مصیبت های حضرت زینب کبری(س) از نگاه اندیشمند مسیحی

به گزارش جماران، امروز(پنجشنبه) 24 فروردین مصادف با 15 رجب و سالروز وفات حضرت زینب(س) است و چقدر جای سلیم موذن زاده اردبیلی خالی است تا نوای جانسوز «زینب زینب» را سر دهد و داغ دلسوختگان مصیب های حضرت زینب(س) را تازه کند. 
موذن زاده اردبیلی یکی از هزاران مداح و ذاکری است که در رثای مصیبت خواهر سیدالشهدا(ع) به مرثیه سرایی و مصیبت خوانی پرداخته ولی جای تعجب اینجاست که یک مسیحی اهل سوریه نیز پا به پای شیعیان به ذکر مصیبت های آن حضرت می پردازد و روایت هایی را نقل می کند که شاید بسیاری از مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) نیز تاکنون نشنیده باشند.
چگونه ممکن است که یک مسیحی زندگی بانوی قهرمان کربلا را، آن هم از زوایای گوناگون به تصویر کشد و ارادات قلبی خود را به ساحت دختر امیرمومنان(ع) نشان دهد؟
آنتون بارا در مقدمه کتاب «زینب فریاد فرمند» می نویسد: در طول 25 سالی که به بررسی و مطالعه زندگی این بانوی ارجمند اشتغال داشته ام، در تمام دوران زندگی او و همه اعمال و رفتارش، جز سعی و تلاش برای استقرار حق و عدالت، موردی از اشکال دینی یا قانونی نیافتم. 
این اندیشمند سوری می افزاید: زندگی زینب(س) با حوادث و رویدادهای بسیار دشوار و ناگواری همراه بود و به قدری محنت و مصیبت بر او وارد گردید و او کشته شدن پدرش علی(ع) و شکسته شدن پهلوی فاطمه(س) و سقط جنین وی و پاره پاره شدن جگر برادرش حسن(ع) را به یاد داشت ولی در همراهی با برادرش در سفر کربلا با مصیبت هایی روبرو شد که کوه های بلند را یارای تحمل آن نیست.
بارا از مصیبت هایی جانکاه مانند دیدن پیکر بی سر برادرش حسین(ع)، بیرون بردن حضرت سجاد(ع) از خیمه های آتش گرفته، شهادت فرزندانش محمد و عون، سرپرستی کاروان اسیران اهل بیت(ع) و حمایت از خاندان پیامبر در همه ایام اسارت و رویارویی با وقاحت های ابن زیاد و اهانت های یزید متکبر یاد می کند.
این نویسنده با تواضع و فروتنی اذعان می کند: از 25 سال پیش که تالیف این کتاب را آغاز کردم به این نتیجه رسیدم که بررسی همه ابعاد شخصیت زینب(س) و احاطه به همه موضع گیری ها و نقش سازنده او در حرکت انقلابی برادرش خارج از توانایی های من است و هر چه در ژرفای وجود این بانوی فرزانه و مهربان فرو می روم، بیشتر احساس کوتاهی و تقصیر می کنم.
وی می افزاید: راه و رسم زیبا و عطرآمیز این بانوی بزرگ چنان گسترده و بی نهایت است که هر پژوهشگر در بررسی شخصیت والای او احساس عجز و ناتوانی می کند. به همین دلیل کتاب هایی که تاکنون درباره آن حضرت نوشته شده حق او را ادا نکرده است.
گویی همین دیروز بود که آنتون بارا در مراسم رونمایی از کتاب خود به نام «زینب صرخة اکملت مسیرة» در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی گفت: از من پرسیدند چرا تالیف این کتاب 25 سال به طول کشید که باید بگویم بیش از 10 بار این کتاب را نوشتم ولی هر بار که به منابع رجوع کردم، معانی جدیدتری یافتم و دوباره آن را نوشتم.
او از عاشورا به عنوان حادثه ای بی نظیر در تاریخ انسانیت یاد کرد و گفت: تاریخ بشریت خواهری همچون زینب(س) سراغ ندارد که چنین نقشی را در نهضت عاشورایی برادرش ایفا کند و اگر زینب به همراه امام حسین(ع) از مدینه خارج نمی شد، این حادثه در چارچوب یک جنگ محصور می شد و یزید آنگونه که می خواست کربلا را به جهانیان معرفی می کرد ولی زینب(س) توانست حقایق این حادثه را بیان کند.
