سیدحسین موسویان پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون و معاون پیشین سیاست خارجی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران در مقاله ای که در روزنامه هافینگتون آمریکا منتشر شد، نوشت: حمله نظامی ترامپ به سوریه، آمریکا را در پرتگاه جنگی دیگر در خاورمیانه قرار داده است.
به گزارش جماران، موسویان در این مقاله که روز پنجشنبه منتشر شد، نوشت: یک هفته بعد از حمله موشکی امریکا به سوریه ، مایه تعجب نیست که حمله مذکور موجب افزایش تنش ها در بحران سوریه و جسورتر شدن نیروهای هرج و مرج طلب در این کشور شده است.
وی افزود: هنوز باید منتظر عواقب بیشتر این اقدام ماند. تا این جای
کار، همه شواهد و قرائن حاکی از شانس بیشتر بی ثباتی و شانس کمتر دیپلماسی است ضمن اینکه احتمال بروز یک جنگ فراگیر در منطقه خاورمیانه هم بیشتر شده است.
پژوهشگر ارشد دانشگاه پرینستون و معاون پیشین سیاست خارجی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران افزود: حمله به پایگاه نظامی سوریه در مقطعی رخ داد که واشنگتن تحت فشار شدید متحدین منطقه ای خود برای مقابله با نفوذ ایران قرار گرفته، کنگره و سازمان امنیت داخلی آمریکا درحال رسیدگی به روابط احتمالی پشت پرده ترامپ و روسیه بودند، ایران به انتخابات ریاست جمهوری نزدیکتر می شد و دولت و معارضین سوریه برای اولین بار وارد مذاکرات مستقیم جهت یافتن راه حل سیاسی شده بودند.
استاد دانشگاه پرینستون امریکا افزود: حمله نظامی آمریکا دینامیک را به سمت تقابل بیشتر سوق داد. حمله ترامپ به سوریه می تواند منادی 10 پیامد زیر باشد که همه این عواقب دریک مجموعه، می تواند شرایطی غامض تر از حمله آمریکا به عراق را پدید آورد.
1- تخریب امیدها به بهبود روابط آمریکا با روسیه و افزایش ریسک امنیت بین الملل.
با روی کارآمدن ترامپ، امید برای بهبود روابط آمریکا و روسیه بوجود آمد که درصورت تحقق، می توانست عامل تعیین کننده ای در مدیریت بحران های منطقه ای همچون سوریه، افغانستان،یمن و مبارزه با تروریسم باشد. تردیدی نیست که در سالهای اخیر بحران های جاری خاورمیانه بخاطر تقابل دو قدرت بزرگ تشدید شده است. فشارهای داخلی به ترامپ در مورد وابستگی به روسیه، مانعی برای پیشرفت در روابط دو کشور شده است و یکی از عوامل حمله نظامی ترامپ به سوریه هم رفع این اتهام بود. فرزند ترامپ تصریح کرد که حمله به سوریه اگر هیچ خاصیتی نداشت، اثبات کرد که ما وابستگی به روسیه نداریم. باید منتظر نتایج گفت و گوهای «تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در روسیه ماند. «پوتین» اظهار نمود که بی اعتمادی بین دو قدرت افزایش یافته و تیلرسون هم تصریح کرده که روابط به پایین ترین حد تنزل یافته است. به هرصورت مطمئنا تکرارحمله به سوریه، شانس همکاری مسکو- واشنگتن را منتفی و اوضاع خاورمیانه را وخیم تر خواهد کرد.
2- زمینه چینی برای مداخلات خطرناک آمریکا با متهم کردن اسد.
در سال 2013 ، پس از استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه، فضای مشابه در آمریکا بوجود آمد و متحدین عرب آمریکا به ویژه عربستان سعودی، فشار به اوباما آوردند که برای ساقط کردن اسد به سوریه حمله کند. اما اوباما تحت فشار قرار نگرفت تا اینکه «جیمز کلاپر » مدیر سازمان اطلاعات ملی آمریکا و گزارش سازمان ملل، مقصر بودن دولت اسد را مورد تردید قرار دادند. این بار هم نه تنها روسیه و ایران، بلکه «اسکات ریتر» آمریکایی ، افشاء کننده عدم وجود تسلیحات کشتارجمعی در عراق نیز مقصر بودن اسد را مورد تردید قرار داده اند. اما در حادثه اخیر، ترامپ بلافاصله اسد را متهم و بلادرنگ به تاسیسات نظامی دولت سوریه حمله کرد. این رفتار ریسک تکرار جنایات مشابه را افزایش می دهد زیرا درصورت مقصر نبودن اسد، ترامپ پیامی به تروریست ها و کشورهای حامی آنها داد که با تکرار جنایت مشابه، می توانند آمریکا را برای تکرار حملات نظامی به سوریه به استخدام درآورند. پوتین نیز در همین مورد هشدار داده است. در چنین وضعیتی، آمریکا جنگ جدیدی به نمایندگی نیروهای شرور براه خواهد انداخت که قادرند عملیات شرورانه با هزینه دیگران براه بیاندازند.
