سعید جلیلی نامزد انتخابات 1403 اظهار کرد: در سیاست خارجی دستگاه‌های مختلف وجود دارند. معاونت بین الملل وزارتخانه‌ها، وزارت خارجه، شورای عالی امنیت ملی و بسیاری نهادهای دیگر فعال هستند. شورای عالی امنیت ملی میان همه دستگاه‌ها هم افزایی می‌کند. شهید سلیمانی زمانی موفقیت کسب کرد که این هماهنگی به وجود آمد. نه در زمانی که برخی مدعی بودند که این اقدامات هزینه زاست. قانون اساسی ما باعث این هم افزایی صورت بگیرد.
به گزارش جماران، میزگرد سیاسی شبکه سوم سیما بعدازظهر امروز با حضور سعید جلیلی (دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی و کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری) برگزار شد.
در این میزگرد فواد ایزدی، ابراهیم متقی به عنوان کارشناس حضور یافتند.
در ابتدای این برنامه سعید جلیلی اظهار کرد: در انتخابات ریاست جمهوری نامزدها معمولا شعاری را انتخاب می‌کنند. این شعار نباید یک عبارت‌پردازی و کلمه‌سازی باشد بلکه باید خلاصه و عصاره برنامه کاری نامزد مربوطه برای چهار سال آینده باشد. همانطور که مردم شنیده‌اند، شعار ما خلاصه کل برنامه ماست: یک جهان فرصت، یک ایران جهش، هر ایرانی یک نقش پرشکوه!
وی در توضیح شعار خود گفت: وقتی روندهای جهانی را بررسی می‌کنید، در عرصه اقتصادی و فنی و علمی، یک جهان فرصت در مقابل ماست. در پیشرفت علمی و نیروی انسانی و در ثروت، فرصت‌های زیادی وجود دارد. در کنار این جهان فرصت، جهش ایران باید مطرح شود. ما معتقدیم در صحنه روابط بین الملل فرصت‌هایی که وجود دارد بیش از تهدیدها است. البته کار سیاست خارجی همین است که باید فرصت به صورت حداکثری استفاده شود و تهدیدها تا حد ممکن کاهش یابد.
او ادامه داد: ما در عرصه سیاست نمی‌توانیم خیال‌پردازی کنیم و باید واقعیت میدان را ببینیم. باید تهدیدها در کنار فرصت‌ها دیده شود. وقتی با ۲۰۰ کشور دنیا مواجه هستیم، باید نقاط اشتراک را با این کشورها را ببینیم. اگر با کشورهایی اختلاف داشته باشیم، این اختلافات تقابل و تخاصم ایجاد می‌کنید. اگر از فرصت‌ها خوب استفاده کنیم، می‌توانیم آن معدود تهدیدات را خنثی کنیم. ما باید این تهدیدات و فرصت‌ها را بشناسیم. ما باید مناسبات قدرت و جایگاه تهدیدات و فرصت‌ها را تعیین کنیم و هوشمندانه عمل کنیم.
جلیلی تصریح کرد: در چهار سال آینده باید مشخص کنیم که در چه مختصاتی و در چه نقطه‌ای هستیم و آنچه در چهار سال آینده ممکن است رقم بخورد چیست و جایگاه ما در آن روند چه خواهد بود. بنده ۳۵ سال است که در سطوح مختلف درگیر همین بحث در حوزه عملی و نظری و دانشگاهی در این حوزه فعال هستم و در دهه گذشته یک نگاه تماشاگرانه به روندهای جهانی داشتیم. این شرایط باعث شده که در عرصه جهانی باعث شده که بفهمیم در جهان یک فرصت برای ما وجود دارد که نفع حداکثری برای کشور داشته باشد و به جهش ایران کمک کند.
دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی اضافه کرد: ما در مقطعی هستیم که تحولات جهانی در حال گذار است و این گذار به نفع ماست و فرصت برای ما ایجاد کرده است. در غرب اندیشمندان می‌گویند پس از طوفان الاقصی آن شرایط سابق را نداریم. هیبت و حیثیت قدرت‌های غربی دچار تزلزل شده و این برای ما تولید اقتدار کرده است. چنانکه اگر تهدیدی برای ما ایجاد شود، ما مثل عملیات موفق وعده صادق از اقتدار خود دفاع کردیم و تحسین جهانیان را برانگیختیم. خود مقامات غربی تایید می‌کنند که دیگر نفوذ سابق را ندارند و ایران در معادلاتی تعیین کننده است.
وی اظهار کرد: ما باید این قدرت خارجی نقد کنیم که مردم در زندگی خود بچشند. یعنی مابه ازای این اقتدار و فرصت جهانی را در این بزنگاه برای خود و قدرت ایران استفاده کنیم. امروز ما اگر دوباره در یک بزنگاه قرار داریم، باید بگوییم فرصت‌های ما با استفاده از پدیده‌های علمی مثل کوانتوم و هوش مصنوعی می‌توانیم جهش می‌آفریند. ما می‌توانیم دستاوردهای خارجی خود را در اقتصاد و کشور بیاوریم.
