ارمنستان آماده است تا همه امکانات خود را برای آغاز فعالیت‌های اقتصادی در جمهوری ارمنستان در اختیار دست‌اندرکاران بازرگانی ایران قرار دهد و همان‌طور که قبلا گفتم، ارمنستان آماده است برای ورود به بازارهای سایر کشورها از طریق ارمنستان زمینه‌های مساعدی را برای بازرگانان و صاحبان صنعت ایرانی فراهم کند. واقعیتی انکارناپذیر است که در بسیاری از موارد اقدامات اقتصادی مشترک ارمنستان و ایران می‌توانند از نقطه‌نظر رقابتی‌بودن بر اقدامات جداگانه هریک از کشورها ارجحیت داشته باشند.
به گزارش جماران؛ رئیس‌جمهور سرکیسیان در ٣٠ ژوئن ١٩٥٤ در شهر استِپاناکِرت متولد شد. تحصیلات متوسطه خود را آنجا پی‌گرفت و در سال ١٩٧١ به دانشگاه دولتی ایروان راه یافت. او بین سال‌های ١٩٧٢ تا ١٩٧٤ خدمت سربازی خود را در اتحاد جماهیر شوروی سابق گذراند و در سال ١٩٧٩ در رشته زبان‌شناسی از دانشگاه دولتی ایروان فارغ‌التحصیل شد. در سال ١٩٧٥ کارش را در یک کارخانه سازنده قطعات الکتریکی در ایروان آغاز کرد و تا سال ١٩٧٩ در آنجا مشغول به کار بود.
سِرژ سرکیسیان فعالیت سیاسی خود را در قالب عضویت در حزب کمونیست شوروی سابق در ارمنستان آغاز کرد و در سال‌های ١٩٧٩ تا ١٩٨٨ به عنوان دبیر دوم کمیته جوانان حزب کمونیست در شهر استپاناکرت فعالیت داشت. بعدها به عنوان دبیر اول بخش تبلیغاتی حزب کمونیست مشغول به کار شد. سپس به‌عنوان دستیار اول هنریک پوغوسیان رهبر کمیته محلی ناگورنو قراباغ انتخاب شد و از سال ١٩٨٩-١٩٩٣ به عنوان رئیس کمیته نیروهای خودمختار قراباغ مشغول به فعالیت شد. سِرژ سرکیسیان در سال ١٩٩٠ به‌عنوان نماینده شورای عالی ارمنستان انتخاب شد و در ١٩٩٣ تا ١٩٩٥ مسئولیت وزارت دفاع جمهوری ارمنستان برعهده او بود و در سال ١٩٩٥ تا ١٩٩٦ به‌عنوان رهبر دپارتمان امنیت دولت ارمنستان و بعدها به‌عنوان وزیر امنیت ملی انتخاب شد. سِرژ سرکیسیان در سال ١٩٩٦ تا ١٩٩٩ به‌عنوان وزیر امنیت ملی و امنیت داخلی جمهوری ارمنستان فعالیت می‌کرد و در سال ١٩٩٩ مسئولیت امنیت ملی دولت ارمنستان را برعهده گرفت. سرکیسیان از سال ١٩٩٩ تا ٢٠٠٠ مسئولیت رئیس دفتر ریاست‌جمهوری ارمنستان را برعهده داشت و از ١٩٩٩ تا ٢٠٠٧ به عنوان دبیر امنیت ملی ارمنستان که از طرف رئیس‌جمهوری ارمنستان فرمانش ابلاغ می‌شود، انتخاب شد. او دوباره از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠٠٧ وزیر دفاع جمهوری ارمنستان بود و در چهارم آوریل ٢٠٠٧ و در زمان ریاست‌جمهوری روبرت کوچاریان به‌عنوان نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان و در هفتم ژوئن ٢٠٠٧ بعد از انتخابات پارلمانی مجددا به‌عنوان نخست‌وزیر انتخاب شد. سِرژ سرکیسیان از سال ٢٠٠٨ و در دو دوره متوالی رئیس‌جمهور ارمنستان است.