3- فقدان مشروعیت حملات نظامی در غیاب هیات مستقل حقیقت یاب.
وزیر خارجه ایران در تماسهای تلفنی با وزرای خارجه روسیه، عمان، الجزایر و «موگرینی» مسئول سیاست خارجی اروپا، خواستار تشکیل کمیته بین المللی حقیقت یاب برای تشخیص عامل جنایت و مجازات آن شده است. اکنون تهران بدنبال تشکیل کمیته حقیقت یاب است تا پشت پرده جنایت سلاح های شیمیایی در سوریه را برای جهانیان روشن نموده، اثبات کند که اقدام آمریکا، تجاوز غیرقانونی به یک کشور عضو سازمان ملل بوده و واشنگتن را در مقام پاسخگویی قرار دهد. مسکو قبلا اقدام آمریکا را تجاوز خوانده و خواستار رسیدگی کامل توسط سازمان خلع شیمیایی شده و لذا در این مسیر با تهران متحد است. مخالفت آمریکا با تشکیل کمیته حقیقت یاب، اثبات ادعای تهران-مسکو تلقی و معلوم خواهد شد که دست واشنگتن از اسناد معتبر برای اثبات مقصربودن اسد، خالی است و حمله نظامی مشروعیت نداشته است.
4- ناکامی تلاش برای احیاء سیاست یکجانبه گرایی آمریکا.
یکجانبه گرایی آمریکا در حمله نظامی به افغانستان و عراق و نیز ناتو به لیبی، موجب هدر رفتن تریلیونها دلار ثروت آمریکا ، از دست رفتن جان هزاران آمریکایی و کشته و آواره شدن میلیون ها شهروند بیگناه در منطقه و مهمترین عامل بی ثباتی های اخیر در منطقه و رشد تروریسم لجام گسیخته شد. این واقعیتی بود که ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی و اخیرا تیلرسون وزیر خارجه آمریکا هم بیان کرد. «اوباما» نیز بدان واقف بود و لذا سعی کرد سیاست یکجانبه گرایی آمریکا را به چندجانبه گرایی سوق دهد که نمونه موفق ان حل بحران هسته ای ایران از طریق دیپلماسی چندجانبه گرایی بود. حمله نظامی اخیر ترامپ، اقدامی به سمت بازگشت به روند یکجانبه گرایی آمریکاست که موجب تکرار عواقب وحشتناک گذشته برای امریکا و منطقه و جامعه جهانی خواهد بود.
5- گسترش هرج و مرج با تعقیب سیاست تغییر رژیم .
بعد از جنگ جهانی دوم، آمریکا سیاست تغییر رژیم را در بسیاری از کشورها دنبال و عملیاتی کرد. اساسی ترین اختلاف ایران با آمریکا هم در مورد تعقیب همین سیاست در ایران است. سیاست تغییر رژیم آمریکا در کشورهایی همچون عراق و لیبی هم نتایج شومی برای آمریکا و جهان بجا گذاشت. اوباما اولین رییس جمهور آمریکا بود که رسما اعلام کرد سیاست تغییر رژیم در ایران را دنبال نمی کند و پشیمانی خود در مورد لیبی را نیز بروز داد. ترامپ هم اولین رییس جمهوری آمریکا بود که سیاست گذشته واشنگتن در مورد تغییر رژیم را تقبیح و قول داد که این سیاست را کنار خواهد گذاشت. اما ترامپ در یکصد روز اول ریاست جمهوری با حمله نظامی به سوریه، تردیدها در مورد بازگشت آمریکا به سیاست سنتی تغییر رژیم ها را زنده کرد. سیاست تغییر رژیم آمریکا در تمام موارد نتیجه ای بجز بی ثباتی نداشته است. استمرار این سیاست توسط آمریکا به معنی گسترش بی ثباتی در منطقه و جهان خواهد بود.
6- نتیجه معکوس در صورت قراردادن روسیه در شرایط سخت.
آمریکا در منطقه دارای متحدین و پایگاه های نظامی متعدد است اما روسیه یک پایگاه نظامی در سوریه دارد که متحد اصلی مسکو می باشد. سقوط اسد، اعتبار جهانی و منطقه ای روسیه را بطور کل خدشه دار خواهد کرد به ویژه در شرایطی که مسکو بدنبال تقویت نفوذ منطقه ای است. اتهامات واشنگتن در مورد تلاش مسکو برای ازبین بردن آثار حملات شیمیایی نیز برای پوتین توهین آمیز است. استمرار حملات نظامی آمریکا به ویژه اگر نیرو یا تجهیزات روسی مورد اصابت قرار گیرد، واکنش سیستم های دفاعی موشکی روسیه را اجتناب ناپذیر خواهد کرد در غیر این صورت موجب بی اعتباری توان سیاسی و صنایع تسلیحاتی روسیه خواهد شد. درحقیقت ترامپ، با حمله نظامی به سوریه، مسکو و واشنگتن را در شرایطی قرار داده که قدرت تصمیم گیری برای هر دو طرف دشوارتر شده و احتمال افزایش تنش با ظرفیت عواقب هولناک بیشتر شده است.
