حسین موسویان پژوهشگر و استاد دانشگاه پرینستون آمریکا روز شنبه در نشست یک روزه دیپلماسی علم به ریاست «رومانو پرودی» رئیس پیشین اتحادیه اروپا و نخست وزیر پیشین ایتالیا در شهربلونیا گفت که می توان با برجام بن بست پنجاه ساله عاری سازی خاورمیانه از سلاحهای کشتار را شکست.
به گزارش جماران، در این نشست که حدود یکصد نفر از شخصیت های سیاسی و علمی جهان و تعداد کثیری از رسانه ها شرکت کرده بودند رابطه علم و دیپلماسی در جهان امروز مورد بحث قرارگرفت.
«سید حسین موسویان» پژوهشگر دانشگاه پرینستون آمریکا و عضو سابق گروه مذاکره کننده هسته ای بعنوان آخرین سخنران و «پائولو جنتیلونی» نخست وزیر فعلی ایتالیا نیز سخنران اختتامیه این نشست بودند.
موسویان درسخنرانی خود سه نکته را در زمینه دیپلماسی علم مطرح کرد و گفت : اهمیت روابط مردمی در دیپلماسی علم است. ایران با حدود هشتاد میلیون جمعیت، حدود پنج میلیون دانشجو، 2500 موسسه آموزش عالی، 400 انجمن علمی غیردولتی، 800 مرکز پژوهشی و تحقیقاتی، 1000 مجله علمی و محققینی با بیش از 30000 مقاله علمی در مجلات معتبر دنیا منتشرمی کنند، داری ظرفیت عظیمی برای همکاریهای علمی است.
موسویان ادامه داد : همچنین ایران از نظر تولید مهندس، سومین مقام دنیا را دارد. بعد از روسیه، آمریکا با حدود 238 هزار در مقام دوم و ایران با 234 هزار در مقام سوم است با این تفاوت که جمعیت آمریکا چهار برابر ایران است. لذا چنین پتانسیلی، فرصتی کم نظیر برای اروپا و سایر کشورها در زمینه همکاریهای علمی و پژوهشی با ایران است.
این پژوهشگر نکته دوم را نقش دیپلماسی علم، در پیشگیری از بروز بحران های سیاسی در جهان دانست و اضافه کرد، آمریکا و اروپا درهسته ای کردن ایران در زمان رژیم شاه رقابت داشتند و آمریکا نیز برنامه های وسیع هسته ای برای ایران داشت از جمله احداث 20 نیروگاه هسته ای. بعد از انقلاب، ایران تصمیم گرفت برنامه هسته ای خود را محدود کند اما اروپا و آمریکا همکاری های علمی و تکنولوژیک خود دربخش هسته ای را قطع کردند.
به گفته عضو پیشین گروه مذاکره کننده هسته ای ، اگر آلمان پروژه بوشهر را تکمیل کرده بود، فرانسه قرارداد مشترک برای تامین سوخت بوشهر را حفظ کرده بود و آمریکا میله سوخت راکتور تهران را می داد، بحران هسته ای اساسا بوجود نمی آمد و ظرفیت دیپلماسی جهان برای پانزده سال اسیر حل این بحران نمی شد.
به عقیده موسویان ، یک نمونه در پیش رو موضوع بحران آب است که خاورمیانه بزودی گرفتارخواهد شد. همکاری های علمی و پژوهشی دراین زمینه می تواند از بروز یک بحران جدید بزرگ و در پیش در خاورمیانه جلوگیری کند.
نکته سوم از نظر موسویان، تاثیردیپلماسی علم در حل تهدیدهای جاری صلح و امنیت جهانی است و در این زمینه ادامه داد: برای نمونه برجام سندی بسیارفراتر از توافقی بین ایران و قدرتهای جهانی است. حدود 200 دانشمند هسته ای جهان حدود 18 ماه وقت صرف کردند تا چنین سند علمی را خلق کردند.این تنها سند تاریخ هسته ای جهان است که مانع انحراف برنامه صلح آمیز هسته ای به سمت ساخت سلاح می شود. لذا تصور کنید که اگر اصول این دستاورد بزرگ علمی، توسط کلیه کشورهای خاورمیانه پذیرفته شود، عملا خاورمیانه عاری از سلاحهای هسته ای تحقق خواهد یافت.
