک سفید امضایی را به یک نفر داد و با تمام توان و بدون هیچ‌محاسبه، ملاحظه و عقلانیتی، وارد عرصه سیاسی شد سپس بعد از حادثه به تخریب پرداخت.
دو روی سکه فهرست های انتخاباتی
این نظریه پرداز اصلاحات درباره فهرست انتخاباتی اصلاح طلبان هم گفت: این فهرست، چهره دوگانه‌‌ای دارد. وقتی یک فهرست رأی می‌‌آورد، بدان معناست که یک جریان از چنان مقبولیتی برخوردار است که می‌‌تواند افکار عمومی جامعه را متوجه خود کند و افکار عمومی جامعه بدون شناخت از افراد، بنابر اعتماد به یک جریان، به همه چهره‌های فهرست رأی می‌‌دهد. وی افزود: اما در پشت این موضوع، یک نوع پوپولیسم وجود دارد و به این شکل خودرا نشان می‌‌دهد که من نمی‌شناسم اما رأی می‌‌دهم، من نمی‌دانم اما انجام می‌‌دهم. تاجیک ادامه داد: منطق توسعه و اصلاح‌طلبی حکم می‌‌کند که ما به تدریج جامعه را به سمت کنش و واکنش آگاهانه سوق دهیم.
گفتمانی به نام اعتدال وجود ندارد
وی درباره روی کار آمدن دولت روحانی گفت: بی‌تردید سرکار آمدن چنین دولتی تا حدی اقتضای زمان ما بود. اما فراموش نکنیم که در آن تصویر گفتمانی کمپین روحانی، جایی برای توسعه سیاسی، آزادی انسان‌ها، نقد، بلوغ سیاسی، سوژه سیاسی فردی، فعالیت‌های آزادانه و هوشیارانه احزاب وجود داشت. اما در فردای کسب قدرت، روحانی تغییر گفتمانی داد و گفتمان دولت به سرعت از فضای سیاسی و فرهنگی عبور و جامه اقتصادی بر تن کرد و صورتکی اقتصادی بر چهره گذاشت. پس نمی‌توان گفت این دولت، اقتضای تاریخی زمان ما بود، چراکه مردم ما به یک گفتمان کاملا اقتصاد محور معطوف به زندگی مادی روزمره رأی ندادند. وی ادامه داد: برای همین، نقد‌هایی که اکنون به این جریان و گفتمان وارد می‌شود، همان دقایق مغفول مانده‌‌ای است که روحانی، آن ها را برجسته کرد تا افکار عمومی را از آن خود بکند. تاجیک با بیان این که «البته نکته اصلی این جاست که گفتمانی به نام اعتدال وجود ندارد»، گفت:  اما اگر با مسامحه این چارچوب را یک گفتمان فرض کنیم، در این گفتمان، هیچ‌جایگاهی برای درنظر گرفتن توسعه سیاسی و فرهنگی وجود ندارد.