بارا در این مراسم که در سال 93 برگزار شد، اضافه کرد: حضرت زینب(س) با حرکت خود پیام امام حسین(ع) را زمانی انتقال داد که یزید با عصای خود به لب های مبارک سیدالشهدا(ع) می زد و با پرخاش خود، یزید را تحقیر کرد و از مظلومیت برادرش دفاع کرد.
وی راهپیمایی 24 میلیونی اربعین را تحقق سخنان بانوی کربلا دانست که به برادرزاده خود امام سجاد(ع) عرضه داشت «آینده از آن ما خواهد بود» و گفت: حضرت زینب(س) جمله «ما رایت الا جمیلا» را در اوج مصیبت بیان کرد و چگونه ممکن است که یک انسان این همه مصیبت را مظهر زیبایی بداند و بسیاری در آن زمان معنای این جمله را درک نکردند ولی معنای آن در تاریخ تجلی پیدا می کند.
کافی است تا هر دلسوخته و دوستدار اهل بیت(ع) بخش هایی از کتاب «زینب فریاد فرمند» را مطالعه کند و ببیند چگونه یک نویسنده مسیحی، زندگی حضرت زینب(س) را بهانه کرده و به بیان رشادت ها و مصیبت های قهرمان کربلا می پردازد، مصیبت هایی که هر کدام به تنهایی می تواند قامت هر انسانی را خم و موهای سیاهش را سفید کند.
بر همین اساس آنتون بارا در مقدمه کتاب می نویسد: در این فصل ها، حوادث را همانند سناریویی برگرفته از روایات شرح داده ایم. چنان که جرجی زیدان در تاریخ تمدن اسلامی متون تاریخی را در قالب طرح سووال هایی و دادن پاسخ تحلیلی به آن ها به گونه ای ارائه کرده که شوق خواننده را به مطالعه برمی انگیزد و فهم مطلب را آسان می کند.
وی می افزاید: عبدالرحمان الشرقاوی در نمایشنامه «الحسین الشهید» نیز حوادث کربلا را به ایستگاه هایی برای حرکت مبدل ساخته و چگونگی آن را به صورت گفت وگوهایی بین اشخاص مطرح کرده و مصطفی عقاد کارگردان سینما نیز فیلم سینمایی «الرساله» را درباره نبوت حضرت محمد(ص) و تحولات فکری و اجتماعی حاصل از آن را به همین روش تهیه و بر روی پرده آورد.
به اعتقاد این اندیشمند سوری، تاریخ و رویدادهای نهضت حسینی همچون اقیانوسی گسترده است و تاریخ کربلا حاوی نکته ها و درس هایی از آزادگی و آزادمنشی است که در هیچ حادثه تاریخی دیگری وجود ندارد. 
او گاهی مطالبی از صحرای کربلا و مصیبت های سیدالشهدا(ع) را نقل می کند که کمتر کسی شنیده است. مثلا زمانی که زینب(س) بر سر پیکر علی اکبر(ع) حاضر می شود و امام حسین(ع) او را از زمین بلند کرده و به خیمه گاه می رساند و جوانان بنی هاشم را ندا می دهد که بدن علی اکبر(ع) را به خیمه شهیدان انتقال دهند، حضرت زینب(س) با قلبی محزون می گوید «ای قلب زینب، چقدر رنج و بلا دیدی! همه مصیبت ها و همه شکیبایی ها در تو جمع شده اند. اگر مصیبت های تو در دل بزرگترین کوه ها باشد، پاره پاره می شود.»
یا در گرماگرم میدان عاشورا که لحظه های حساس فاجعه کربلاست، زینب(س) دوان دوان خود را به برادر می رساند و می گوید «برادرم، اندکی درنگ کن تا با نگریستن به تو توشه ای برگیرم و چنان کسی که محبوبش را برای همیشه ترک می کند، با تو وداع کنم» و آنگاه شروع به بوسیدن دست و پای حسین(ع) می کند.
