رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه دستگاه پیمانکار راه‌اندازی مزرعه ۲۰۰هکتاری برای آموزش، پژوهش و توان‌افزایی در حوزه گرد و غبار در عراق، ستاد عتبات است، گفت: این ستاد اقدامات اولیه را در خاک عراق شروع کرده است.
به گزارش جماران، معصومه ابتکار در نشست خبری کنفرانس بین‌المللی مقابله با گرد و غبار؛ چالش‌ها و راه حل‌ها که امروز در سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد،اظهار کرد:به‌طور قطع بازگشت امنیت و آرامش به عراق با آزادسازی موصل و حذف داعش از عراق میسر می‌شود و فضایی را ایجاد می‌کند تا اقدامات بیشتری در مورد احیای تالاب‌ها و کنترل و مهار کانون‌های گرد و غبار انجام شود و دولت عراق وظایف خود را در این زمینه با جدیت انجام دهد.
وی با بیان اینکه اجلاس بین‌المللی گرد و غبار به منظور تبادل تجربیات و بررسی ساز و کارهای حقوقی، فنی و مالی برگزار می‌شود، اظهارکرد: روز دوشنبه تا روز چهارشنبه (۱۲ تا ۱۴ تیرماه) کنفرانس بین‌المللی مقابله با گرد و غباربرپا می‌شود. این کنفرانس رخداد مهمی برای کشور ما، منطقه و بسیاری از کشورهای جهان است که تحت تاثیر توفان‌های گرد و غبار قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه تعداد و شدت توفان‌های گرد و غبار طی سال‌های اخیر رو به افزایش بوده است، گفت: این توفان‌ها تاثیرات منفی بسیاری از لحاظ اقتصادی و بهداشتی برجای می‌گذارد. کشور ما از این جهت متحمل آسیب‌های بسیار شده است.
معاون رئیس جمهور با بیان اینکه ایران از طریق کشورهای مختلف از جمله عراق، سوریه، عربستان و افغانستان تحت تاثیر گرد و غبار است،تصریح کرد: این موضوع از ابتدای دولت یازدهم در دستور کار دولت قرار گرفته است و از اولین سفرها به عراق مذاکرات و پیگیری‌ها در این زمینه آغاز شد و تاکنون مذاکرات متعددی با رئیس جمهور عراق، نخست وزیر و وزیر محیط زیست این کشور در مورد ضرورت انجام تکالیف و وظایف دولت عراق در زمینه مهار کانون‌های گرد و غبار انجام شده است.
وی در ادامه اظهار کرد: از دو ماه پیش تلاش برای دستیابی به چارچوب‌های عملی با دولت عراق تشدید شده است؛ به طوری‌که ماه گذشته ما و معاون وزیرمحیط زیست عراق، یک برنامه اجرایی مشترک به منظورراه‌اندازی مزرعه ۲۰۰ هکتاری برای آموزش، پژوهش و توان‌افزایی در حوزه گرد و غبار امضاء کردیم. طبق این تفاهم‌نامه انتقال تجربه ایران به عراق در مورد گرد و غبار در ابعاد مختلف از جمله مدل‌سازی و پیش‌بینی گرد و غبار، سنجش کیفیت هوا، نحوه مدیریت عرصه سرزمینی، چگونگی کاشت نهال و مالچ پاشی، مدیریت منابع آب، احیای تالاب‌ها در این مجموعه مورد توجه قرار می‌گیرد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه عربستان یکی از کشورهایی است که کانون‌های گرد و غبار آن ایران را به طور مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد،اظهارکرد: سدسازی‌های ترکیه، صحرای قراقوم ترکمنستان از مسائل مهم در موضوع گرد و غبار ایران است. افزون بر این سیستان و بلوچستان از کانون‌های گرد و غبار افغانستان تاثیر می‌پذیرد.
ابتکار با تاکید بر اهمیت کنفرانس بین‌المللی گرد و غبار اظهار کرد: این اجلاس با پشتوانه چندین قطعنامه که به ابتکار و پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته در ایران برگزار می‌شود.
