عملیات آزادسازی موصل با پیشروی نیروهای عراقی و عقب نشینی گام به گام تروریست ها در جریان است. موصل مهمترین شهری است که داعش طی عملیات نظامی خود تصرف کرده و به دلیل اهمیت استراتژیک و نمادین این شهر آزادسازی آن به معنای تیر خلاص بر پیکر خلافت خودخوانده داعش است.
به گزارش جماران، موصل دومین شهر پرجمعیت عراق، در سحرگاه بیستم خردادماه سال 1393 در عملیاتی غافلگیرانه، به اشغال گروه تروریستی داعش درآمد. موصل در 400 کیلومتری بغداد پایتخت واقع است و اولین شهری بود که با یورش گسترده تروریست ها به خاک عراق، سقوط کرد.
در ادامه پاکسازی خاک عراق از وجود تروریست ها، پس از آزادسازی شهرهای «هیت»، «الرمادی»، «فلوجه» و بخش های مهمی از استان «صلاح الدین»، نوبت به آزادسازی موصل مرکز استان نینوا رسید که در حال حاضر بزرگترین پایگاه تروریست ها در این کشور محسوب می شود.
بامداد روز دوشنبه بیست و ششم مهرماه، عملیات آزادسازی موصل با فرمان «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق، آغاز شد. فرمانده نیروهای واکنش سریع عراق اعلام کرده است که نیروهای عراقی تاکنون موفق به آزادسازی حدود 80 درصد از شرق موصل شده‌اند و وعده پاکسازی کامل کرانه شرقی این شهر را از حضور تروریست‌های داعشی در چند روز آتی داده است.
همچنین، سرلشکر «عبدالامیر یارالله»، فرمانده عملیات آزادسازی استان نینوا، چهار روز پیش اعلام کرد نیروهای مبارزه با تروریسم عراق موفق به آزادسازی محله‌های سومر و الساهرون در جنوب موصل و نیز روستاهای الحجف، الحیانیه و التل در جنوب غربی شهر و همچنین محله‌های کفاءات، النصر، الفیصلیه و الصدریه در کرانۀ شرقی شهر موصل و به اهتزاز در آوردن پرچم عراق بر فراز ساختمان‌های این ناحیه شدند. در آخرین پیشروی ها نیز، نیروهای عراقی پس از درگیری های شدید با عناصر داعش موفق شدند که دانشگاه موصل را آزاد کنند. دانشگاه موصل از مساحت عظیمی برخوردار است و یکی از مهمترین پناهگاه‌های داعش در کرانه شرقی موصل به شمار می رفت.
***چالش های موجود بر سر راه عملیات آزادسازی
از همان نخستین روزهایی که سخن از آغاز عملیات موصل به میان آمد، چالش های فراوانی در راه انجام آن هویدا شد. از مهم ترین آنها بحث نیروهای شرکت کننده در این عملیات و همچنین حضور نظامیان ترکیه در پایگاه «بعشیقه» واقع در شمال عراق بود.
در مورد مشارکت نیروهای حشد الشعبی و پیشمرگه های کرد در عملیات نینوا، اختلاف نظرها بالا گرفته بود اما در نهایت تصمیم نخست وزیر عراق، پرده از هرگونه ابهامی برداشت. العبادی اعلام کرد که این عملیات با مشارکت نیروهای ارتش و پلیس عراق در کنار نیروهای حشد الشعبی و پیشمرگه های کرد انجام می شود اما تاکید کرد که به جز نیروهای ارتش و پلیس عراق هیچ گروه دیگری وارد شهر موصل نخواهد شد.
واضح است که برخی رسانه های حامی جریان های تکفیری با هدف ضربه زدن به این عملیات، سعی در برافروختن آتش فتنه های قومی و مذهبی بر سر راه این عملیات داشتند.
از سوی دیگر جدال کلامی بین آنکارا و بغداد بر سر حضور نیروهای نظامی ترک در پایگاهی در خاک عراق، از دیگر چالش ها در مسیر آزادسازی موصل بود. ترکیه اواسط آذر 1394 بیش از 150 نیروی نظامی خود را با پشتیبانی دست‌کم 20 تانک به منطقۀ بعشیقه واقع در شمال شرق موصل در استان نینوا اعزام و اعلام کرد این نیروها تا آزادسازی موصل در عراق می‌مانند.