او از سال ٢٠٠٦ عضو حزب جمهوری ارمنستان بوده و از سال ٢٠٠٧ به‌عنوان رئیس شورای حزب جمهوری ارمنستان برگزیده شده است. علاوه بر ریاست‌جمهوری سِرژ سرکیسیان درحالحاضر ریاست فدراسیون شطرنج ارمنستان را نیز برعهده دارد. رئیس‌جمهور سرکیسیان در سال ١٩٨٣ با همسرش خانم ریتا سرکیسیان که معلم موسیقی است، ازدواج کرده و صاحب دو دختر است. در ارمنستان فعالیت روزنامه‌ها و رسانه‌ها آزاد است و جمهوری ارمنستان در دوران ریاست‌جمهوری سرژ سرکیسیان از معدود جمهوری‌های قفقاز و آسیای میانه است که روزنامه‌نگار زندانی نداشته و مطبوعات مخالف و موافق به‌صورت آزادانه مشغول به فعالیت هستند.
سِرژ سرکیسیان در دوران ریاست‌جمهوری و نیز سایر مسئولیت‌های خود همواره بر اهمیت روابط با تهران و گسترش همه‌جانبه روابط با ایران تأکید کرده است. او سال گذشته و به‌هنگام سفر رهبر کاتولیک‌های جهان ضمن اشاره به روابط ایران و ارمنستان به‌عنوان دو کشور مسیحی و مسلمان تأکید کرد که روابط این دو می‌تواند الگوی مناسبی از روابط کشورها با دین و مذهب متفاوت باشد؛ آن‌هم در جهانی که شاهد گسترش افراط‌گرایی است. لازم به ذکر است این مصاحبه توسط احسان هوشمند در دفتر سِرژ سرکیسیان در شهر ایروان پایتخت ارمنستان برگزار شد.
با تشکر صمیمانه از جناب‌عالی، به‌عنوان نخستین پرسش مایلم بپرسم ارزیابی جناب‌عالی از روابط ایران و ارمنستان چگونه است؟
پیش از هر چیز مایلم به خاطر فرصتی که شما و روزنامه «شرق» برای گفت‌وگو با ملت دوست و برادرمان یعنی فراهم آوردید، مراتب خشنودی خود را اعلام کنم.
در ارتباط با اولین سؤال شما، باید خاطرنشان کنم که برای پیشرفت هرچهبیشتر روابط خاص میان دو کشور و ملت‌های ما زمینه‌های فراوانی وجود دارد، که ریشه‌های این زمینه‌ها از ژرفنای هزاره‌ها سرچشمه می‌گیرند. دوستی بین مردم ایران و ارمنستان آن‌قدر مستحکم است، که ما فقط باید مشترکاتی را که از اعماق سده‌ها به ما به ارث رسیده و موجب اتحاد ما می‌شود حفظ کرده و به فکر گسترش و تعمیق هرچهبیشتر این روابط باشیم که در واقع این میراث بزرگ، ریشه و بستر اطمینان‌بخش مناسبات ما است. دو کشور ارمنستان و ایران از وارثان کهن‌ترین و ثروتمندترین تمدن‌های منطقه هستند. دو کشوری که همسایگی چندین‌هزار‌ساله، آنان را با رشته‌هایی ناگسستنی به همدیگر پیوند داده است.
سال ٢٠١٧ میلادی بیست‌وپنجمین سالگرد روابط نوین دو کشور است. در ٢٥ سال گذشته یعنی پس از استقلال ارمنستان روابط دو کشور ارمنستان و ایران پیوسته سیر صعودی خود را پیموده و زمینه‌های مختلفی از گفت‌وگوی سیاسی از عالی‌ترین سطح تا همکاری‌های تنگاتنگ اقتصادی- بازرگانی، از مناسبات مردمی تا همکاری‌های علمی، آموزشی و فرهنگی را دربرمی‌گیرد.
روابط عمیق ایران و ارمنستان چه نقشی در ایجاد و گسترش صلح منطقه‌ای و جهانی دارد؟
ارمنستان و ایران در همسایگی یکی از بی‌ثبات‌ترین و ناآرام‌ترین مناطق کره خاکی قرار دارند. در برخی از کشورهای هم‌جوار شاهد وحشیگری‌های تروریست‌ها هستیم. بخش‌های بزرگی از این کشورها در کنترل ساختارهای افراطی ننگین یا همان داعش قرار دارند و بازتاب آن از این مناطق به دیگر کشورهای منطقه نیز سرایت می‌کند و ما به‌تازگی شاهد هدف‌قرارگرفتن کشور دوست یعنی جمهوری اسلامی ایران از طرف گروه تروریستی یادشده بودیم. در چنین شرایطی باید همه جوامع بین‌المللی به‌صورت مشترک در تحکیم امنیت و صلح منطقه بکوشند و تلاش‌های خود را در راه مبارزه با افراط‌گری منسجم کنند. در حقیقت، تمام مساعی دو کشور ارمنستان و ایران متوجه امنیت و برقراری صلح و ثبات منطقه‌ای است. به عقیده این‌جانب ارمنستان و ایران در یک امر مهم اشتراک نظر دارند و آن این است که سیاست بین‌المللی هر دو کشور متکی بر آرمان عدالت‌خواهی است و این از نظر حل صلح‌آمیز و اساسی بسیاری از مسائل موجود بی‌اندازه مهم است.
