امام خمینی(ره) در وصیت‌نامه عبادی - سیاسی خود برای دانشگاه، دانشگاهیان و دانشجویان پیام‌ها و سخنانی بیان فرموده‌اند که اگر این رهنمودها با دقت و از ابعاد گوناگون مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرند و به آن عمل شود بسیاری از مشکلات امروز جامعه رفع و راه نجات یک ملت و کشور محقق میشود.
به گزارش جماران، امام خمینی(ره) همواره توجه و جایگاه ویژه‌ای به دانشگاه‌ها و دانشگاهیان داشتند. بطوریکه در بخشی از وصیت‌نامه عبادی خود توصیه‌های قابل تاملی به دانشگاه‌ها، دانشجویان و دانشگاهیان نمودند و تاکید کردند: " مبداء همه تحولات و مقدرات یک کشور، دانشگاه است و دانشگاه است که یک کشور را اصلاح یا تباه میکند" و در این زمینه متذکر میشود که "ما باید دانشگاه اسلامی داشته باشیم". منظورشان از دانشگاه اسلامی نیز به این معنی بود که دانشگاه‌ها باید استقلال داشته باشند و وابسته به شرق و غرب نباشند.
دو وظیفه اصلی دانشگاه‌ها
امام خمینی(ره) دو نقش را برای دانشگاه‌ها ترسیم کردند و تاکید کردند: "تربیت و اصلاح انسان‌ها و تربیت دانشمندان و متخصصان دو وظیفه دانشگاه‌ها است که هر دو کار باید در کنار یکدیگر انجام شود. در واقع اگر دانشگاه را ما سُست بگیریم و از دست برود، همه چیزمان از دستمان رفته است". بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که دانشگاه هم منشاء دردها و فسادهای موجود و هم منشاء اصلاح کشور است و بسته به اینکه دانشگاه‌ها، استادان و دانشجویان چه جهت گیری‌هایی داشته باشند، ثمرات آن نیز مشخص خواهد شد.
اهمیت دانشگاه
ایشان همواره بر این جمله که دانشگاه، مبداء همه تحولات است تاکید نمودند و در مواردی دیگر با بکارگیری اصطلاحاتی نظیر، "مقدرات" و "سرنوشت"، دانشگاه را منشاء این مقدرات و سرنوشت میدانند و آن را در رأس امور میخوانند؛ جملاتی نظیر "مقدرات این مملکت، دست این دانشگاهیهاست"، یا " در دانشگاه باید سرنوشت یک ملت تعیین شود" و "دانشگاه که رأس امور هست و تقدیرات یک کشوری، مقدرات یک کشوری بسته به وجود آنهاست، باید جدیت کنند که روی خودشان را از غرب و شرق برگردانند" نمونه‌ای از اهیمت دانشگاه‌ها از دیدگاه بنیانگذار کبیر انقلاب است.
جهت‌گیری‌های امام(ره) در مورد دانشگاه
امام خمینی(ره) همچنین اشاره نمودند: "امیدوارم احساس کرده باشید که همه دردهای ایران از دانشگاه شروع شده است و دانشگاه یک کشوری اگر اصلاح شود، آن کشور اصلاح میشود." در بیاناتی دیگر تاکید می کنند: "دانشگاه خوب، یک ملت را سعادتمند میکند و دانشگاه غیراسلامی و بد یک ملت را عقب میزند" و در جای دیگر می فرمایند: "این افرادی که از دانشگاه میآیند، یا مخرب یک کشوری هستند و یا سازنده آن وهر چه از خوبی‌ها و بدی‌ها برای یک ملتی تحقق پیدا میکند وابستگی یا استقلال، در قید و بند بودن و اختناق یا آزادی، تابع تربیت‌های دانشگاهی است."
توسعه کشور در گروه دانشگاه‌ها
در همین راستا امام خمینی(ره) اشاره می کند: "دانشگاه است که امور کشور را اداره میکند و دانشگاه است که نسل‌های آینده و حاضر را تربیت میکند. و اگر چنانچه دانشگاه در اختیار چپاولگرهای شرق و غرب باشد، کشور در اختیار آنهاست".
نقش اساتید دانشگاه‌ها
ایشان همچنین نقش اساتید دانشگاه‌ها را در سازندگی کشور کلیدی می‌داند و تاکید دارد: "اساتید دانشگاه بدانند که اگر چنانچه دانشگاه را بسازند، کشورشان را بیمه کردهاند تا آخر." همچینن به اساتید و دانشگاهیان تاکید دارد: "وصیت اینجانب به جوانان عزیز دانشسراها و دبیرستانها و دانشگاه‌ها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قیام نمایند تا استقلال و آزادی خود و کشور و ملت خودشان مصون باشد. همچنین دانشگاه‌ها خودکفا و مستقل باشند تا نیاز به غرب نداشته باشیم. جوانان ما، دانشمندان ما، اساتید دانشگاه‌های ما از غرب نترسند، اراده کنند در مقابل غرب قیام کنند و نترسند."
