حضور جلیلی، صدر و ولایتی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، چه معنایی دارد؟

به گزارش جماران، مقام معظم رهبری در حکم خود علی‌اکبر ولایتی وزیر امور خارجه پیشین کشورمان، سعید جلیلی دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی و سیدمحمد صدر مشاور کنونی وزیر خارجه و معاون پیشین عربی آفریقایی وزارت امور خارجه را به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معرفی کرده است.

علی‌اکبر ولایتی و سعید جلیلی پیش از این به عنوان اعضای حقیقی در این مجمع حضور داشتند اما سیدمحمد صدر در حکم جدید رهبر انقلاب به عنوان سومین دیپلمات به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام درآمده است.

به نظر می‌رسد تخصص و سابقه سیدمحمد صدر در امر دیپلماسی و هم‌چنین سابقه مبارزاتی وی و خانواده‌اش پیش از انقلاب در این انتصاب تاثیرگذار بوده است. از دیگر سو تحولات عرصه بین‌المللی به خصوص چالش‌های موجود در منطقه این ضرورت را ایجاب کرده که تعداد افراد صاحب نظر در عرصه دیپلماسی در مجمع تشخیص مصلحت نظام افزایش پیدا کند و تخصص این دیپلمات بازنشسته در مسائل منطقه‌ای به خصوص جهان عرب او را به عنوان گزینه‌ای مناسب برای حضور در این مجمع در معرض انتخاب قرار دهد.

از نگاه دیگر با توجه به این‌که مجمع تشخیص مصلحت نظام مکانی برای تضارب آراء و بیان دیدگاه‌های مختلف است و همان‌طور که ترکیب اعضا نشان می‌دهد، تلاش شده سلایق متفاوتی در آن حضور داشته باشند. هم‌چنین در عرصه دیپلماسی نیز به این موضوع توجه شده و اکنون در مجمع سه فردی عضو هستند که در عرصه سیاست خارجی در چارچوب منافع و سیاست‌های اصولی جمهوری اسلامی ایران دارای نگاه متفاوتی هستند. علاوه بر این این سه تن در طیف‌های اصولگرایی و اصلاح‌طلبی به طور کامل و دقیق تعریف می‌شوند و به نظر می‌آید انتخاب سیدمحمد صدر تحت رویکردی فراجناحی و با محوریت منافع‌ و امنیت ملی انجام شده‌ است.

آقایان ولایتی‌ و جلیلی شاید از نظر سیاست داخلی هر دو متعلق به یک جریان فکری و اندیشه‌ای باشند و در این زمینه اختلافات کمی داشته باشند، ولی در عرصه سیاست خارجی دارای نگاه متفاوتی هستند که این تفاوت در مناظره‌های انتخاباتی سال 92 به خوبی مشخص شد؛ چنان‌که علی‌اکبر ولایتی در مناظره سوم کاندیدهای انتخابات ریاست جمهوری به صراحت از عملکرد سعید جلیلی به عنوان سرپرست وقت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشور  به ویژه در مذاکرات "آلماتی" انتقاد کرد و خطاب به وی گفت: دیپلماسی بیانیه پشت میز خواندن نیست. اگر این‌طور نبود وضع ما به اینجا نمی‌رسید. این سخن با واکنش جدی سعید جلیلی رو به رو شد و گزارش‌های رسیده به ولایتی در مورد این مذاکرات را نادرست عنوان کرد.

سیدمحمد صدر فرزند آیت‌الله سیدرضا صدر و برادرزاده سیدموسی صدر، یکی از نزدیکان فکری حجت‌الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی رئیس دولت اصلاحات است. او در زمان دولت شهید رجایی و در فروردین 1360 وارد دستگاه دیپلماسی کشور شد. از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۸ معاون سیاسی وزیر کشور بود و سپس در دولت خاتمی معاون عربی آفریقای وزارت‌ خارجه شد.
او در دولت محمود احمدی‌نژاد به علت انتقادات صریحی که به عملکرد سیاست خارجی دولت‌های نهم و دهم داشت حضورش در این عرصه کم رنگ شد، ولی بعد از روی کار آمدن دولت روحانی و سپرده شدن مسوولیت وزارت خارجه به دوست قدیمیش (محمدجواد ظریف) به عنوان مشاور ارشد وزیر خارجه مشغول به فعالیت شد و حضور پر رنگ‌تری در این عرصه پیدا کرد.

مرتضی سرمدی همکار قدیمی او در دستگاه دیپلماسی و قائم مقام کنونی وزیر امورخارجه در مراسم رونمایی از کتاب «انقلاب و دیپلماسی در خاطرات سید محمد صدر» که در اردیبهشت 1394 برگزار شد، در بیان ویژگی‌های این دیپلمات گفت: صراحت کلام و شهامت او در بیان دیدگاه‌ با رعایت کردن چارچوب‌ها از ویژگی‌های ممتاز آقای صدر است.

او ادامه داد: محمد صدر از ابتدای ورود به وزارت خارجه مدیرکل اروپا و آمریکا بود و وظیفه بسیار سنگینی بر عهده داشت. صدر در این خاطرات تلاش کرده است تا به هیچ وجه سعی نکند توجیه‌گر اقدامات خود در آن زمان باشد. او امروز از لحاظ دیدگاه، عملکرد و پختگی در جایگاه بسیار بهتری قرار دارد.

بنا بر گزارش برخی از خبرگزاری‌ها، هادی سلیمان‌پور، رئیس وقت مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز در این مراسم در سخنان خود به بیان خاطره‌ای از دیدگاه مقام معظم رهبری نسبت به سیدمحمد صدر پرداخت و گفت: سال گذشته (1393) و در جریان برگزاری سمینار ملی سفرای جمهوری اسلامی ایران در کشور دیداری میان سفرا و مقام معظم رهبری برگزار شد. بر اساس یک رسم، قبل از حضور رهبر معظم انقلاب در میان سفرا، شورای مدیران وزارت امور خارجه در حیاط پشت حسینیه امام خمینی(ره) به پیشواز رهبر معظم انقلاب رفتند که در آن دیدار دو اتفاق جالب افتاد. نخست این‌که حضرت آقا، خانم مرضیه افخم را با اسم خطاب و با گرمی با ایشان احوالپرسی کردند و ابراز داشتند از این‌که بانویی با حجاب کامل در محافل خبری، دیپلماتیک وارد شده است، ابراز رضایت دارند و در ادامه نیز با چهره‌ای باز به استقبال و احوالپرسی خاص با آقای صدر پرداختند و از آقای ظریف پرسیدند که آقای صدر به وزارت خارجه بازگشته است؟ که آقای ظریف پاسخ مثبت دادند و ایشان نیز با مهربانی فرمودند که بسیار اتفاق خوبی است.

دو کتاب "خاطرات سیاسی و دیپلماتیک از دولت اصلاحات سال 1376"و "دیپلماسی دولت اصلاحات در جهان عرب سال 1380" از جمله تالیف‌های سیدمحمد صدر در سال‌های اخیر است.

عصر روز دوشنبه وزیر امور خارجه در پیامی خطاب به سیدمحمد صدر، عضویت وی در مجمع تشخیص مصلحت نظام از سوی مقام معظم رهبری را تبریک گفت.