در دیدار سال گذشته جناب‌عالی با پاپ فرانسیس، رهبر دینی کاتولیک‌های جهان، شما با تمجید از روابط برادرانه ایران و ارمنستان اشاره داشتید که این روابط و همکاری میان دو کشور مسلمان و مسیحی یک نمونه است، به نظر جناب‌عالی در چه حوزه‌هایی می‌توان امیدوار بود این روابط بیش از پیش گسترش یابد؟
با اطمینان کامل می‌توان اعلام کرد ارمنستان و ایران به بهترین نحو این واقعیت انکارناپذیر را به جهانیان نشان می‌دهند که مردم با عقاید مذهبی مختلف می‌توانند در صلح و صفا زندگی کنند و بدون استثنا در همه زمینه‌هایی که برای هر دو کشور و ملت سودمند باشد، در توسعه روابط دوستانه و همکاری‌های مؤثر بکوشند. اطمینان دارم روابط نزدیک مردم دو کشور و اشتراکات فرهنگی آنها مبتنی بر مناسبات حُسن هم‌جواری شکل‌گرفته در طول قرن‌ها و متکی بر نقطه آغازین گفت‌وگوی مسیحیت و اسلام که از ارزش‌های والای انسانیت هستند، کمک می‌کنند روابط دو کشور به‌طور مستمر به سطوح جدید کیفی برسند. از این نگاه روابط ارمنستان و ایران بدون اغراق روابطی نمونه و منحصربه‌فرد است، چون ما در راه استحکام این روابط به بهترین نحو قادر هستیم ارزش‌های سنتی قرون گذشته را با واقعیت‌های معاصر هماهنگ کنیم.
موضع ارمنستان در برابر گسترش تروریسم و افراط‌گرایی چیست؟ ایران و ارمنستان دراینباره چه اقدامات مشترکی را می‌توانند در دستور کار قرار دهند؟
همان‌گونه که قبلا ذکر کردم، خطر تروریسم در جهان پیش از هر زمانی به چالشی جدی مبدل شده است. در این شرایط جامعه جهانی باید در راستای تأمین امنیت و ثبات داخلی بکوشد و اجازه ندهد گروه‌های تروریستی در سرزمین‌های آنها مستقر شوند. درعین‌حال باید همکاری‌های بین دولتی را در زمینه‌های مبادله اطلاعات و پیشگیری از تهدیدها توسعه بخشید و همچنین باید در مبارزه با تروریسم اراده مشترک و قاطعیت نشان داد. موضع‌گیری قاطعانه در مبارزه با تروریسم و تحمل‌ناپذیری واقعی این پدیده ضرورتی حیاتی است. جامعه جهانی در راه ریشه‌کن‌کردن طاعون وحشتناک تروریسم که بشریت متمدن را تهدید می‌کند، باید بکوشد و راه‌های حمایت‌های مالی آن را مسدود کند. متأسفانه بعضی از کشورهای منطقه ما با دنبال‌کردن مقاصد مشکوک مقطعی، با تروریست‌ها همکاری می‌کنند، به آنها پناه می‌دهند و از آنها حمایت به عمل می‌آورند. در مقابل چنین رفتارهایی باید نابردباری از خود نشان داد.