اسلامی شدن دانشگاه
امام خمینی(ره) در خصوص اسلامی شدن دانشگاه‌ها نیز می‌فرمایند: "ما باید این مسأله را دنبال کنیم که دانشگاه اسلامی شود تا برای کشور ما مفید گردد" و نیز در جملهای دیگر تاکید دارند باید قبل از هر چیز دانشگاه اسلامی باشد. برای اینکه کشور هر چه صدمه خورده است، از کسانی بوده که اسلام را نمیشناختهاند."
بنابر فرمایشات امام خمینی(ره)، مفهوم اسلامی شدن دانشگاه این است که استقلال پیدا کند و خودش را از غرب جدا کند و خودش را از وابستگی به شرق جدا کند. و یک مملکت مستقل، یک دانشگاه مستقل، یک فرهنگ مستقل داشته باشیم. بنابراین باید دانشگاه‌ها بیدار شوند. باید از همین دبستان تا آن آخر دانشگاه از این افکار غربزده تهی بشوند، و شرق روی پای خودش بایستد و در این زمینه به روشنفکران و متفکران دانشگاهی تاکید دارند، گویندگان، روشنفکران، متفکران، دانشگاهیان و دانشمندان همه توان خود را صرف قطع امید از دشمن اصلی ما امریکا کنند.
خودباوری و اتکا به خود
براساس گفتههای امام خمینی (ره)، "خودباوری"، "اتکا به خود" و "خویشتنیابی" در دانشگاه‌ها بسیار با اهمیت است به طوری که می‌تواند بسیاری از خلاء‌ها را جبران کند. در این رابطه خطاب به دانشجویان می‌فرمایند: "شما دانشجویان عزیز! خودتان درصدد این باشید که از غربزدگی بیرون بیایید. این گمشده خودتان را پیدا کنید. گمشده شما، خودتان هستید".
بنا برتاکیدات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، مهمترین عامل در کسب خودکفایی و بازسازی، توسعه مراکز علمی و تحقیقات، تمرکز و هدایت امکانات و تشویق کامل و همه جانبه مخترعین و مکتشفین و نیروهای متعهد و متخصصی است که شهامت مبارزه با جهل را دارند و از لاک نگرش انحصاری علم به غرب و شرق بدر آمده و نشان دادهاند که میتوانند کشور را روی پای خود نگهدارند و باید دانشگاه‌ها خودکفا شوند که احتیاج به دانش غرب نداشته باشند.
توطئه دشمن در دانشگاه‌ها
ایشان درباره توطئه‌های بزرگ دشمن در مورد دانشگاه‌ها، فرموده‌اند: "از توطئه‌های بزرگ آنان، چنانچه اشاره شد و کرارا تذکر داده‌ام، به دست گرفتن مراکز تعلیم و تربیت خصوصا دانشگاه‌ها است که مقدرات کشورها در دست محصولات آنها است. روش آنان با روحانیون و مدارس علوم اسلامی فرق دارد با روشی که در دانشگاه‌ها و دبیرستانها دارند. نقشه آنان برداشتن روحانیون از سر راه و منزوی کردن آنان است؛ یا با سرکوبی و تبلیغات و تهمت‌ها و نقشه‌های شیطانی برای جدا کردن قشر تحصیل کرده و به اصطلاح خشونت و هتاکی که در زمان رضاخان عمل شد ولی نتیجه معکوس گرفته شد، یا با روشنفکر که این هم در زمان رضاخان عمل می‌شد و در ردیف فشار و سرکوبی بود و در زمان محمدرضا ادامه یافت بدون خشونت ولی موذیانه."
مراقب سلامت دانشگاه‌ها باشیم
"پس اکنون که دانشگاه‌ها و دانشسراها در دست اصلاح و پاکسازی است، بر همه ما لازم است با متصدیان کمک کنیم و برای همیشه نگذاریم دانشگاه‌ها به انحراف کشیده شود؛ و هرجا انحرافی به چشم خورد با اقدام سریع به رفع آن کوشیم. و این امر حیاتی باید در مرحله اول با دست پر توان خود جوانان دانشگاه‌ها و دانشسراها انجام گیرد که نجات دانشگاه از انحراف، نجات کشور و ملت است."