مجلس ترکیه نیز 10 مهر امسال به‌اتفاق آراء با تمدید یک‌ساله مجوز استقرار نیروهای این کشور در سوریه و عراق موافقت کرد. در پی این اقدام ها ، روابط آنکارا و بغداد به شدت ملتهب شد. عراق خواهان خروج نیروهای ترکیه شده و از دولت آنکارا به مجامع بین‌المللی شکایت کرده است. به رغم دیدار «بن‌علی ییلدریم»، نخست‌وزیر ترکیه با همتای عراقی اش در هجدهم دی ماه همچنان هر دو کشور بر سر این مساله تعارض دارند.
هفته گذشته «فکری ایشیک» وزیر دفاع ترکیه اعلام کرد آنکارا درباره حضور نظامیان این کشور در اردوگاه بعشیقه در عراق تنها پس از پاکسازی کامل این منطقه از داعش با بغداد مذاکره خواهد کرد. حیدر العبادی اما به این سخنان واکنش نشان داد و اظهار کرد تا زمانی که ترکیه نیروهایش را از بعشیقه خارج نکند روابط 2 کشور بهبود نخواهد یافت.
***نگاه کردها به عملیات موصل
از دیگر مسائل مرتبط با آزادسازی موصل، نقش کردها در این عملیات و پیامدهای آن برای این گروه قومی در عراق است. به نظر بسیاری از تحلیلگران، عملیات آزادسازی موصل برای رهبران اقلیم کردستان بسیار مهم است. موصل شهری است که به «اربیل» (پایتخت اقلیم) و «دهوک» نزدیک است و تحولات آن تا اندازه زیادی بر «کرکوک» هم تاثیر دارد.
کارشناسان معتقدند که ممکن است دولت اقلیم کردستان از پافشاری بر مشارکت در عملیات موصل، برای خود اهداف پشت پرده ای تعریف کرده باشد. برخی کارشناسان،2 هدف احتمالی را برای این رفتار ذکر کرده اند؛ نخستین هدف که تحقق آن دور از ذهن است و با موانع بسیاری همراه خواهد بود، پیوستن موصل به اقلیم کردستان عراق، پس از آزادسازی است. پرواضح است که هم دولت عراق و هم جامعه بین المللی این مساله را تایید نخواهند کرد. از همه مهم تر اینکه، اکثریت جمعیت عرب سنی شهر موصل مهمترین مانع بر سر راه پیوستن احتمالی این شهر به یک اقلیم کردی است.
هدف دوم که واقعبینانه تر به نظرمی رسد این است که دولت اقلیم خودمختار کردستان قصد دارد، در آینده سیاسی موصل مسوولان سیاسی بر سر کار آیند که بیشترین همسویی را با رهبران اقلیم داشته باشند. پناه دادن اقلیم کردستان به مقام های پیشین، شیوخ قبایل و رهبران عرب سنی پس از اشغال موصل به دست داعش این احتمال را تقویت می کند.
*** آزادسازی موصل و پیامدهای آن
از دید بسیاری از صاحبنظران، آزادسازی موصل با سقوط داعش، فاصله زیادی نخواهد داشت. اهمیت تسلط بر موصل برای داعش، در اعلام خلافت از مسجد جامع این شهر نمایان است. به همین دلیل، ورود داعش به موصل مقدمه گسترش سرزمین های زیر تسلط این سازمان تروریستی بود. به همان نسبت که تصرف موصل بر تقویت تروریست های داعش افزود انتظار می رود آزادی موصل ضربه ای جدی به این سازمان وارد آورد و سیر عقب نشینی های آن را شتابان سازد. به همین دلیل امروز چشم جهان به عملیات موصل و سیر تحولات آن است. با درنظر داشتن واقعیت های کنونی عراق و منطقه، عملیات موصل مادر جنگ ها علیه تروریست ها در عراق نامیده شد.
حال که عملیات موصل با پیشروی های میدانی روزهای اخیر به پایان خود نزدیک می شود، باید با هوشمندی تمهیداتی چیده شود تا بار دیگر گروه هایی تروریستی مانند داعش نتوانند با موج سواری روی نارضایتی های مردم، حکومت های رعب و ترور ایجاد کنند. پرواضح است که با بهبود پروسه سیاسی در عراق و افزایش امید و اعتماد مردم به پیگیری مطالبات و حقوقشان از طریق روندهای پیش بینی شد در قانون اساسی زمینه های شکل گیری کانون های تروریستی از میان خواهد رفت.
