برخی از نامزدهای انتخاباتی در مناظره‌ها به حدی درگیر مسائل حاشیه‌ای شدند که هیچ گونه برنامه‌ای از خود در خصوص سیاست خارجی و تهدیدهای امنیت ملی ارائه نکردند و این بحث ذهن‌های بسیاری را به تعجب واداشته است.
به گزارش جماران، «عبدالرضا فرجی‌راد» سفیر سابق کشورمان در نروژ در خصوص عدم اشاره برخی از نامزدهای انتخابات ۹۶ به مسائل مربوط به تهدیدات امنیت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران عنوان کرد: واقعیت این است که در سه مناظره برگزار شده از سوی رسانه ملی یکی از مباحثی که مورد غفلت قرار گرفت و برخی از کاندیداها هم برنامه‌ای مرتبط با آن ارائه نکردند، موضوع روابط خارجی و امنیت ملی کشورمان بود. دلیل این که چنین موضوع‌هابب در مناظره‌های انتخاباتی طرح نشده و مورد بررسی قرار نگرفت و نامزدهای انتخاباتی برنامه‌های خود را در این محور مطرح نکردند، گستره زیادی از عوامل را در بر می‌گیرد: نخست اینکه مدل برگزاری مناظره‌ها و مدت زمان اختصاص داده شده به نامزدها کوتاه بود و در واقع کاندیداها نتوانستند به واکاوی برنامه‌های خود حول محور سیاست خارجی و امنیت ملی بپردازند. از سمت دیگر، مباحث کم ارزش، بیش از سایر محورهای اساسی دیگر مورد نقد و بررسی قرار گرفت و نهایتاً شاهد بودیم که خروجی این روند جنجال نامزدها با یکدیگر بود و همین امر مسائل مهمی مانند راهبردهای خارجی و تهدیدهای جمهوری اسلامی ایران را با غفلت روبه‌رو کرد.
وی ادامه داد: ورود کاندیداها به مسائل کم ارزش و طرح مسائلی که به مُچ‌گیری یکدیگر منتهی می‌شد، موجب شد تا مردم از توانایی و تفکر نامزدها در خصوص مسائل منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای که به نوعی با سیاست و امنیت گره خورده است، مطلع نشوند. در اینجا باید این موضوع را یک خلاء جدی و مهم در مناظره‌های این دوره از انتخابات ریاست جمهوری قلمداد کرد. لازم به ذکر است که تهدیدات پیش روی ما حول دو محور ارزیابی می‌شود، نخست «تهدیدهای کشوری» و دوم «تهدیدهای بین‌المللی». بدون شک با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید روابط وی با کشورهای عربی منطقه بیش از پیش پررنگ‌تر می‌شود؛ به گونه‌ای که شاهد هستیم نخستین سفر خارجی وی به عربستان و سرزمین‌های اشغالی برنامه‌ریزی شده است.
با توجه به سابقه اقتصادی ترامپ و همین طور عقد قرارداد ۱۰۰ میلیارد دلاری میان واشنگتن و ریاض باید بگوییم که وی در صدد است تا بتواند علاوه بر کسب منافع مادی از کشورهای عربی، مثلثی از اتحاد خود با عربستان و اسرائیل ایجاد کند که ضلع اصلی آن همانند گذشته ایالات متحده خواهد بود. از این جهت باید توجه داشت که تهدیدها همانند گذشته نیستند و وارد فاز جدی‌تری شده‌اند. چراکه عربستان در صدد است برای مقابله با ایران به نوعی اقدام به باج دادن به ترامپ کند و در مقابل آن امنیت خود را خریداری کرده و ناامنی را به منطقه القاء کند.
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه با بیان اینکه سناریوهای گوناگونی در سطح منطقه‌ای از سوی دولت آمریکا و کشورهای اروپایی در حال طرح‌ریزی است، اظهار کرد: استقرار نظامیان کشورهای اروپایی مانند بریتانیا در اردن نشان می‌دهد که سناریوهای جدیدی برای سوریه و به خصوص دمشق در حال طرح‌ریزی و اجرا است. از جهتی دیگر اسرائیل وارد گفت‌وگو‌های علنی با کشورهای عربی به خصوص عربستان سعودی شده است که دنباله این موضوع را می‌توانیم در تهدیدهای غیردولتی یعنی «تروریسم افراطی» مشاهده کنیم. از این جهت باید متوجه بود که گروه اول یعنی کشورهای توزیع کننده بحران، در ارتباط کامل با تهدید غیردولتی که همان جریان تروریستی حاکم بر منطقه و فرامنطقه به شمار می‌رود، هستند.
وی افزود: در پرونده سوریه شاهد برگزاری چهار دوره از نشست آستانه بودیم و خروجی آنها را به دقت رصد کردیم اما مساله‌ای که به صورت جدی می‌تواند امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را با خطر روبه‌رو کند، موضوع انتقال تروریست‌ها از غرب آسیا به آسیای میانه است. بر اساس راهبردهای مشخص شده قرار بر این بود تا تروریست‌های فعال در سوریه و عراق پس از پایان درگیری‌های خود در این دو کشور به شهر سرت واقع در شمال لیبی که پایتخت سوم داعش قلمداد می‌شد، منتقل شوند اما در اینجا شاهد بودیم که سناریو به طور دیگری رقم خورد؛ چراکه تمامی آنها به افغانستان منتقل شدند و در قالب پروژه‌ای جدید تحت عنوان «ولایت خراسان» تسلیح، تجهیز و نهایتاً وارد فاز عملیاتی شدند که حتی دامنه آن تا قلب پاکستان هم کشیده شده است.