برای توسعه روابط در حوزه گردشگری هم شاهد اجرائی‌شدن لغو روادید میان دو کشور بودیم، لغو روادید میان ایران و ارمنستان می‌تواند چه دستاوردهایی در پی داشته باشد؟ آیا برای توسعه گردشگری میان ایران و ارمنستان زیرساخت‌های لازم ازجمله راه‌های ریلی و زمینی و هوایی و هتل‌ها و سایر خدمات این بخش تدارک دیده شده است؟
ما اهمیت زیادی به لغو روادید بین دو کشور که اثرات مثبتی بر توسعه روابط بین دست‌اندرکاران تجارت، سرمایه‌گذاری و توریسم دارد، می‌دهیم. همان‌گونه‌که همتای محترم من جناب آقای حسن روحانی گفته‌اند، امروزه ما باید به جای دیوار، پل بسازیم. به عقیده من لغو روادید به‌منزله احداث پل بین مردم دو کشور است. ارزیابی ما این است که پس از لغو روادید شاهد افزایش جهانگردان ایرانی در ارمنستان هستیم. درحالحاضر متناسب با سلیقه‌های فرهنگی شهروندان ایرانی خدمات توریستی ویژه‌ای در حال شکل‌گیری هستند؛ از آن جمله اقداماتی در راستای آماده‌سازی زیرساخت‌های مناسب‌تر، افزایش کیفیت خدمات، عرضه میراث غنی تاریخی- فرهنگی ما، افزایش تعداد پروازها به طرف ارمنستان است. ارمنستان فرهنگی ارزنده، سطح عالی امنیت و مردمی میهمان‌نواز و کوشا دارد و این از امتیازات رقابتی کشور ما محسوب می‌شود.
ارزیابی جناب‌عالی از همکاری‌های ایران و ارمنستان درباره انتقال انرژی از جمله برق و گاز چیست؟ چرا پروژه انتقال گاز ایران از طریق ارمنستان و گرجستان به اروپا کامیاب نبود؟ آیا دراینباره می‌توان امیدوار بود که به‌زودی گام‌های تازه‌ای برداشته شود؟
همکاری‌های ارمنستان و ایران در بخش انرژی یکی از عرصه‌های مهم روابط دو کشور به حساب می‌آید. حدود ١٠ سال است که برنامه گاز در مقابل انرژی که به سود هر دو طرف است، در دست اجراست. در همین ارتباط احداث خط سوم انتقال برق ارمنستان-ایران که امکان افزایش حجم مبادلات گاز و برق را فراهم خواهد کرد، از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ارتباط با ترانزیت گاز ایران به اروپا از طریق ارمنستان و پروژه‌های بزرگی از این دست، باید اعلام کنم که این نوع پروژه‌ها باید به صورت همه‌جانبه تحت مطالعه و محاسبه قرار گیرند و چنانچه پروژه موردنظر برای همه طرف‌ها قرین‌به‌صرفه باشد، چرا نه؟ درحالحاضر این موضوع از طرف کارشناسان تحت بررسی قرار دارد. ما به نوبه خود آمادگی طرف ارمنی را برای مشارکت در پروژه‌های بزرگ اقتصادی اعلام کرده‌ایم.
بیش از یک‌و‌نیم سال از عضویت ارمنستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌گذرد، فرصت‌ها و چالش‌های این عضویت را در موضوع مناسبات ارمنستان و ایران، با توجه به تجارب حاصل‌شده در این مدت چه مواردی می‌دانید؟
ما بارها اعلام کرده‌ایم ارمنستان آماده است از هر لحاظ به توسعه همکاری‌های بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا یاری برساند. جمهوری ارمنستان در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ارتباط با رژیم تجارت ترجیحی با جمهوری اسلامی ایران ابتکار عمل به خرج داده است که در نتیجه آن، همان‌گونه که مطلع هستید، مذاکرات مربوطه در جریان است. مطمئن هستم این نوع همکاری‌ها برای همه طرف‌ها سودمند خواهد بود زیرا دروازه‌های بازاری با جمعیت ١٨٠ میلیون نفر برای عرضه کالاهای ایرانی گشوده خواهد شد. کشورهای عضو این اتحادیه هم به نوبه خود امکان عرضه کالاهای خود با امتیازات ویژه‌ای در بازار ایران را خواهند داشت.
در ارتباط با مناسبات جمهوری ارمنستان- اتحادیه اروپا باید گفت ما این‌گونه روابط را در تضاد با ارتباطات جمهوری ارمنستان و اتحادیه اقتصادی اوراسیا ارزیابی نمی‌کنیم. ارمنستان کوتاه‌ترین و امن‌ترین راه ارتباطی ایران با اروپاست. ارمنستان امروز با اتحادیه اروپا مناسبات و همکاری‌های اقتصادی تنگاتنگی دارد و ما آماده هستیم برای همکاری‌هایی که برای هر دو طرف سودمند باشند، زمینه‌های مساعدی را فراهم کنیم. ما با اتحادیه اروپا دارای رژیم تجارتی ترجیحی (GSP+/جی‌اس‌پی+) هستیم که در این چارچوب چندین هزار عنوان کالاهای تولیدشده در ارمنستان می‌تواند با تعرفه صفر گمرکی به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر شود. این موضوع نیز می‌تواند مورد توجه سرمایه‌گذاران ایرانی برای آغاز فعالیت‌های اقتصادی در ارمنستان قرار گیرد.
