خبر اول حوزه تجارت نامه‌نگاری جدید بین محمدرضا نعمت‌زاده و علی طیب‌نیاست. دو وزیری که درباره تجارت کشور خود را محق می‌دانند. موضوع سامانه جامع گمرکی است.
صرفه جویی ١٠ میلیارد دلاری
اگر تا همین یک دهه پیش برای انجام ساده‌ترین امور اداری، کپی‌های متعدد می‌گرفتیم و در پوشه می‌گذاشتیم، حالا کپی گرفتن و در پوشه گذاشتن، هم خیلی عجیب است و هم خیلی وقت گیر. این اتفاق خیلی سریع با پیشرفت تکنولوژی افتاده؛ حتی کشورهایی که دولت‌هایی بزرگ هم دارند، ناگزیر به انجام تحولات هستند. رشد سریع و پرشتاب تجارت بین‌المللی، پیچیده شدن فضای کسب و کار و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی موجب شده تا ساماندهی شبکه تجارت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. همه کشورهایی که عضو سازمان تجارت جهانی شده‌اند و همه کشورهایی که تجارت شفاف و درآمدهای بالا دارند، همه رویه‌های بین‌المللی را رعایت کرده‌اند. از ثبت کالا برای واردات، تا ترانزیت کالا و صادرات بدون حضور شخص انجام می‌شود. این راه را دنیا رفته و ایران هم برای آنکه به تجارت بین‌الملل بپیوندد، ناگزیر به اجرا آن بود. گمرک گزارش داده که انجام تشریفات گمرکی واردات با اجرای سامانه جامع گمرکی از ٢٦ روز به ٣ روز و در صادرات از ٧ روز به یک روز کاهش یافته است. بانک جهانی در گزارشی اعلام کرده که به ازای هر روز تاخیر در انجام تشریفات گمرگ یک درصد ارزش کل کالا به هزینه‌های مترتب بر ترخیص کالا اضافه خواهد شد. از سویی با کاهش انجام تشریفات ٢٣ درصد از ارزش تجارت در چرخه تجارت خارجی صرفه‌جویی می‌شود. این میزان فقط در بخش واردات با فرض واردات ٥٠ میلیارد دلاری در طول سال و کاهش ٢٣ روزه در انجام تشریفات، حدود ١٠ میلیارد دلار یعنی نزدیک به ٤٠ هزار میلیارد تومان فقط در بخش واردات صرفه‌جویی برای اقتصاد در پی خواهد داشت.
بانک مرکزی راضی است
علی بعیدی مفرد نیا، مدیرکل دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات گمرک با بیان اینکه ما براساس پنجره واحد به سازمان‌های همجوارمان وصل شده‌ایم و بانک مرکزی که مهم‌ترین مرکز و از معدود سازمان‌های حاکمیتی در زمینه ترخیص کالا است هم به زودی به این سامانه متصل می‌شود، به «اعتماد» می‌گوید: با استفاده از سامانه جامع گمرکی کار هماهنگی با بیمه‌ها و سازمان‌های همجوار به صورت کامل یا ٦٠ درصد جلو رفته است؛ کاری که قبلا به صورت نیمه مکانیزه بود، حالا اطلاعات پروانه خروج کالا هم در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد. کار با سایر سازمان‌ها هم در حال انجام است. از سوی دیگر با سازمان‌های دیگری که مرتبط با صادرات کار می‌کنند، ارتباط‌های لازم فراهم شده چرا که در مرحله تکمیل زیرساخت‌های خود برای اتصال به پنجره واحد هستند. به این ترتیب الان مشخص است که چه مقدار کالا از مرز کشور خارج شده است. او می‌گوید: بانک مرکزی از این سامانه بسیار راضی است، چون همه مراحل کار به صورت الکترونیک و به صورت سالم دقیق و بدون کنترل انسانی انجام می‌شود. از اقدامات گمرک در حوزه تکمیل طرح سامانه جامع گمرکی، کارشناسی متمرکز است. در دنیای امروز بحث کارشناسی Custom clears و Custom risks یا همان حوزه کارشناسی الکترونیکی مطرح است. تنها یک یا دو کشور به صورت ١٠٠ درصد کار را براساس این الگوهای عملی جلو برده‌اند که جمهوری اسلامی ایران یکی از این کشورهاست. بعضی از گمرکات کلیدی ما در نقطه صفر مرزی قرار دارند و سازمان‌های دیگر حتی آنجا شعبه ندارند، مثلا مرز ماهی رود یا پرویزخان؛ با این حال با بهره‌گیری از این طرح ساختارهای آنها به گونه‌ای طراحی شده که کار در همین گمرکات هم مکانیزه باشد. به گفته بعیدی نگاه گمرک تاکید بر شفافیت اطلاعات و جلوگیری از فساد و تقلب و جعل ارایه مدارک است. تمام کسانی که در این حوزه سالم کار می‌کنند از این سامانه استفاده بهینه می‌کنند. قطعا شفافیت بیشتر شرایط را برای رقابت سالم فراهم می‌کند.
نعمت‌زاده: متوقف کنید
در همین حال رمضانعلی صادق‌زاده معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت معدن و تجارت در توضیح چرایی نامه محمدرضا نعمت‌زاده به علی طیب‌نیا پیرامون استفاده از سامانه جامع تجارت می‌گوید: نعمت‌زاده توصیه کرده که با توجه به تدوین سامانه جامع تجارت از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، این سامانه به طور متمرکز مورد استفاده سازمان‌های مختلف قرار بگیرد. او گفته وزیر صنعت در این نامه با اشاره به بهره‌برداری از سامانه جامع یکپارچه مجوزها، از وزیر اقتصاد خواسته است که بر اساس قانون، کلیه فعالیت‌های مربوط به تجارت با محوریت سامانه جامع تجارت انجام شود. بر اساس این نامه، وزیر صنعت از طیب‌نیا خواسته است، گمرک ایران اطلاعات مربوط به درخواست مجوز جهت ترخیص کالا در فرآیندهای واردات، صادرات و ترانزیت به سامانه جامع ارسال کند و نتایج مورد نیاز را به صورت سیستمی از این سیستم دریافت کند. پیش از بهره‌برداری سامانه جامع تجارت وزارت صنعت، گمرک ایران می‌توانست به صورت مستقل اطلاعات مورد نیاز برای ترخیص را ازدستگاه‌های مرتبط دریافت کند. نامه نعمت‌زاده به طیب‌نیا این شایبه را ایجاد کرده بود که وزیر صنعت خواستار توقف فعالیت سامانه پنجره واحد گمرکی شده است.
وزارت صنعت یا اقتصاد مساله این است
نتیجه سامانه جامع گمرکی مشخص است؛ اما هیچ اطلاعاتی از سامانه جامع تجارت که وزیر صنعت، معدن و تجارت آن را توصیف کرده، در دسترس نیست. کسانی که می‌خواهند درباره خواسته محمدرضا نعمت‌زاده قضاوت کنند، نیاز به اطلاعات بیشتر دارند. آنچه وزیر صنعت می‌خواهد و مخالف ماندن این سامانه در گمرک است برچه پایه و استدلالی است؟ طرحی که وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد چه ویژگی دارد؟ هرچند برخی کارشناسان تعجیل در انتشار نامه وزیر صنعت را بی‌ارتباط با موضوع تخلف ٣٠٠٠ میلیاردی برند کره‌ای ارزیابی می‌کنند.