7- گسترش سلاح های کشتارجمعی با سیاست های دوگانه آمریکا.
برخورد سیاسی، دوگانه و گزینشی واشنگتن با تسلیحات کشتار جمعی نیز عواقب منفی گسترده ای داشته و خواهد داشت. در دوران تجاوز عراق به ایران، آمریکا و اروپا مواد و تکنولوژی بکارگیری تسلیحات شیمیایی را در اختیار صدام حسین قرار دادند و به او
اجازه استفاده دادند. این فاجعه موجب کشته و یا مجروح شدن بیش از 100 هزار شهروند و کودک ایرانی و هزاران شهروند
عراقی شد. تنها در حلبچه عراق 5000 هزار شهروند عراقی شامل صدها کودک کشته شدند. این سابقه بر ادعای جدید آمریکا در مورد استفاده از سلاحهای شیمیایی، سایه می افکند. حمله نظامی آمریکا به سوریه به بهانه کشته شدن 70 شهروند سوری نشان از رفتار دوگانه آمریکاست. برخورد ابزاری آمریکا با موضوع سلاح شیمیایی با هدف دستیابی به اهداف سیاسی خود، نه تنها امیدها به عاری سازی جهان از سلاح کشتارجمعی را برباد می دهد بلکه موجب گسترش بکارگیری سلاح های
کشتار جمعی می گردد.
8- برخورد گزینشی آمریکا موجب گسترش قربانی شدن شهروندان بیگناه می شود.
چند روز قبل از حادثه سلاح شیمیایی در سوریه، 200 شهروند عراقی در موصل براثر حمله هواپیماهای آمریکایی کشته شدند ، داعش نیز 33 شهروند سوری در یک نقطه و 12 شهروند در نقطه ای دیگر را سربرید. طبق گزارش موسسه ایروار، بیش از 1000 شهروند عراقی و سوری در ماه مارس 2017 قربانی حملات هوایی آمریکا شدند. واشنگتن هیچ اقدام عملی جدی در مقابل این فجایع انسانی به خرج نداد اما همزمان برای کشته شده 70 شهروند سوری دست به عملیات نظامی زد. این برخورد دوگانه نشان می دهد که واشنگتن از کشته شدن شهروندان بی گناه بطور گزینشی و برای پیشبرد اهداف سیاسی استفاده می کند. استمرار این روند موجب افزایش شهروندان قربانی در منطقه و جهان خواهد شد.
9- خشم تهران از اقدامات تقابلی ترامپ براثر فشار اعراب.
امروزه در واشنگتن همه فهمیده اند که کشورهای عرب خلیج فارس، دولت ترامپ را برای مقابله با به اصطلاح نفوذ ایران، تحت فشار قرار داده و به او می گویند که اگر سر مار را نمیتوانی بزنی، دمش را بچین. تلفن ترامپ به پادشاه سعودی بعد از حمله
به سوریه هم درهمین چارچوب است. ایده 'جنگ از آمریکا و پول از اعراب' نه تنها بحرانهای منطقه را افزایش بلکه جان آمریکایی ها درسراسر جهان را به خطر خواهد انداخت. ضمن اینکه ایران نیز ساکت نخواهد نشست و ظرفیتهای منطقه ای خود از جمله در عراق و سوریه را علیه آمریکا بکارخواهد گرفت تا هزینه دشمنی آمریکا با ایران بالا رود.
10- نقض منشور سازمان ملل توسط آمریکا زمینه سازعبور دیگران از خط صلح.
طبق منشور سازمان ملل، شورای امنیت تنها ارگان مسئول برای تشخیص موارد تهدید صلح و امنیت جهانی و تعیین مجازات است. تصمیمات یک جانبه آمریکا، نقض آشکار منشور سازمان ملل و موجب بی خاصیت و بی اعتبارکردن این سازمان شده که عواقب آن برای صلح و امنیت جهان قابل تصور نیست زیرا هرقدرتی به خود اجازه خواهد داد که یکجانبه تصمیم و عمل کند. ضمن اینکه بسیاری در آمریکا معتقدند اقدام ترامپ نقض قانون اساسی آمریکا هم بود.
با حمله نظامی به پایگاه نظامی در سوریه، ترامپ آمریکا را در
مسیر خطرناکی قرار داده است. آمریکا در پرتگاه یک جنگ جدیدی قرار گرفته که عواقب آن بدتر از باتلاق عراق خواهد بود ضمن اینکه رنج مردم سوریه را افزایش خواهد داد. واقعیت این است که بحران سوریه راه حل نظامی ندارد و فقط از طریق سیاسی قابل حل است. ترامپ متاسفانه بجای دیپلماسی، خط نظامی را تقویت می کند.
