طرح بلندپروازانه چین برای احیای جاده ابریشم گرچه از نظر اقتصادی با حمایت کشورهای زیادی روبرو شده است اما تردیدهایی را به ویژه از سوی اروپا در مورد هدف و خط مشی های چین در راه اندازی آن به وجود آورد.
به گزارش جماران؛ جمهوری خلق چین برنامه های بلندپروازانه ای را با عنوان «یک کمربند، یک راه» (One Belt, One Road) برای احیای «جاده ابریشم» در پیش گرفته است. مقام های ارشد چین اعلام کرده اند صدها میلیارد دلار را برای به سرانجام رساندن این پروژه در این کشور و مسیر آن سرمایه گذاری خواهند کرد.
پکن از سال 2013 امکان و ظرفیت ها برای انجام این پروژه بزرگ را مورد بررسی قرار داد و از دیروز اعلام کرد که با هدف ایجاد یک منطقه اقتصادی یکپارچه و هماهنگ در مسیر کشورهای جاده ابریشم قدیم این پروژه را دنبال می کند.
چین در چارچوب این طرح برای بیشتر از 50 کشور و میلیاردها انسان برنامه ریزی کرده است. پکن اکنون با ده ها کشور و نهاد بین‌المللی توافقنامه هایی را امضا کرده است.
در این اجلاس دو روزه رهبرانی از 29 کشور دنیا حضور یافتند. گرچه دولت چین به صورت رسمی اعلام کرد 124 میلیارد دلار را برای این پروژه هزینه می کند اما «بانک توسعه چین» نیز مبلغ 890 میلیارد دلار را برای 900 پروژه در نظر گرفته است.
** پکن در مسیر گسترش تجارت آزاد
«ژی جینپینگ» رئیس جمهوری چین در سخنرانی خود هدف این طرح را نه تنها گسترش نفوذ چین در عرصه بین الملل بلکه شیوه تازه ای از همکاری های تجاری در عرصه جهان دانست که سرانجام موجب سود همه کشورها و رشد اقتصاد جهانی می شود.
تارنمای خبرگزاری «رویترز» سرمایه گذاری 124 میلیارد دلاری چین در جاده ابریشم نوین را عاملی برای تبدیل پکن به قهرمان عرصه جهانی سازی عنوان کرد. رئیس جمهوری چین نیز این اقدام را ایجاد مسیری برای صلح و تجارت آزاد و تغییر مدل های کهنه تجارت دانست. تغییری که تجارت براساس رقابت و بازی قدرت دیپلماتیک را به چارچوبی از همکاری و منافع مشترک تبدیل می کند.
رئیس جمهوری چین تاکید کرد که باید شرایطی را به وجود آورد تا ایجاد نظام های عادلانه، منطقی و شفاف در تجارت جهانی و قوانین سرمایه گذاری دنبال شود.
براساس گزارش رویترز چین برنامه ریزی کرده است تا حجم واردات خود از کشورهایی را که در این پروژه مشارکت می کنند در پنج سال آینده به 2 تریلیون دلار برساند.
** انتقاد از سیاست های حمایتگرایانه چین
از جمله انتقادهایی که کشورهای جهان به دولت چین وارد می کنند حمایت پکن از اقتصاد داخلی خود است. چین از روش های گوناگون همچون وضع تعرفه واردات، سختگیری برای فعالیت شرکت های خارجی در چین و پایین نگاه داشتن ارزش پول ملی، عرصه را بر روی شرکت هایی که دنبال فعالیت تجاری در چین هستند تنگ می کند. در همین زمینه کشورهای بزرگ جهان خواستار بازشدن درهای اقتصاد چین به روی کشورهای دیگر هستند.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت: آلمان از چین درخواست کرد ضمانت هایی را در مورد اجرای دقیق و کامل تر قوانین تجارت آزاد در برنامه های خود برای ایجاد جاده ابریشم نوین ارائه کند.
آلمان هشدار داد تا زمانی که این تضمین ها برای اجرای رقابت آزاد در چارچوب های تجاری از سوی دولت چین داده نشود کشوراو به بیانیه نشست جاده ابریشم نوین ملحق نمی شود.
به نوشته رویترز، برخی دیپلمات های غربی از این نشست ابراز ناراحتی کرده اند و در کل این اقدام چین را تلاشی برای افزایش نفوذ چین در جهان توصیف کردند. این دیپلمات ها همچنین در مورد شفافیت این طرح و دسترسی شرکت های خارجی به این کمربند اقتصادی نگران هستند.
«بریجیت زیپریس» وزیر امور اقتصاد و انرژی آلمان هم خواستار شفافیت بیشتر اجراکنندگان این ابتکار شد. وی همچنین بر ضرورت رعایت استانداردهای بین المللی برای همه شرکت ها و کشورها شد.
وی تاکید کرد: ما می خواهیم همانطور که شرکت های چینی در آلمان حضور و فعالیت آزاد دارند شرکت های آلمانی هم به همان اندازه در چین فعال باشند.
