روزنامه اطلاعات در گفت وگو با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان، نوشت: من کاملاً احساس می کردم که آقای هاشمی این آمادگی را دارد که برای پیشبرد منافع ملی، اعتبار و حیثیت خودش را گرو بگذارد و شاید این بزرگترین درسی است که من از آقای هاشمی گرفتم.
به گزارش جماران، در ادامه این گفت وگو آمده است:
** شما با مرحوم آیت الله هاشمی سالیان درازی همکاری کرده اید. بویژه در دوران جنگ و دیپلماسی مربوط به جنگ و سیاست خارجی. چه ویژگی هایی از سیاست ورزی آیت الله هاشمی در ذهن دارید؟
اصولاً آقای هاشمی، فردی بود که هم دید بسیار وسیع و بلندی داشت هم روح بسیار بلند و بزرگی داشت و من بارها شاهد بودم که (بعضی هایش را شخصی شاهد نبودم بلکه شنیده ام اما بعضی هایش را شخصاً شاهد بودم) آدم در صحبت با ایشان احساس می کرد که در واقع، ایشان همه چیز را برای پیشرفت کشور و انقلاب می خواهد و حاضر است همه فشارها را تحمل کند. در جنگ، معلوم شد که آقای هاشمی برای حل مشکلات کشور تا چه حد حاضر بودند از خود گذشتگی نشان دهند. در بخش اول مذاکرات جنگ که من مشاور آقای دکتر ولایتی بودم در یک مقطعی سفیر دوم در سازمان ملل بودم و اینجا است که بیشترین قسمت مربوط به جنگ در ارتباط با آقای هاشمی است، مقداری که با آقای هاشمی، مستقیم ارتباط داشتیم برای کمک به آزادی گروگان ها در لبنان بود و نقشی که ایشان در آن زمینه داشتند که چون در این قضیه در سازمان ملل، من مستقیم همکاری می کردم و پیگیری می کردم، با آقای هاشمی تماس داشتیم که در بحث هایی که ایشان هم با دبیرکل سازمان ملل داشت هم با نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل داشت، کاملاً مشخص بود که ایشان با یک دید باز، می خواهد مشکل حل شود و منافع ملی حاصل شود. در مذاکراتی که از طرف ایشان با صدام صورت می گرفت باز هم دقت ایشان را در موضوعات دیدیم؛ توجه ویژه ای که به منافع ملی داشت. همچنین هوشیاری و ذکاوت ایشان واقعاً ستایش برانگیز بود.
در مجموعه این مباحث، من کاملاً احساس می کردم که آقای هاشمی این آمادگی را دارد که برای پیشبرد منافع ملی، اعتبار و حیثیت خودش را گرو بگذارد و شاید این بزرگترین درسی است که من از آقای هاشمی گرفتم که قرار است ما هزینه این انقلاب و کشور بشویم نه کشور هزینه ما شود و این همیشه در ذهن من خواهد ماند.
** در دوران پس از آتش بس و پس از رحلت امام، مذاکرات سه جانبه ای میان ایران و عراق و سازمان ملل برگزار شد که این در زمان ریاست جمهوری مرحوم هاشمی بود. نقش شخصی و شخصیتی هاشمی در آن برهه را چگونه دیدید؟
آقای هاشمی مستقیم نظارت داشتند. آقای دکتر ولایتی از حضرت امام حکمی گرفته بودند که ایشان، مسئولیت مذاکرات را به عهده داشتند و شخصاً هم با امام هماهنگ می کردند هم با ریاست محترم جمهوری و مقام معظم رهبری و هم با آقای هاشمی. لذا در این مثلث مهم، آقای ولایتی هماهنگ می کردند. آقای هاشمی هم نقش بسیار مهمی در این زمینه داشتند.
آن زمان ما یک هیأت مذاکره کننده داشتیم که آقای دکتر روحانی هم که با آقای هاشمی در جنگ، مستقیم کار می کردند در همان هیأت بودند. آن وقت ایشان رئیس کمیسیون خارجی مجلس هم بود به هر حال آقای ولایتی منظم گزارش کار را به مرحوم آیت الله هاشمی می دادند و از ایشان کسب تکلیف می کردند. ایشان مستقیماً بر مذاکرات و جزئیات آن نظارت داشتند.
** شما در مقطع شناخته شدن عراق به عنوان آغاز‌گر جنگ با آقای خاویر پرز دکوئیار دبیر کل وقت سازمان ملل کار می کردید، نقش بارز آقای هاشمی در آن مقطع چه بود؟
مقطعی که من مستقیم با آقای هاشمی کار کردم مقطع مربوط به تعیین متجاوز بود که عراق به عنوان متجاوز تعیین شده در آن دوره کار بسیار فشرده ای با آقای هاشمی دنبال کردیم.