وی افزود: مهمترین مسئله در کنفرانس بین‌المللی گرد و غبار تبادل تجربیات و انتقال راه‌حل‌ها و بررسی چالش‌های مربوط به پدیده گرد و غبار است. برخی از کشورها تجربیات موفقی در این زمینه دارند. ایران نیز تجربیات و دستاوردهای قابل ارائه‌ای در این موضوع دارد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه گفت: ساز و کارهای حقوقی، فنی و مالی در کنفرانس بین‌المللی گرد و غبار بررسی خواهد شد و امیدواریم گام رو به جلویی در مقابله با گرد و غبار در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی باشد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه روند فزاینده توفان‌های گرد و غبار در نتیجه گرمایش زمین و تغییر اقلیم تشدید می‌شود، تصریح کرد: توفان‌های گرد و غبار همزمان با افزایش دما در برخی از شهرهای ایران و تعدادی از شهرهای دنیا رخ می‌دهد و این موضوع ارتباط و پیوستگی میان گرد و غبار و تغییر اقلیم را نشان می‌دهد. به همین علت در آخرین اجلاس تغییرات اقلیم در مراکش، یک نشست تخصصی درباره گرد و غبار برگزار شد که معاونان سازمان ملل نیز در این نشست بر ضرورت حل و فصل این موضوع تاکید کرد بنابراین مهم آن است که کنوانسیون تغییر اقلیم و توافق‌نامه پاریس، کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی و کنوانسیون رامسر برای حفاظت از تالاب‌ها همگی با موضوع گرد و غبار مرتبط هستند. به همین منظور نمایندگان سازمان‌ها و کنوانسیون‌ها در اجلاس تهران حضور خواهند داشت که همین موضوع ارتباط و پیوستگی مقوله و پدیده‌های مختلف را با گرد و غبار روشن می‌کند.
ابتکار در ادامه با اشاره به نقش ستاد ملی گرد و غبار در برگزاری اجلاس بین‌المللی گرد و غبار گفت: وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، نیرو، امور خارجه، کشور و سازمان هواشناسی از وزارت راه، دستگاه‌های همکار ما در برگزاری اجلاس هستند.
وی افزود: حمید چیت‌چیان - وزیر نیرو، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و خداکرم جلالی - رئیس سازمان جنگل‌ها - در این اجلاس حضور خواهند داشت. کنفرانس گرد و غبار دو جلسه وزرا و چهار جلسه تخصصی و فنی همچنین دو بازدید از کاشان و اهواز خواهد داشت. یک نشست تخصصی در روز اول با موضوع هزینه‌های اقتصادی و تاثیرات اجتماعی برگزار خواهد شد همچنین سه نشست فنی و تخصصی در روز سوم (۱۴ تیر) با موضوع سنجش، پیش‌بینی و پایش منابع گرد و غبار، مدیریت و هدایت منابع و نوآوری در روش‌های کنترل و سیاستگذاری همچنین همکاری و پاسخ‌های جهانی با رویکرد متقابل برگزار خواهد شد.
ابتکار افزود: اجلاس بین‌المللی گرد و غبار یک بیانیه و توصیه تخصصی خواهد داشت که شامل نتایج فنی برای مقابله با گرد و غبار و مهار کانون‌ها می‌شود. این بیانیه می‌تواند برای کشورها کاربردی باشد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به حضور نمایندگان و کارشناسان ۳۰ کشور در اجلاس گرد و غبار گفت: سازمان‌های بین‌المللی متعددی در این اجلاس حضور می‌یابند اما تعداد شرکت کنندگان در نوسان است و امکان تغییر آنها تا روز آخر وجود دارد. ممکن است برخی کشورها احساس کنند موضوع گرد و غبار در اولویت آنها نیست و از شرکت در اجلاس خودداری کنند.
ابتکار در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا در مورد میزان تاثیرگذاری اجلاس بین‌المللی گرد و غبار در تعهد و پایبندی کشورهای منطقه به کنترل کانون‌های گرد و غباری که ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد،اظهارکرد: قطعا این اجلاس تاثیرگذاری خوبی در این زمینه خواهد داشت و امیدواریم در پایبندی کشورها در مهار کانون‌های گرد و غبار مفید و موثر باشد. کنفرانس گرد و غبار به منظور انتقال تجربه و شکل گیری ساز و کارها و پیمان‌های منطقه‌ای برگزار می‌شود و امیدواریم باعث جلب توجه کشورهای منطقه به این موضوع شود. در مورد کشور عراق احساس می‌کنیم شرایط نسبت به سال‌های گذشته بهبود پیدا کرده است چون برقراری امنیت پیش‌نیاز چنین اقداماتی است و از آنجا که ثبات و امنیت در عراق بیشتر شده می‌توان انتظار داشت که دولت عراق با جدیت در این زمینه کار کند.
وی در مورد سدسازی‌های دولت ترکیه روی دجله و فرات و حذف حق‌آبه کشورهای پایین‌دست اظهار کرد: ترکیه یا هر کشور دیگری باید ارزیابی زیست‌محیطی سدسازی‌ها را انجام دهد و باید روشن شود که سدسازی‌ها در بالادست رود چه اثراتی در پایین‌دست دارد. لازم است همه کشورها به این موضوع توجه کنند. با کشور ترکیه مذاکراتی در این زمینه داشتیم و انتظار خود را در این زمینه مطرح کردیم. امیدواریم از طریق مذاکره و رایزنی به راهکارهای عملی و موثر برای حل این مشکل دست یابیم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به پرسشی در مورد شکل‌گیری کمپین میان‌رودان و نگارش یک نامه خطاب به دبیرکل سازمان ملل برای مقابله با سدسازی‌های دولت ترکیه تصریح کرد: نهادهای مدنی ایران بسیار فعال هستند. در سال‌های گذشته این نهادها علاوه بر رشد کمی، رشد کیفی مطلوبی نیز داشته‌اند و در شرایط حاضر سازماندهی داخلی برای نهادهای مدنی از جمله ایجاد شبکه ملی محیط زیست صورت گرفته است. به طور کلی ایران دارای نهادهای مدنی پرقدرتی است که مطالبات ملی را منعکس می‌کند. در ماه‌های گذشته فعالان مدنی کمپینی را در ارتباط با سدسازی‌های دولت ترکیه ایجاد کردند.