ضرورت همبستگی دانشگاهیان با روحانیون
ایشان در بخشی از وصیت نامه خود بر ضرورت همبستگی دانشگاهیان با روحانیون تاکید دارند و می‌فرمایند: "اکنون که به خواست خداوند متعال و مجاهدت ملت از روحانی و دانشگاهی تا بازاری و کارگر و کشاورز و سایر قشرها، بند اسارت را پاره و سد قدرت ابرقدرت‌ها را شکستند و کشور را از دست آنان و وابستگانشان نجات دادند، توصیه اینجانب آن است که نسل حاضر و آینده غفلت نکنند و دانشگاهیان و جوانان برومند عزیز هر چه بیشتر با روحانیان و طلاب علوم اسلامی پیوند دوستی و تفاهم را محکمتر و استوارتر سازند و از نقشه‌ها و توطئه‌های دشمن غدار غافل نباشند و به مجرد آنکه فرد یا افرادی را دیدند که با گفتار و رفتار خود درصدد است بذر نفاق بین آنان افکند او را ارشاد و نصیحت نمایند؛ و اگر تأثیر نکرد از او روگردان شوند و او را به انزوا کشانند و نگذارند توطئه ریشه دواند که سرچشمه را به آسانی می‌توان گرفت. و مخصوصاً اگر در اساتید کسی پیدا شد که می‌خواهد انحراف ایجاد کند، او را ارشاد و اگر نشد، از خود و کلاس خود طرد کنند. و این توصیه بیشتر متوجه روحانیون و محصلین علوم دینی است. و توطئه‌ها در دانشگاه‌ها از عمق ویژه‌ای برخوردار است و هر قشر محترم که مغز متفکر جامعه هستند باید مواظب توطئه‌ها باشند."
تلاش‌های رژیم پهلوی برای تفرقه افکنی بین دانشگاهیان
امام خمینی(ره) در بخش‌هایی از وصیت نامه خود با اشاره به نقشه‌های دشمن در زمان محمدرضا شاه برای کشور از جمله دانشگاه‌ها، فرموده‌اند: "در زمان محمدرضا با نقشه و روش‌های دیگر که یکی از آنها ایجاد عداوت بین دانشگاهیان و روحانیان بود، که تبلیغات وسیعی در این زمینه شد؛ و مع‌الأسف به واسطه بی‌خبری هر دو قشر از توطئه شیطانی ابرقدرت‌ها نتیجه چشمگیری گرفته شد. از یک طرف، از دبستان‌ها تا دانشگاه‌ها کوشش شد که معلمان و دبیران و اساتید و رؤسای دانشگاه‌ها از بین غربزدگان یا شرق زدگان و منحرفان از اسلام و سایر ادیان انتخاب و به کار گماشته شوند و متعهدان مؤمن در اقلیت قرار گیرند که قشر مؤثر را که در آتیه حکومت را به دست می‌گیرند، از کودکی تا نوجوانی و تا جوانی طوری تربیت کنند که از ادیان مطلقا و اسلام بخصوص و از وابستگان به ادیان خصوصاً روحانیون و مبلغان، متنفر باشند."
نگذاریم بین دانشگاهیان، ملت و روحانیون فاصله بیفتد
ایشان در ادامه وصیت نامه خود تاکید نمودند: "دانشگاهیان را عمال انگلیس در آن زمان، و طرفدار سرمایه‌داران و زمینخواران و طرفدار ارتجاع و مخالف تمدن و تعالی در بعد از آن معرفی می‌نمودند. و از طرف دیگر، با تبلیغات سوء، روحانیون و مبلغان و متدینان را از دانشگاه و دانشگاهیان ترسانیده و همه را به بی‌دینی و بی‌بند و باری و مخالف با مظاهر اسلام و ادیان متهم می‌نمودند. نتیجه آن که دولتمردان مخالف ادیان و اسلام و روحانیون و متدینان باشند و توده‌های مردم که علاقه به دین و روحانی دارند مخالف دولت و حکومت و هر چه متعلق به آن است باشند و اختلاف عمیق بین دولت و ملت و دانشگاهی و روحانی راه را برای چپاولگران آنچنان باز کند که تمام شئون کشور در تحت قدرت آنان و تمام ذخایر ملت در جیب آنان سرازیر شود، چنانچه دیدید به سر این ملت مظلوم چه آمد، و می‌رفت که چه آید."
امام خمینی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در وصیت نامه خودضمن روشن کردن همه جوانب مربوط در حوزه دانشگاه‌ها و تهدیداتی که در این زمینه وجود دارد، با بیان این جمله که " امیدوارم دانشگاهی داشته باشیم که به درد ملت بخورد" آروز می‌کنند، دانشگاهی مفید برای ملت داشته باشیم به گونه‌ای که دانشگاه‌های ما مرکز تخصص علمی و انسانسازی باشد تا علاوه بر کشورهای اسلامی از ملت‌های دیگر نیز برای تحصیل به دانشگاه‌های ما بیایند.
