لیلا ارشد: ما نیازمند یک وزارت فرهنگ هستیم که نگاه بازتری به مسائل داشته باشد

پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور، مطالبه‌ای در خصوص حضور وزرای زن در کابینه شکل گرفت که آقای روحانی نیز در وعده‌های خود به آن اشاره داشت. البته برخی معتقدند مسائل جامعه و مسائل بانوان بایستی به صورت ریشه‌ای‌تر مورد پیگیری قرار بگیرد، اما بسیاری نیز مطالبه حضور وزیر زن در کابینه دولت دوازدهم را پیگیری می‌کنند. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

من این موضوعات را جدای از هم نمی‌بینم و به عقیده من منافاتی با یکدیگر ندارد. اینکه ببینیم زنان جامعه امروز ما چه دغدغه‌ها و مطالباتی دارند و این مطالبات در تعارض با حضور یک وزیر زن در کابینه آقای روحانی است را من متناقض با هم نمی‌دانم. به باور من وقتی ما زنان را در حوزه تحصیل، آموزش و تجربیاتی که در طی این سال‌ها داشته‌اند بررسی می‌کنیم، می‌بینیم قادر هستند که در حوزه مدیریت عالی کشور نیز حضور موفقی داشته باشند. یکی دیگر از شاخصه‌های مدیران زن در جامعه امروز ایران پاکدستی آنهاست. یعنی در اختلاس‌هایی که در دولت قبل رخ داد اسمی از هیچ زنی نشنیدیم و نام هیچ زنی آلوده به رانت‌های اقتصادی، سودجویی و اختلاس نبود. بانوان در امتحانی که در طی این سال‌ها در راستای دغدغه‌هایی که در حوزه مسائل اجتماعی داشتند، بسیار سربلند بیرون آمدند و نمره خوبی دریافت کردند. مشخصه‌هایی که امروز به شدت برای مدیران عالی کشور نیاز است مانند پاکدستی، دغدغه‌مندی برای سلامت کشور، تحصیلات و تخصص در بسیاری از زنان وجود دارد. طبیعتا در حوزه آموزش و فرهنگ شاید بتوان ادعا کرد که تجربیات بیشتر و مناسب‌تری نیز وجود دارد و من هیچ اشکالی در مطالبه حضور وزیر زن در کابینه آقای روحانی نمی‌بینم. از سوی دیگر، فکر می‌کنم خواسته بجایی است که آقای روحانی در کابینه جدید خود از زنان در وزارتخانه‌ها استفاده کند. آنچه مسلم است اینکه به دلایلی که اشاره کردم زنان توانا و پاکدستی داریم که قادرند عهده‌دار این مسئولیت‌ها شوند. پیش از این نیز هرگاه به زنان میدان داده شده، نتایج خوبی گرفتیم. زنان در وزارتخانه‌هایی مانند وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت و وزارت فرهنگ و ارشاد قادرند شایستگی‌های خود را به نمایش بگذارند که آغاز راهی بر حضور زنان شایسته در عرصه‌های مدیریتی عالی کشور باشد. وگرنه زنان متخصصی که در حوزه تجارت و یا حتی در حوزه نفتی وجود دارند، شایستگی‌های بسیار بالایی دارند. یک تجربه بسیار خوب و موفقی نیز در وزارت نفت وجود دارد که در ۴ سال گذشته شاهد حضور بسیار خوبی از زنان توانمند در سمت‌های مختلف و معاونت‌های وزارت نفت بودیم. بنابراین من فکر می‌کنم بسیار خوب است که آقای روحانی از زنان در کابینه خود بهره ببرد.

در خصوص نگاهی که معتقد است نباید زنان به دنبال وزارتخانه و کسب کرسی مدیریتی باشند چه توضیحی دارید؟

من به این موضوع اعتقاد ندارم که زنان مشکلات و مطالبات مهم‌تری دارند و نباید پیگیر حضور وزیر زن در کابینه شد. به عقیده من می‌توان پیگیر همه مطالبات شد و حضور وزیر زن نیز می‌تواند در کنار دیگر مطالبات از رئیس‌جمهور خواسته شود. می‌توان با حضور یک وزیر زن در کابینه دولت دوازدهم، راهگشا شد تا افراد شایسته‌ای در این مسئولیت‌ها قرار بگیرند. افرادی که امتحان خود را در مقاطع مختلف شغلی و زندگی پس داده‌اند و توانایی عهده‌دار شدن این پست‌ها را دارند. این موضوع بسیار خوب است و نشان از این دارد که نگاه جنسیتی در کشور کمرنگ شده است.