با شکست نظامی داعش در عراق، مرحله دشوارتر، یعنی شکست فکری و سیاسی آن آغاز خواهد شد. چالش بزرگ حکومت عراق در مرحله بعد از شکست نظامی داعش، مبارزه با میراث فرقه ای و گفتمان خشونت گستر آن خواهد بود. در این میان، ماهیت درونی مسایل یادشده، دشواری های ادامه مبارزه را آشکار می سازد. جذب قبایل، نخبگان و مجموع جامعه اهل سنت عراق در سطوح سیاسی، نظامی و امنیتی ضروری ترین و البته دشوارترین سیاست در برابر داعش و نفوذ اندیشه آن خواهد بود.
در ادامه پاکسازی خاک عراق از وجود تروریست ها، پس از آزادسازی شهرهای «هیت»، «الرمادی»، «فلوجه» و بخش های مهمی از استان «صلاح الدین»، نوبت به آزادسازی موصل مرکز استان نینوا رسید که در حال حاضر بزرگترین پایگاه تروریست ها در این کشور محسوب می شود.
بامداد روز دوشنبه بیست و ششم مهرماه، عملیات آزادسازی موصل با فرمان «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق، آغاز شد. فرمانده نیروهای واکنش سریع عراق اعلام کرده است که نیروهای عراقی تاکنون موفق به آزادسازی حدود 80 درصد از شرق موصل شده‌اند و وعده پاکسازی کامل کرانه شرقی این شهر را از حضور تروریست‌های داعشی در چند روز آتی داده است.
همچنین، سرلشکر «عبدالامیر یارالله»، فرمانده عملیات آزادسازی استان نینوا، چهار روز پیش اعلام کرد نیروهای مبارزه با تروریسم عراق موفق به آزادسازی محله‌های سومر و الساهرون در جنوب موصل و نیز روستاهای الحجف، الحیانیه و التل در جنوب غربی شهر و همچنین محله‌های کفاءات، النصر، الفیصلیه و الصدریه در کرانۀ شرقی شهر موصل و به اهتزاز در آوردن پرچم عراق بر فراز ساختمان‌های این ناحیه شدند. در آخرین پیشروی ها نیز، نیروهای عراقی پس از درگیری های شدید با عناصر داعش موفق شدند که دانشگاه موصل را آزاد کنند. دانشگاه موصل از مساحت عظیمی برخوردار است و یکی از مهمترین پناهگاه‌های داعش در کرانه شرقی موصل به شمار می رفت.
***چالش های موجود بر سر راه عملیات آزادسازی
از همان نخستین روزهایی که سخن از آغاز عملیات موصل به میان آمد، چالش های فراوانی در راه انجام آن هویدا شد. از مهم ترین آنها بحث نیروهای شرکت کننده در این عملیات و همچنین حضور نظامیان ترکیه در پایگاه «بعشیقه» واقع در شمال عراق بود.
در مورد مشارکت نیروهای حشد الشعبی و پیشمرگه های کرد در عملیات نینوا، اختلاف نظرها بالا گرفته بود اما در نهایت تصمیم نخست وزیر عراق، پرده از هرگونه ابهامی برداشت. العبادی اعلام کرد که این عملیات با مشارکت نیروهای ارتش و پلیس عراق در کنار نیروهای حشد الشعبی و پیشمرگه های کرد انجام می شود اما تاکید کرد که به جز نیروهای ارتش و پلیس عراق هیچ گروه دیگری وارد شهر موصل نخواهد شد.
واضح است که برخی رسانه های حامی جریان های تکفیری با هدف ضربه زدن به این عملیات، سعی در برافروختن آتش فتنه های قومی و مذهبی بر سر راه این عملیات داشتند.
از سوی دیگر جدال کلامی بین آنکارا و بغداد بر سر حضور نیروهای نظامی ترک در پایگاهی در خاک عراق، از دیگر چالش ها در مسیر آزادسازی موصل بود. ترکیه اواسط آذر 1394 بیش از 150 نیروی نظامی خود را با پشتیبانی دست‌کم 20 تانک به منطقۀ بعشیقه واقع در شمال شرق موصل در استان نینوا اعزام و اعلام کرد این نیروها تا آزادسازی موصل در عراق می‌مانند.
مجلس ترکیه نیز 10 مهر امسال به‌اتفاق آراء با تمدید یک‌ساله مجوز استقرار نیروهای این کشور در سوریه و عراق موافقت کرد. در پی این اقدام ها ، روابط آنکارا و بغداد به شدت ملتهب شد. عراق خواهان خروج نیروهای ترکیه شده و از دولت آنکارا به مجامع بین‌المللی شکایت کرده است. به رغم دیدار «بن‌علی ییلدریم»، نخست‌وزیر ترکیه با همتای عراقی اش در هجدهم دی ماه همچنان هر دو کشور بر سر این مساله تعارض دارند.