آقای هاشمی در آن موضوع، با توجه به اهمیتی که تعیین متجاوز برای کشور داشت. آنچه به عنوان یکی از اهداف ما از تعیین متجاوز در جنگ مطرح بود، جبران خسارت ها بود.
هیاتی را آقای دکوئیار فرستاد. آقای هاشمی آقای دکتر میرزاده را مسئول کردند که در رأس هیاتی تعیین خسارات کنند. کار مفصلی صورت گرفت و در همه این مسائل نمی توانم زیاد وارد جزئیات بحث ها شوم.
تماس هایی با آقای هاشمی داشتیم ایشان در مذاکره با دکوئیار یا نماینده ویژه اش با شجاعت وارد می شدند و بحث می کردند. از نظر من یک نکته محوری در مورد آقای هاشمی این است که معتقد بود همه چیز را باید با توجه به منافع انقلاب و کشور پیگیری کنیم.
** نقش آقای هاشمی در مذاکرات هسته ای چگونه بود؟
در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی که مسئولیت مذاکرات با دکتر روحانی بود و بنده هم مذاکره کننده ارشد آن زمان بودم؛ آقای هاشمی نقش بسیار مهمی در این زمینه داشتند. اگر خاطرتان باشد سران کشور، جلسه گسترده تری برگزار کردند و آقای هاشمی هم در آن، نقش بسیار فعالی داشت.
در آن دوران، حمایت جدی ایشان از مذاکرات باعث شد کار پیش برود. در دولت یازدهم از ابتدا آقای هاشمی با تأکید بر ضرورت حفظ اصول می گفتند که ما نباید بپذیریم هیچ بخش از برنامه هسته ای مان تعلیق یا کنار گذاشته بشود؛ اما همزمان بر این نکته که در مذاکره صبر داشته باشیم، بایستیم و پیش برویم و نگران نباشیم چون مردم و رهبری پشتیبان ما هستند اصرار و تأکید می کردند. به هر حال میزان قوت قلبی که آقای هاشمی در جلسات خصوصی به بنده و همکارانم می دادند بسیار بالا بود و حتماً در گفت وگوهایی که با ریاست محترم جمهوری داشتند این گونه بودند و حمایت های علنی که می کردند. یکی دوبار خدمتشان رفتم تا بابت حمایت هایشان از تیم مذاکره کننده هسته ای از ایشان تشکر کنم. دیدار دو نفره بود. گفتم: بسیار سپاسگزارم واقعاً شما خیلی برای ما مایه گذاشتید. آقای هاشمی آنقدر مرا شرمنده کرد که هنوز هم نمی توانم راحت این حرف را بزنم. هر بار تشکر می کردم، می گفت شما نباید از ما تشکر کنید. شما مذاکره کردید و کار را پیش بردید لذا ما باید از شما تشکر کنیم. برای من قابل قبول نبود آقای هاشمی با این میزان بزرگواری با فردی که همیشه خودش را شاگرد ایشان می دانسته برخورد کند. به هر حال ایشان در دیدارهای خصوصی این گونه به ما روحیه می داد.
به صورت عمومی هم شاید هیچ کس به اندازه آقای هاشمی در دیدارها و سخنرانی ها، از مذاکرات و نتیجه آن حمایت نکرد. ایشان راهنمایی های دیگری در جزئیات مسائل ارائه می کردند و بیش از همه پشتیبان بودند، وقتی گزارش خدمتشان می دادیم به دقت گوش می کردند، می پرسیدند و حمایت می کردند و یکی از بزرگترین سرمایه های ما بود. همان گونه که گفتم آنچه که شخصیت آقای هاشمی را بسیار برجسته می کند این که همیشه سئوال می کردند و گوش می دادند و برای همین هم، میزان احاطه ای که به جزئیات در مسائل مختلف داشتند، بسیار زیاد بود به عنوان مثال وقتی سفرای ما می خواستند نزد آقای هاشمی بروند نگران بودند که ایشان چه سئوالاتی درباره کشور محل مأموریت می پرسند.
ایشان حافظه عجیبی داشتند و نکاتی را در ذهن نگهداشته بودند. بعضاً استفاده می کردند. در ملاقات‌های خارجی ضمن این که بر مواضع اصولی کشور پای می فشردند، خیلی زیاد گوش می کردند. یادم است در یکی از کلاس هایم که خصوصیات دبیرکل موفق سازمان ملل متحد را برای دانشجویان می گفتم، به این خصوصیت، آقای هاشمی اشاره کردم که ایشان زیاد گوش می کنند و گفتم آقای هاشمی می تواند یک دبیرکل بسیار موفق برای سازمان ملل متحد باشد.