در حالی که بسیاری از مقام های سیاسی و تحلیلگران اقتصادسیاسی تاکید دارند: چین باید سیاست های حمایتگرایانه خود را ترک کند. اما رئیس جمهوری چین اصرار می کند دیگر کشورها از این سیاست ها دست بکشند.
تارنمای خبرگزاری «دویچه وله» در گزارشی به همین امر اشاره کرد و افزود بسیاری از رهبران جهان در مورد مقاصد راهبردی و سیاسی پکن و میزان آزادسازی بازار و اقتصاد این کشور ابراز تردید کرده اند.
برخی تحلیلگران اقتصادی نیز قرار گرفتن بیش از 50 کشور در دام پروژه های این ابتکار را عاملی برای بدهی های سنگین و وابستگی آن ها به چین ارزیابی می کنند.
خبرگزاری آلمانی نوشت این در حالی است که رئیس جمهوری چین از رهبران جهان خواست تا از حمایت گرایی دست بردارند. باوجود ادعاهای چین برای حمایت از آزادی تجاری، بسیاری از بازرگانان و شرکت های غربی در مورد نظارت و شفافیت، رقابت عادلانه، معیارهای کارگری و استانداردهای محیط زیست این پروژه ابراز تردید کرده اند. همچنین تحلیلگران پکن را متهم می کنند سیاست های حمایتگرایانه خود را به نفع تجارت داخلی چین و منافع بین المللی خود کنار نگذاشته است.
**بدبینی به اهداف بلندمدت چین
از زمانی که چین خود را به سطح نخست اقتصادهای برتر جهان رساند بسیاری از کشورهای ثروتمند و پرقدرت نسبت به افزایش نفوذ و توان این کشور در عرصه های بین المللی ابراز نگرانی کردند. در سال های گذشته همزمان با افزایش توان اقتصادی، پکن نیز قدرت و بودجه نظامی خود را افزایش داد و بر حجم حضور خود در عرصه های سیاست بین الملل افزود. حال بسیاری از تحلیلگران به ویژه در اروپا اعتقاد دارند چین پس از فتح قله های اقتصادی جهان، در صدد رسیدن به جایگاه برتر در عرصه های سیاست بین الملل است.
تارنمای روزنامه انگلیسی «گاردین» نیز همین رویکرد بدبینانه به اهداف چین را دنبال کرد و نوشت چین با سرمایه گذاری 900 میلیارد دلاری در پروژه جاده ابریشم به دنبال ایجاد یک امپراتوری است. این روزنامه انگلیسی نوشت گرچه رهبران حاضر در نشست، این ابتکار را آغاز دوره ای طلایی از جهانی شدن دانسته اند اما نسبت به آینده چندان خوش بین نیستند.
تارنمای روزنامه «تایمز هند» (Times of India) نیز در همین چارچوب عنوان داشت که دهلی نو اعتقاد دارد این طرح تنها اندکی با بنگاه های امپریالیستی که نتیجه آن فقط بدهی و ورشکستگی جامعه ها است تفاوت دارد.
هنوز تردیدهای عمیقی وجود دارد وجود دارد. غربی ها به پکن سوءظن دارند و می گویندچین به دنبال توافقی برد-برد نیست و بیشتر از همه می خواهد بسیاری از کشورها را به چرخه اقتصادی خود وابسته کند و قدرت ژئوپلیتیکی خود را توسعه دهد.
به نوشته گاردین، بسیاری از دیپلمات های غربی ابراز نگرانی کردند که نمی توان نیت اصلی چین را متوجه شد زیرا هنوز مشخص نیست که به شرکت های غیرچینی تا چه اندازه اجازه داده می شود تا در این پروژه مشارکت داشته باشند.
یکی از نشانه های این نگرانی هم این گونه تفسیر می شود که از میان رهبران گروه کشورهای های جی 7، تنها «پائولو جنتیلونی» نخست وزیر ایتالیا در این نشست شرکت کرد.
دویچه وله هم در گزارش دیگری این طرح را نه تنها برای کشورهای آسیایی مفید نمی داند بلکه آن را موجب بروز منازعه های داخلی و ژئوپلتیکی در منطقه توصیف کرد. انتقادها به طرح چین از سوی اتحادیه اروپا زیاد بوده است. از یک سو بار مالی سنگین پروژه ها موجب نگرانی هایی شده است و از طرف دیگر این پروژه می تواند پیامدهای اجتماعی اقتصادی شدیدی را بر کشورهای شرکت کننده در این طرح باعث شود.
تارنمای شبکه تلویزیونی «ای بی.سی» نیز عنوان کرد که هدف چین از دست زدن به این طرح، تلاش برای سیطره بر تجارت جهانی است. چین با ساخت شبکه ای گسترده از مسیرهای جدید تجاری در جهان (راه آهن و دریایی) می خواهد دسترسی خود به اروپا را راحت تر کند.
این شبکه تلویزیونی آمریکا مدعی شد درست زمانی که آمریکا در حال عقب نشینی از بخش های گوناگون جهان است، چین تلاش دارد سلطه جهانی خود را تضمین کند و برای دهه های آینده، اقتصاد داخلی و رشد خود را قطعی سازد.