این پژوهشگر تصریح کرد :بیش از چهل سال است که دیپلماسی جهانی قادر به نهایی کردن ایده خاورمیانه عاری از سلاح های کشتار جمعی نبوده است. حال با سرمایه گذاری علمی عظیمی که موجب تولید برجام شده، می توان با برجام بن بست پنجاه ساله عاری سازی خاورمیانه از سلاحهای کشتارجمعی را شکست.
موسویان افزود :ترامپ درجهت تشکیل مثلث اسراییل-عربستان-آمریکا حرکت را آغاز کرده و قصد دارد بجای تشویق به همکاری، تقابل عربستان با ایران را تشدید کند. این مثلث قصد دارد با تحمیل تحریم های جدید تحت عناوین حقوق بشر و تروریسم، دربهره مندی ایران ازمنافع اقتصادی برجام اخلال کند.
به گفته پژوهشگر دانشگاه پرینستون ، همکاریهای این مثلث علیه ایران، عواقب منطقه ای و بین المللی فراتر از موضوع هسته ای خواهد داشت. با توجه به سیاست های نتانیاهو، امیدی به پروسه صلح فلسطین نیست. تشدید تقابل عربستان با ایران نیز اختلافات جهان تسنن و تشیع را تقویت و بحرانهای جاری منطقه را وخیم تر خواهد کرد.
عضو سابق گروه مذاکره کننده هسته ای با اشاره به این که بدون یک ساختار جدید همکاری و امنیت در خلیج فارس، شانسی برای صلح پایدار بین اعراب حاشیه خلیج فارس با ایران نخواهد بود، ادامه داد : ایتالیا و اروپا می توانند نقش سازنده ای در این مورد ایفاء کنند. زمانی که سه کشور اروپایی مذاکرات هسته ای با ایران را آغازکردند، سفیر ایتالیا نزد من گله داشت که چرا ایتالیا در این گروه نیست. اما نهایتا، با تلاش های خانم موگرینی ، ایتالیا نقش مهم خود را ایفاء کرد.
وی گفت :امروز رم می تواند پیشقدم شده و با همکاری بروکسل، همکاریهای جمعی علمی اروپا با کشورهای حاشیه خلیج فارس را شکل دهد. همکاریهای مشترک علمی جمعی درحوزه خلیج فارس می تواند آغاز خوبی برای همکاریهای جامع این کشورها باشد.
«پائولو جنتیلونی» نخست وزیر ایتالیا در سخنرانی اختتامیه خود با استقبال از پیشنهادات موسویان گفت: ایتالیا می تواند نقش مهمی درتقویت همکاریهای چندجانبه ایفاء کند. همان طورکه آقای موسویان گفتند همکاری های علمی و تحقیقاتی درخاورمیانه، ایده خوبی است. گفتگوهای دانشمندان هسته ای دردوران مذاکرات برجام، تاثیر مهم خود را اثبات کرد. در سفری که اخیرا به کویت داشتم، متوجه شدم که امیر این کشور علاقه مند به چنین همکاریهایی است و نقش مثبتی برای بهبود روابط ریاض و تهران هم داشته است.
وی افزود :من کاملا با پیشنهاد آقای موسویان موافقم. پیشنهاد همکاریهای علمی برای حل تهدیدات صلح و امنیت بین الملل قابل توجه است. همکاریهای علمی هم می تواند مانع بروز برخی از بحرانها شود و هم می تواند بعد از بروز بحران در جهت حل آن کمک موثری داشته باشد.
«رومانو پرودی» رئیس پیشین اتحادیه اروپا هم درجمع بندی خود بعنوان رئیس جلسه با اشاره به پیشنهادات موسویان گفت: برای وساطت اروپا نیازمند شانه ها و بازوان قوی هستیم چون اوضاع روابط ایران و کشورهای همسایه عرب، خیلی وخیم است. اما باید تلاش کرد و همکاریهای علمی تسهیل کننده خوبی خواهد بود.