مشکلات اساسی زنان را در چه حوزه‌هایی می‌دانید و از نظر شما چگونه می‌توان این مشکلات را به صورت مطالبه از دولت دوازدهم پیگیری کرد؟

اینکه نگاه به زنان جامعه بر اساس توانایی‌ها، شایستگی‌ها و سایر ویژگی‌های آنها باشد. باید به حدی برسیم که اگر یک زن از یک مرد در هر پستی، شایسته‌تر بود، بتواند عهده‌دار آن مسئولیت شود و تنها به دلیل زن بودن، از کار برکنار نشود. وقتی این چنین عدالتی در کشور ایجاد شود، امکانات و موقعیت‌های شکوفایی در اختیار همه انسان‌های جامعه قرار می‌گیرد. دولت آقای روحانی ‌می‌تواند آغازگر مسیری باشد که در آن دریافت پست‌ها و مسئولیت‌ها، تنها بر اساس توانایی‌ها و شایستگی‌های افراد است. امروز زنان کشور ما مشکلات همه‌گیرتری دارند که باید به آن پرداخته شود. اما بحث حضور وزیر زن در کابینه، می‌تواند کورسوی امیدی برای زنان شود که شاید همراه با یک نگاه متفاوتی به مساله کودکان و زنان در کشور پرداخته شود و طریق آنها مشکلات بانوان و دیگر اقشار حل و فصل شود.

جز دولت، مجلس نیز وظیفه پیگری مطالبات مردم را دارد. مجلس دهم، فراکسیونی تحت عنوان زنان تشکیل داده است. عملکرد این فراکسیون را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه مطالباتی را بایستی از حوزه مجلس پیگیری کرد؟

مجلس فعلی، زنان فعال و شایسته‌ای دارد که می‌توانند پیگیر حل و فصل مشکلات زنان شوند. مطالبات بسیاری می‌توان از مجلس داشت. زنان هنوز نیازمند قوانین حمایتی هستند. زنانی هستند، که به دلایل متعددی مانند صیغه‌های ثبت نشده، فرزندان‌ آنها قادر نیستند به موقع، شناسنامه دریافت کنند و از این حق خود محروم هستند. در مجلس شورای اسلامی نیز تصویب شده که صیغه‌های ثبت نشده، به صورت قانونی هستند اما این مشکلات برای بعضی فرزندان این جامعه وجود دارد. این فرزندان وقتی شناسنامه ندارند، دفترچه بیمه خدمات درمانی نیز ندارند و در معرض آسیب‌های بهداشتی قرار دارند. برابری حقوق‌ و مزایایی که زنان و مردان دریافت می‌کنند، قوانین بازدارنده خشونت‌ علیه این قشر، ایجاد بانک اطلاعاتی برای ثبت مشخصات افرادی که خشونت علیه کودکان و زنان انجام داده‌اند و... از دیگر مسائل زنان است. سن مسئولیت کیفری زنان ۹ سال است که آیا در شرایط اجتماعی امروز، دختران ۹ ساله باید مسئولیت کیفری داشته باشند؟ مسئولیت اجتماعی با مسئولیت شرعی تفاوت دارد. مسئولیت شرعی برای انجام فرایض است اما به عنوان شخصی که مسئولیت اجتماعی و کیفری دارد، سن ۹ سال بسیار عجیب است. بحث دیگری نیز که البته اکنون در دستور کار فراکسیون زنان است، بحث اجازه همسران برای خروج زنان از کشور است. دختران ۱۹ یا ۲۰ ساله‌ای داریم که مجرد هستند و برای خروج از کشور نیاز به اجازه از پدر ندارند، اما زنان ۵۰ ساله نیازمند اجازه همسران خود هستند. طرحی دیگری که اکنون در دستور کار فراکسیون زنان است افزایش سن ازدواج دختران از ۱۳ سال است. بر اساس آمار سال ۹۴ بیش از ۲۰۴ هزار ازدواج در سنین کمتر از ۱۸ سال و حدود ۳۰ هزار ازدواج در سنین کمتر از ۱۵ سال داشته‌ایم. من به عنوان کسی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعالیت داشته نیاز جامعه را نسبت به پیشگیری‌های سطح اول و دوم احساس می‌کنم. اینکه ما بتوانیم ابزار حل مساله و مقابله با مسائل پیچیده جهان امروز را به فرزندان خود آموزش دهیم، بسیار مهم است، چرا که از این طریق، مهارت مقابله، حل مساله، تصمیم‌گیری و مسئولیت پذیری را فرا می‌گیرند. بانوان و پسران جوان ما نیازمند دریافت و آموزش مهارت‌های همسری هستند. با سونامی طلاق مواجهیم و باید راه حلی برای آن یافت. فرزندان ما باید بیاموزند که چطور برای کودکان خود مادری و پدری کنند. شرایط امروز با گذشته تفاوت‌های بسیاری دارد و این آموزش‌ها باعث می‌شود فرزندان ما در آینده والدین و همسران بهتری باشند. اینکه ما هنوز در آموزش و پرورش مددکار اجتماعی و روانشناس نداریم که در مدارس، تشخیص بدهند کودکان در معرض چه آسیب‌هایی قرار دارند و همچنین خصوصیات رفتاری آنها را پیدا کنند. ما هنوز هیچ غربالگری و بررسی دقیقی در مدارس نداریم که کودکان را در همان محیط آموزشی، کمک کنند. من فکر می‌کنم کشور ما نیازمند مشاوره‌های رایگان یا ارزان‌قیمت و همچنین با کیفیت است که دختران و پسران ما پیش از ازدواج مشاوره بگیرند و شرایط خود را بهبود ببخشند. در مجموع اما فراکسیون زنان عملکرد خوبی از خود به جای گذاشته است. در سال نخست، مداخلات مناسب و زیادی نداشتند اما اکنون به سمتی حرکت کرده‌اند که افق‌های بهتری برای آنها متصور می‌شویم. نمایندگان زن مجلس ارتباط خوبی با نهادهای مدنی گرفته‌اند و تلاش‌ می‌کنند بتوانند خواسته‌ها و نیازهای جامعه و زنان را به گوش سایر نمایندگان مجلس برسانند.