با وجود روابط سیاسی عمیق و گسترده تاریخی، تمدنی، فرهنگی و زبانی میان ایران و ارمنستان متأسفانه روابط اقتصادی ایران و ارمنستان پابه‌پای روابط سیاسی رشد لازم و کافی را نداشته است. آیا برای گسترش روابط اقتصادی ارمنستان و ایران و افزایش حجم مبادلات اقتصادی دو کشور برنامه ویژه‌ای در دستور کار قرار دارد؟
توسعه روابط اقتصادی با جمهوری اسلامی ایران از اولویت‌های ماست. فعالیت‌های منظم کمیسیون مشترک دو طرف در جهت گسترش حجم مبادلات کالا بین دو کشور و افزایش مناسبات اقتصادی است. فعالیت‌های منطقه آزاد بازرگانی استان سیونیک ارمنستان نیز که در مرز دو کشور واقع است، می‌تواند زمینه را برای گسترش این نوع همکاری‌ها فراهم و در راستای استحکام روابط بین‌دولتی نقش مؤثری را ایفا کند. ارمنستان آماده است تا همه امکانات خود را برای آغاز فعالیت‌های اقتصادی در جمهوری ارمنستان در اختیار دست‌اندرکاران بازرگانی ایران قرار دهد و همان‌طور که قبلا گفتم، ارمنستان آماده است برای ورود به بازارهای سایر کشورها از طریق ارمنستان زمینه‌های مساعدی را برای بازرگانان و صاحبان صنعت ایرانی فراهم کند. واقعیتی انکارناپذیر است که در بسیاری از موارد اقدامات اقتصادی مشترک ارمنستان و ایران می‌توانند از نقطه‌نظر رقابتی‌بودن بر اقدامات جداگانه هریک از کشورها ارجحیت داشته باشند.
سرمایه‌گذاری‌های مشترک میان سرمایه‌داران و تجار و صنعتگران ایران و ارمنستان هم وضعیت مطلوبی را نمایان نمی‌کند. برای این مقصود هم آیا برنامه‌ریزی ویژه‌ای صورت گرفته است؟ آیا برای تولید کالاهای مشترک صنعتی و اقتصادی میان طرف‌های ایرانی و ارمنستانی در ارمنستان هم برنامه ویژه‌ای در دستور کار دولت قرار دارد؟ روابط بانکی ایران و ارمنستان در چه شرایطی است؟
ما سیاست درهای باز را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی اعمال می‌کنیم. کشور ما عضو اصلی سازمان تجارت جهانی است و این به آن معنی است که ما هیچ فرقی برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های داخلی و خارجی قائل نیستیم. ارمنستان سیاست پیشرفت صنعتی را در پیش گرفته است و در این چارچوب ما در نظر داریم همکاری‌های خود را با کشورهای همسایه و مخصوصا با دست‌اندرکاران اقتصادی جمهوری اسلامی ایران توسعه بخشیم. همان‌طور که گفتم، ما روی توسعه همکاری‌های اقتصادی ارمنستان و ایران در منطقه آزاد بازرگانی واقع در مرز مشترک دو کشور حساب باز کرده‌ایم.
در نتیجه لغو تحریم‌ها علیه ایران تحرکی مثبت در فعالیت‌های بانکی مشاهده می‌شود و این تأثیری مثبت بر فعالیت‌های بانکی همکاری‌های ما خواهد داشت. فکر می‌کنم در آینده‌ای نزدیک شاهد افزایش حجم این‌گونه همکاری‌ها خواهیم بود.
در حوزه‌های فرهنگی هم روابط ایران و ارمنستان ظرفیت بسیار بالاتری نسبت به مناسبات کنونی دارد. آیا برای این منظور و گسترش روابط فرهنگی و هنری طرفین برنامه‌های تازه‌ای را تعریف کرده‌اند؟
همکاری‌های فرهنگی جمهوری ارمنستان با جمهوری اسلامی ایران تقریبا شامل همه زمینه‌ها مانند هنر سینما و تئاتر، موسیقی و انتشارات کتاب و... می‌شود و هر دو طرف برنامه‌های پرمحتوای متعددی را به مرحله اجرا گذاشته‌اند.