یا هنگامی که زینب(س) صدای حسین(ع) را می شنود که چه کسی اسب مرا برایم می آورد، ندای او را اجابت می کند و بر اسبش، لجام و زین می نهد و سپس به خود نهیب می زند «چه چابک و سنگدل هستم! کدام خواهر مرکب شهادت را به نزد برادرش می برد؟»
این نویسنده مسیحی گفت وگوی امام حسین(ع) با خواهر را در گودی قتلگاه چه زیبا به تصویر کشیده تا آنجا که اینگونه روایت می کند: لحظه هایی تلخ بر زینب(س) می گذشت، سر برادر در حال احتضارش را بر دامن داشت و مویه کنان به او می گفت «برادر! مرا ترک نکن» که ناگهان ضربت تازیانه ای بر کتفش احساس نمود و در پی آن صدایی ناهنجار شنید که با تهدید به او می گفت «از او دور شو و گرنه تو را به او ملحق می کنم. 
زینب(س) به طرف صاحب صدا برگشت و شمر بن ذی الجوشن را دید ولی او دوباره حسین(ع) را در آغوش گرفت و بازوانش را محافظ او قرار داد، آنگاه با خشم و اراده ای پولادین به شمر فرمود «ای دشمن خدا! هرگز از او جدا نمی شوم. اگر می خواهی او را بکشی، مرا نیز بکش.»
البته بارا در فصل اول کتاب خود به دعاها و نیایش های زینب(س) می پردازد و از فصاحت کلام دختر امیرمومنان(ع) سخن می گوید و پس از بیان خطبه های زینب کبری(س) در کوفه و شام، به فلسفه «ام المصائب» بودن زینب(س) اشاره می کند که او چگونه مادر مصیبت هاست، مصیبت هایی همچون از دست دادن پیامبر(ص)، پدرش علی(ع)، مادرش فاطمه(س) و برادرش حسن(ع) اما داغ حسین(ع) چیز دیگری است.
وی درباره انتخاب نام کتاب به «زینب صرخة اکملت مسیرة» می نویسد: این نام برگرفته از جریان ها و رویدادهایی است که پس از انقلاب عاشورا اتفاق افتاد و تثبیت و تقویت باورهای شکوهمند اسلامی را به ارمغان آورد و اینگونه بود که سخنان، رفتارها و واکنش های زینب(س) طی آن حوادث، انقلاب پیروزمند حسین(ع) را استمرار بخشید، هدف های بلند آن را هویدا ساخت و توجه میلیون ها انسان را به آن جلب کرد.
این نویسنده مسیحی در فصل دوم کتاب از حضرت زینب(س) به عنوان خاتون لحظه ها یاد می کند و به نقل مکالمات سیدالشهدا(ع) با خواهرش در مسیر کربلا و حادثه عاشورا می پردازد.
به راستی جای جای این کتاب مصیبت است و آنتون بارا چه زیبا فداکاری های دختر امیرمومنان(ع) را در دفاع از ولایت و امام خود به ترسیم می کشد و روایتگر قافله سالار کاروان اسیران کربلا می شود. 
او در فصل سوم با عنوان «بانوی قهرمان کربلا» به بیان وقایع مسیر کربلا تا کوفه و سپس تا شام می پردازد و متن سخنرانی بهت انگیز زینب کبری(س) در مجلس ابن زیاد را یادآوری می کند و سپس عنوان «فریادی که انقلابی را کامل کرد» را برای فصل چهارم برمی گزیند تا از رویارویی تاریخی زینب(س) در مقابل قاتل برادرش یزید بگوید و در فصل پنجم نیز از بازگشت پیروزمندانه زینب(س) به مدینه و غروب مهتاب یاد می کند و به فلسفه تعدد آرامگاه های زینب کبری(س) گریزی می زند.
او کتاب «زینب فریاد فرمند» را ادامه کتاب اول خود به نام «حسین(ع) در اندیشه مسیحیت» می داند که سال ها پیش درباره زندگی سیدالشهدا(ع) نوشت و به همین دلیل معتقد است «اسلام، آغازش محمدی(ص) و استمرارش، حسینی است و حماسه کربلا آغازش، حسینی و پایانش زینبی است.»