باید توجه داشت که اگر دنباله ناامنی‌های غرب آسیا در منطقه آسیای مرکزی و کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان بیش از حالت فعلی فعال شود، بدون تردید مرزهای شرقی کشور ما هم مورد تهدید واقع می‌شود که البته به غیر از ایران، روسیه و بسیاری از کشورها در لیست اهداف تروریست‌های مستقر در آسیای میانه قرار خواهند گرفت. از این جهت وضعیت فعلی این پیام را به سمت کشور ما مخابره می‌کند که هر لحظه احتمال دارد سطح تهدید افزایش پیدا کند در اینجاست که متاسفانه برخی از نامزدها به صورت مشخص و مدون برنامه‌ها و سیاست‌های خود در مورد این تهدیدات را مطرح نکردند و این موضوع همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
سفیر اسبق کشورمان در مجارستان در ادامه عنوان کرد: از نامزدهای این دوره از انتخابات ریاست جمهوری کشور انتظار داشتیم که مسائل مربوط به روابط خارجی، تهدیدات ملی و همچنین مدل برقراری ارتباطات و گفتمان با نظام بین‌الملل را برای مردم کشورمان تشریح کنند. چراکه نظام بین‌الملل در حال گذار است و تحولات منطقه منتظر جناح‌بندی برخی از نامزدها نخواهد شد. از این نظر با توجه به متغیرهای بسیار مهمی مانند به راه‌اندازی پروژه کردستان بزرگ، فعال شدن تروریست‌ها در پشت مرزهای شرقی کشورمان که در هفته‌های گذشته ظاهر شده است؛ می‌طلبید تا نامزدهای انتخاباتی در خصوص سیاست‌های خود در قبال این تهدیدها حساسیت بیشتری نشان بدهند و آنها را تشریح می‌کردند. به گونه‌ای که تحولات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در حال سپری شدن است اما زمانی که نتوانیم مسائل را به صورت موشکافانه بررسی کنیم ،بدون تردید نمی‌توانیم برنامه خاصی برای مقابله داشته باشیم.
فرجی‌راد با اشاره به این که در مناظره‌ها برجام به سیبل برخی از نامزدها برای شانه خالی کردن از ارائه پاسخ درست به پرسش‌ها تبدیل شده بود، گفت: برجام یکی از موضوع‌هایی بود که از سوی برخی نامزدها مورد هدف قرار گرفت اما کاندیداها هیچ گونه‌ای اشاره‌ای نکردند که چگونه می‌خواهند با این پرونده روبه‌رو شوند؛ چراکه مسائل راهبردی در سیاست خارجی و همچنین امنیت کشورمان تا حد زیادی به این پرونده گره خورده است، حال باید ببینیم که چگونه می‌خواهیم با لابی‌های قدرتمندی که علیه ایران خصوصاً پس از روی کار آمدن ترامپ تقویت شده‌اند، مواجه شده و مقابله کنیم. اگر نتوانیم روی تهدیدهای خودمان متمرکز شویم و آنها را به صورت علمی و درست و غیرجناحی تحلیل و بررسی کنیم، بدون شک اقتصاد و حتی حیات سیاسی - اجتماعی ما با مخاطره روبه‌رو خواهد شد؛ لذا نباید طوری گام برداشت که وضعیت در محور سیاست خارجی و فهم تهدیدهای کشورمان به قبل از سال ۹۲ برگردد.
بسیاری از راهبردهای خارجی و امنیتی ما در سطح کلان، از سوی مقام‌های ارشد و شورای امنیت سیاست‌گذاری می‌شود که در این بین تنظیم روابط ما با همسایگان هم به صورت دیگر پیگیری می‌شود که البته اختلاف سلیقه‌های متفاوتی در این بین وجود دارد. باید قبول کنیم که در تمام دنیا روابط خارجی توسط وزارت خارجه تبیین می‌شود و در برخی از موضوع‌های حساس، دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی وارد پرونده می‌شوند. اما باید توجه داشت که نمی‌توان در سفارتخانه‌های ما در کشورهای مختلف جهان یک خط‌مشی و سیاست خاص پیگیری شود و در داخل مدل دیگری برخورد کرد لذا هماهنگی‌ها و دقت بیشتری در خط‌دهی و تدوین استراتژی‌ها باید صورت بگیرد چراکه باید منافع ملی و مضرات آنرا کاملاً شناسایی کنیم.
وی در پایان یادآور شد: با توجه به انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده بدون تردید با مدل‌های جدیدی از تهدیدها روبه‌رو خواهیم شد که بخشی از آنها پنهان و مابقی آشکار است. در اینجا لازم است که بگوییم نباید به صورتی گام برداشت که بهانه به دست دشمن بدهیم که بهترین راه آن تدوین یک سیاست خارجی باز و همه‌جانبه به علاوه یارگیری هوشمندانه در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای است. از اینرو بعد از رصد وقایع میدانی و سیاسی به این نتیجه می‌رسیم که باج‌گیری‌های ترامپ از کشورهای منطقه‌ای کلید خورده است و از این حیث باید ژئوپلیتیک سیاسی و راهبردها را به خوبی مورد مطالعه قرار دهیم و روابط خود را بر اساس کسب منافع ملی حداکثری همسو با رویدادهای بین‌المللی تنظیم کنیم.