هفته گذشته «فکری ایشیک» وزیر دفاع ترکیه اعلام کرد آنکارا درباره حضور نظامیان این کشور در اردوگاه بعشیقه در عراق تنها پس از پاکسازی کامل این منطقه از داعش با بغداد مذاکره خواهد کرد. حیدر العبادی اما به این سخنان واکنش نشان داد و اظهار کرد تا زمانی که ترکیه نیروهایش را از بعشیقه خارج نکند روابط 2 کشور بهبود نخواهد یافت.
***نگاه کردها به عملیات موصل
از دیگر مسائل مرتبط با آزادسازی موصل، نقش کردها در این عملیات و پیامدهای آن برای این گروه قومی در عراق است. به نظر بسیاری از تحلیلگران، عملیات آزادسازی موصل برای رهبران اقلیم کردستان بسیار مهم است. موصل شهری است که به «اربیل» (پایتخت اقلیم) و «دهوک» نزدیک است و تحولات آن تا اندازه زیادی بر «کرکوک» هم تاثیر دارد.
کارشناسان معتقدند که ممکن است دولت اقلیم کردستان از پافشاری بر مشارکت در عملیات موصل، برای خود اهداف پشت پرده ای تعریف کرده باشد. برخی کارشناسان،2 هدف احتمالی را برای این رفتار ذکر کرده اند؛ نخستین هدف که تحقق آن دور از ذهن است و با موانع بسیاری همراه خواهد بود، پیوستن موصل به اقلیم کردستان عراق، پس از آزادسازی است. پرواضح است که هم دولت عراق و هم جامعه بین المللی این مساله را تایید نخواهند کرد. از همه مهم تر اینکه، اکثریت جمعیت عرب سنی شهر موصل مهمترین مانع بر سر راه پیوستن احتمالی این شهر به یک اقلیم کردی است.
هدف دوم که واقعبینانه تر به نظرمی رسد این است که دولت اقلیم خودمختار کردستان قصد دارد، در آینده سیاسی موصل مسوولان سیاسی بر سر کار آیند که بیشترین همسویی را با رهبران اقلیم داشته باشند. پناه دادن اقلیم کردستان به مقام های پیشین، شیوخ قبایل و رهبران عرب سنی پس از اشغال موصل به دست داعش این احتمال را تقویت می کند.
*** آزادسازی موصل و پیامدهای آن
از دید بسیاری از صاحبنظران، آزادسازی موصل با سقوط داعش، فاصله زیادی نخواهد داشت. اهمیت تسلط بر موصل برای داعش، در اعلام خلافت از مسجد جامع این شهر نمایان است. به همین دلیل، ورود داعش به موصل مقدمه گسترش سرزمین های زیر تسلط این سازمان تروریستی بود. به همان نسبت که تصرف موصل بر تقویت تروریست های داعش افزود انتظار می رود آزادی موصل ضربه ای جدی به این سازمان وارد آورد و سیر عقب نشینی های آن را شتابان سازد. به همین دلیل امروز چشم جهان به عملیات موصل و سیر تحولات آن است. با درنظر داشتن واقعیت های کنونی عراق و منطقه، عملیات موصل مادر جنگ ها علیه تروریست ها در عراق نامیده شد.
حال که عملیات موصل با پیشروی های میدانی روزهای اخیر به پایان خود نزدیک می شود، باید با هوشمندی تمهیداتی چیده شود تا بار دیگر گروه هایی تروریستی مانند داعش نتوانند با موج سواری روی نارضایتی های مردم، حکومت های رعب و ترور ایجاد کنند. پرواضح است که با بهبود پروسه سیاسی در عراق و افزایش امید و اعتماد مردم به پیگیری مطالبات و حقوقشان از طریق روندهای پیش بینی شد در قانون اساسی زمینه های شکل گیری کانون های تروریستی از میان خواهد رفت.
با شکست نظامی داعش در عراق، مرحله دشوارتر، یعنی شکست فکری و سیاسی آن آغاز خواهد شد. چالش بزرگ حکومت عراق در مرحله بعد از شکست نظامی داعش، مبارزه با میراث فرقه ای و گفتمان خشونت گستر آن خواهد بود. در این میان، ماهیت درونی مسایل یادشده، دشواری های ادامه مبارزه را آشکار می سازد. جذب قبایل، نخبگان و مجموع جامعه اهل سنت عراق در سطوح سیاسی، نظامی و امنیتی ضروری ترین و البته دشوارترین سیاست در برابر داعش و نفوذ اندیشه آن خواهد بود.
کپی شد