بارا در مقدمه کتاب «زینب فریاد فرمند» می نویسد: در کتاب «الحسین فی الفکر المسیحی» ضمن تحلیل و بررسی واقعه خونبار کربلا در مناسبت های گوناگون یادی از سخنان، اشعار و مناجات های بانو زینب(س) کرده ام اما پس از انتشار آن، همواره این اندیشه به ذهنم می آمد که تالیفی دیگر در این زمینه داشته باشم. از این رو به سبب علاقه و ارادتم به بانوی قهرمان کربلا تصمیم گرفتم کتابی درباره او بنویسم تا جلد دوم کتابی باشد که درباره برادر بزرگوارش نگاشته ام.
او در مقدمه کتاب «زینب فریاد فرمند» می نویسد که نخستین علت توجه ارادتمندان حضرت زینب(س) خبر کوچکی بود که 25 سال پیش در یکی از جراید آن زمان درج شده بود و آن خبر این بود که آنتون بارا پنج سال است که به پژوهش و نوشتن مقاله درباره سیده زینب(س) اشتغال دارد.
او همچنین در این کتاب اشعار شاعران قرون گذشته و عصر حاضر را درباره شخصیت زینب(س) گردآوری کرده و با مقایسه ای هنرمندانه به کمالات مریم مقدس(س) و حضرت زینب(س) اشاره می کند و به زیبایی تصویری از این دو بانوی مقدس برای مردم جهان ارائه می دهد.
کتاب «زینب فریاد فرمند» در زمستان سال 93 از سوی شرکت چاپ و نشر بین الملل وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی در 443 صفحه به چاپ رسید.
غلامحسین انصاری که ترجمه این کتاب را به عهده گرفت در گفت وگو با خبرنگار معارف ایرنا گفت: اصل کتاب «زینب فریاد فرمند» با نام «زینب صرخة اکملت مسیره» به معنی «زینب، فریادی که انقلابی را تکمیل کرد» نگارش یافت و با نظر ناشر نام «زینب فریاد فرمند» را برای آن برگزیدیم.
وی با بیان اینکه بارا به عنوان نویسنده و روزنامه نگار سوری این کتاب را در طول 25 سال تالیف کرده، اضافه کرد: کتاب «الحسین فی الفکر المسیحی» قبل از این کتاب توسط بنده ترجمه شد و به همین دلیل ترجمه زندگی نامه حضرت زینب(س) نیز به من واگذار شد.
انصاری درباره ویژگی های کتاب گفت: کتاب «زینب فریاد فرمند» دارای نثری ادبی، مسجع و بسیار زیباست که در نگارش آن از آرایه های لفظی و معنوی، استعاره و کنایه استفاده شده و به همین دلیل سبک این کتاب به سمبلیک نزدیک است.
وی افزود: صحنه های فاجعه عاشورا و اسارت اهل بیت(س) به گونه ای در این کتاب بیان شده که عواطف خوانندگان برانگیخته می شود و نفر آنان را به ستم و ستمگران افزایش می دهد.
این مترجم همچنین گفت: نقش حضرت زینب(س) به عنوان ادامه دهنده راه برادرش و اهداف قیام آن حضرت و به تعبیر نویسنده «کامل کننده انقلاب کربلا» بسیار پررنگ و برجسته نشان داده شده است.
وی افزود: مدیریت کاروان اسیران عاشورا از کربلا تا کوفه و شام و از آنجا تا مدینه و سرپرستی زنان و کودکان خاندان اهل بیت(ع) که یکی از مسوولیت های حضرت زینب(س) بود به خوبی در این کتاب توضیح داده شده است.
تاکنون کتاب های بسیاری درباره زندگی عقیله بنی هاشم منتشر شده که هر کدام از منظری به زندگی حضرت زینب(س) پراخته است. 
مثلا سید مهدی شجاعی وقایع کربلا را با نثری روان و زیبا از نگاه حضرت زینب به تصویر می کشد یا آیت الله هاشم رسولی محلاتی نگاهی تاریخی به زندگی دختر امیرمومنان(ع) دارد و کتاب «زینب عقیله بنی‌هاشم» را به رشته تحریر درمی آورد یا کتاب «الخصائص‌ الزینبیه» نیز به قلم سیدنورالدین حائری جزایری روایتگر زندگی این بانوی کربلاست اما تجلی ارادت یک نویسنده مسیحی به ساحت زینب کبری(س) در کتاب زینب فریاد فرمند برای هر ارادتمندی به ساحت مقدس اهل بیت(ع) خواندنی است.