برخی معتقدند بحث‌های فرهنگی، یکی از چالش‌های کشور پس از معضلات اقتصادی است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

من لزوم تغییر و تحول در طرز نگاه به مسائل فرهنگی را بسیار جدی می‌بینم. جامعه همواره در حال تغییر و تحول است. اگر به ۱۰ سال گذشته نگاه کنیم، مشاهده می‌کنیم که تغییرات اجتماعی به‌سرعت اتفاق افتاده است و وضعیت اجتماعی امروز تفاوت‌های بسیاری با گذشته دارد. ما نیازمند یک وزارت فرهنگ هستیم که نگاه بازتری به مسائل داشته باشد و این امکان را بدهیم که در حوزه‌های فرهنگی، هنر و حتی ورزش، پتانسیل‌های جامعه شکوفا شود. در همین حوزه‌ها نیز شاهد موفقیت‌های روزافزونی از سمت جوانان و زنان هستیم. با این ظرفیت‌های بالایی که در کشور داریم، اگر نگوییم که مدیران فرهنگی کشور باید از جامعه و استعدادهای آنها فراتر رود، باید حداقل همپا با آنها پیش برود. البته من رسالت بسیار بالاتری را برای دستگاه‌های فرهنگی کشور قائل هستم و معقتدم در حوزه‌هایی مانند کتاب، سینما، تئاتر، موسیقی و... باید نقش بسیار موثرتری داشته باشد. دستگاه‌های فرهنگی به ویژه وزارت فرهنگ و ارشاد لازم است با سرعت و چابکی بیشتری کار کنند.

عملکرد زنان در دولت یازدهم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

بسیاری معقتدند که اگر آقای روحانی از وزرای زن استفاده کند، به شدت عملکرد آنها زیر ذره‌بین قرار می‌گیرد و مدیریت آنها مورد نقد قرار می‌گیرد که به نوعی حضور آنها یک تجربه ناخوشایند به حساب می‌آید و در سال‌های بعد، روسای‌جمهور آتی اجازه چنین ریسکی به خود نمی‌دهند. ولی من چنین عقیده‌ای ندارم. هر وزیر و هر مدیری ممکن است دچار کاستی‌هایی شود. عملکرد زنان در ۴ ساله گذشته نشان می‌دهد که زنان پرتلاش و توانمندی داریم. احیای دریاچه ارومیه، دستاورد بسیار مهمی بود که دکتر ابتکار موفق شد این امر را میسر سازد. دکتر مولاوردی با نگاهی بسیار صحیح و انسانی نسبت به وظایف خود تلاش‌های ارزشمندی صورت دادند. در این حوزه‌ها کارنامه بسیار خوبی از زنان شاهدیم. من فکر می‌کنم تجربه همین چند نفر، کارنامه و نمره بسیار قابل قبولی را به ما نشان می‌دهد که ما اکنون بتوانیم با اطمینان خاطر و اعتماد از زنان دیگری نیز استفاده کنیم. طی ۴ سال گذشته اتفاقات بسیار خوبی رخ داد امروز مدیران زن از آن سربلند هستند، پس دیگران هم هستند که بتوانند مناسب بالاتری کسب کنند. همان‌طور که مردان کاستی‌هایی داشته‌اند، زنان نیز ممکن است کاستی‌هایی داشته باشند و نباید در بررسی کارنامه آنها تنها نیمه‌خالی لیوان را دید.

به نظر می‌رسد در حوزه مدیریت شهری نیز زنان توانمندی‌های بالایی برای حضور داشته باشند. نظر شما درمورد حضور زنان در عرصه‌های مختلفی مانند معاونت‌ها و شهرداری‌های مناطق در بحث مدیریت شهری چیست؟

در دوره‌های گذشته زنانی بودند که در سمت‌های مختلف شهرداری مانند شهرداران مناطق حضور داشتند و تجربه همکاری مشترک با این افراد را داشته‌ام. از نظر من واقعا تجربه خوبی در این حوزه شاهد بودیم. شهردار یکی از منطقه ۷ تهران که یک زن بود کمک کرد در این قسمت از شهر، زیرساخت‌های بسیار خوبی برای کودکان ایجاد شود و کودکان این منطقه شرایط بهتری داشته باشند. دغدغه‌ها، حساسیت‌ها و ریزبینی‌های زنان در مسائل شهری و همچنین پاکدستی‌ آنها باعث می‌شود که بتوانند عملکرد بسیار خوبی در حوزه مدیریت شهری از خود به جای بگذارند.