در زمینه هنر سینمایی، برای مثال در ایران هفته فیلم‌های ارمنی برگزار شد. چند روز پیش چهاردهمین فستیوال بین‌المللی سینمایی موسوم به زردآلوی طلایی در ایروان برگزار شد. در سال ٢٠١١ میلادی برنده اصلی این فستیوال، فیلم سینمایی جدایی نادر از سیمین به کارگردانی اصغر فرهادی شد. در ضمن این فیلم بعدا به عنوان بهترین فیلم خارجی‌زبان جایزه اسکار را نیز به خود اختصاص داد.
در زمینه موسیقی هر دو طرف به تبادل گروه‌های موسیقی فولکلور پرداخته و همکاری‌های نزدیکی در عرصه برقراری ارتباطات هنر تئاتر و موزه و... دارند.
اشتراکات زبانی مردم دو کشور از ویژگی‌های خاصی برخوردار است. هم زبان ارمنی و هم زبان فارسی از معدود زبان‌هایی هستند که با آنها می‌توان با برطرف‌کردن برخی مشکلات نوشته‌هایی به قدمت ٩٠٠ سال را بازخوانی کرد.
در طول قرن‌ها مردم ما زبان مادری خود را به عنوان گوهری ارزشمند پاسداری و حفاظت کرده و در عین حال با برقراری ارتباط با دیگر ملت‌های دنیا در غنی‌سازی گنجینه‌های ادبیات جهانی کوشیده‌اند.
آثار اندیشمندان بزرگی مانند فردوسی، سعدی، خیام، حافظ و دیگر بزرگان ایرانی به زبان ارمنی برگردانده شده است. در عرصه فرهنگی می‌توان فهرست تمام‌نشدنی برنامه‌های مشترک را برشمرد، ولی همه اینها را مایلم در یک عبارت خلاصه کنم: ما به صورت فعال به تبادلات فرهنگی پرداخته و بارها درباره تعهدات خود مبنی بر فعال‌ترکردن هرچهبیشتر همکاری‌های متقابل در این عرصه اعلام آمادگی کرده‌ایم.
توسعه روابط علمی و دانشگاهی بخش دیگری از ظرفیت‌های دو طرف است که تا امروز چندان رشدی نداشته است. آیا برای توسعه روابط دانشگاهی و علمی هم برنامه‌ریزی ویژه‌ای صورت گرفته است؟
در همکاری‌های متقابل ارمنستان و ایران عرصه علمی و آموزشی نیز پیشرفت درخورملاحظه‌ای داشته است. ولی در این عرصه نیز پتانسیل‌های بزرگی که هنوز مورد استفاده قرار نگرفته موجود است. فکر می‌کنم هر دو کشور ارمنستان و ایران همه امکانات را مخصوصا در زمینه همکاری‌های هرچهبیشتر آموزش عالی دارا هستند.
دانشگاه‌های ارمنستان می‌توانند برای دانشجویان ایرانی تحصیلاتی با عالی‌ترین کیفیت به‌ویژه در رشته‌هایی که در ارمنستان سابقه و سنت‌های دیرینه دارند، فراهم کنند. اجرای برنامه‌های مشترک علمی-تحقیقاتی و تبادل تجربیات نیز نه‌تنها نقش مؤثری برای استحکام هرچهبیشتر رابطه دانشمندان ارمنی و ایرانی خواهد داشت، بلکه نتایج این فعالیت‌ها می‌تواند زمینه را برای به‌کارگیری این برنامه‌ها در عمل نیز مهیا کند.
در پایان اگر جناب‌عالی خطاب به ملت ایران پیام خاصی دارید خوش‌وقت خواهم بود تا حامل پیامتان باشم؟
مایلم هم ملت ایران و هم ملت ارمنستان را مخاطب قرار دهم: دوستی ارمنیان و ایرانیان از روز ازل به ما اهدا نشده است. این دوستی در طول سال‌ها، قرن‌ها و هزاره‌ها شکل گرفته، استحکام پیدا کرده و به شکل و محتوای عمیق امروزی درآمده است. اطمینان دارم ما به عنوان دو ملتی که بومیان اصیل این مرز و بوم هستیم، روند صلح‌آمیز و پایدار تاریخ خود را به سوی هزاره‌های جدید ادامه داده و همیشه در پاسداری و غنی‌سازی این روابط کوشا خواهیم بود.