وی افزود: فعالان محیط زیست کشور از تاثیرات فعالیت‌های عظیم سدسازی ترکیه در منطقه نگران هستند. آنان توقع دارند این مسئله مورد توجه دولت ترکیه قرار بگیرد و حق‌آبه رودخانه‌ها و تالاب‌ها را لحاظ کند تا از اثرات سوء و منفی سدسازی‌ها بر منابع پایین دست جلوگیری شود. این سدسازی‌ها و عدم رعایت حق‌آبه رودخانه‌های اصلی و تالاب‌ها کشور، ایران را تحت تاثیر کانون‌های گرد و غبار عراق قرار داده است. این موضوع از طریق وزارت امور خارجه ایران پیگیری شده است و امیدواریم به ساز و کار مشترک برای رفع نگرانی فعالان محیط زیست دست یابیم. انتظار داریم کانون‌های گرد و غبار عراق و سوریه که روی ایران تاثیر منفی دارند مهار شوند. امیدواریم با مذاکرات و همکاری‌های فنی با دولت ترکیه در این زمینه به نقاط مشترک دست یابیم.
ابتکار در ادامه در مورد سهم منشأهای داخلی و خارجی در بروز پدیده گرد و غبار در ایران اظهار کرد: بر اساس برآورد ستاد ملی گرد و غبار ۷۵ تا ۸۰ درصد وقایع گرد و غبار ایران ،منشأ خارجی دارد. برای مثال در سال ۹۵ از ۲۸ بار گرد و غبار استان خوزستان،منشا چهار مورد داخلی و بقیه خارجی بود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به پرسشی در مورد حضور کشور عربستان در اجلاس بین‌المللی مقابله با گرد و غبار اظهار کرد: همه کشورهای منطقه از جمله عربستان به این کنفرانس دعوت شده‌اند. از کشورهای منطقه وزرا ،کارشناسان و سازمان‌های منطقه‌ای مثل کنوانسیون کویت (راپمی) حضور می‌یابند و فکر می‌کنیم پاسخ منطقه‌ای به دعوت سازمان ملل و دولت ایران برای حضور در اجلاس بین‌المللی گرد و غبار خوب بوده است.
وی در پاسخ به پرسش دیگری در مورد احتمال ایجاد ساز و کار حقوقی در نتیجه برگزاری اجلاس مقابله با گرد و غبار گفت: ساز و کار حقوقی احتیاج به بررسی و پیگیری‌های بیشتر دارد اما ممکن است این اجلاس مقدمات ایجاد ابعاد حقوقی را فراهم کند. در شرایط حاضر ساز و کارهای حقوقی مثل کنوانسیون حفاظت از تالاب‌ها و کنوانسیون مقابله با بیابان زایی داریم اما ایجاد ساز و کار قانونی ویژه برای گرد و غبار موضوع جدیدی است که با ابتکار عمل ایران این موضوع شکل بین‌المللی گرفته و ممکن است در آینده ساز و کار حقوقی نیز برای آن فراهم شود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد صرف بودجه کلان برای برگزاری اجلاس بین‌المللی گرد و غبار اظهار کرد: عمده هزینه‌های کنفرانس بر عهده سازمان ملل است. از سوی دیگر برگزاری اجلاسی در این حد برای کشوری مثل ایران امتیازاتی به دنبال دارد؛ به ویژه اینکه ایران کشوری مبتلا به پدیده گرد و غبار است بنابراین باید حداکثر استفاده را برای کشور خودمان از این اجلاس ببریم.
ابتکار در پایان در مورد بی توجهی به کانون‌های گرد و غبار داخلی گفت: ایران برای سایر کشورها کانون گرد و غبار نیست، این در حالیست که کشور ما بیشترین تاثیر را از سایر کشورها در موضوع گرد و غبار دارد. در مورد مهار کانون‌های گرد و غبار داخلی نیز باید تاکید کنم که طی چند سال گذشته مهار کانون‌های داخلی از طریق احیای تالاب‌ها و سایر اقدامات پیشرفت‌های خوبی داشته است که همه اینها نشانه توجه جدی دولت یازدهم به این موضوع است.