جلیلی تاکید کرد: ما در حوزه ارزآوری، اشتغال و تولید می‌توانیم از عرصه سیاست خارجی استفاده کنیم. در برنامه هفتم توسعه شروع کار دولت چهاردهم همزمان شده است و در کشور روی آن وفاق وجود دارد. دولت برای اجرای این برنامه راهبرد و برنامه عملیاتی خود را ارائه کند. امروزه در دنیا فرصت‌هایی وجود دارد که شرط استفاده از آن تعامل با کشورهای جهان و ۲۰۰ کشور است و خود را نباید محدود به چند قدرتی کنیم که با آنها حداکثر افتراق و زاویه و اشتراک اندک را داریم. در حوزه آمریکای لاتین ما در اقصی نقاط غرب این کشور تراکتور و خودرو صادر کردیم و صادرات خدمات فنی و مهندسی و ساختمان‌سازی داشتیم.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری افزود: این ارتباطات جهانی می‌تواند جهش پیدا کند و با این ما می‌توانیم ارزآوری و اشتغال و تولید را ارتقا و جهش دهیم و هر ایرانی در استفاده از این فرصت‌ها و عرصه‌ها نقش آفرین باید باشد. یکی از وزرای اقتصادی غربی با خود بخش خصوصی خود را آورده بود و بعد از خروج از ایران گفته بود، اظهار کرد که خوشحال است که یک بازار هفتاد میلیونی را برای بازرگانان خود باز کرده است. ما مانند همین حرکت را می‌توانیم در برابر کشورهای متعددی داشته باشیم.
وی در این حوزه شواهدی ارائه داد و گفت: کارشناسان ما شواهدی از این امر دارند که ارائه می‌دهند.
مهدی صفری، دیپلمات و مشاور جلیلی در این برنامه اظهار کرد: آقای جلیلی مانند شهید رئیسی صادرات را برای خلق ارز در دستور کار قرار داده‌اند. ما گوشت را از آمریکای لاتین وارد می‌کردیم اما امروزه دو سوم گوشت گاو را از کشورهای همسایه با هزینه کمتر وارد می‌کنیم. آفریقا آینده ما در عرصه صادرات است. چون در کشورهای مختلف تمرکز روی آفریقا وجود داشته اما ما هنوز ورود نکردیم. اعتمادسازی با آفریقایی‌ها انجام نشده بود. شهید امیرعبداللهیان می‌گفت بسیار سخت است که کالاهای اساسی خود را از این کشورها تامین کنیم ولی امروزه ما می‌بینیم که از کشورهای همسایه کالاهای اساسی تامین می‌کنیم.
وی افزود: در بخش دارو بسیار تلاش برای تعامل خارجی داشتیم. در حوزه دانش بنیان‌ها ما بسیار جدی فعال شدیم. در سال ۱۴۰۲ ما ۳.۶ میلیارد دلار صادرات محصولات دانش بنیان داشتیم که دوبرابر قبل از سال ۱۴۰۰ است و این برای سال جاری بیشتر هم خواهد شد که ظرفیت دانش بنیان‌ها را نشان می‌دهد. ما در کشورهایی پالایشگاه تولید کردیم که از صفر تا صد آن کار و تولید ایران است.
در ادامه این نشست ابراهیم متقی کارشناس سیاست خارجی سوال کرد: آیا مطالبی که آقای جلیلی می‌فرمایند تاکنون در عرصه سیاست خارجی عملیاتی شده است؟ آقای جلیلی مذاکره کننده ارشد در مذاکرات هسته‌ای بودند. اما این مذاکرات دچار وقفه می‌شود و بعد از ایشان مذاکرات از طریق عمان و دستگاه وزارت خارجه بیرون از شورای عالی امنیت ملی تداوم می‌یابد. در آن فضایی که شما مذاکره می‌کردید، پیشرفت شکل نگرفته و نتایجی برای کشور گرفته نمی‌شد. هر روز ما شاهد افزایش فشارهای اقتصادی و تحریم‌های جدید بودیم و تنها جای مذاکرات در نقاط مختلف دنیا عوض می‌شد.
متقی تاکید کرد: سیاست اعلامی با سیاست عملی فرق دارد و تاکید آقای جلیلی روی سیاست اعلامی است. بنده به عنوان متخصص روابط بین‌الملل می‌گویم مبنای نظام بین الملل تهدید است و نه فرصت زیرا در این نظام ما فضای هرج و مرج و آنارشی را داریم. برخی مواردی که ذکر کردید نیازمند قدرت است و ایران نیز قدرت‌هایی را در حوزه راهبردی دارد. ما شروع کننده حرکتی به نام مقاومت در محیط پیرامونی منطقه هستیم. نشانه مقاومت مشخص است. ما در محیط تهدید به نتیجه رسیدیم. عراق و سوریه و مهار اسرائیل از نتایج آن بود. این تئوری مقاومت ما به نابودی داعش و سلفی‌گری مسلح و حفظ بشار اسد در سوریه و مهار اسرائیل انجامید. اما این یک جهان فرصتی که شما می‌فرمایید، در زمان خود شما چه اعتباری برای اقتصاد و سیاست ما ایجاد کرد؟
وی پرسید: امروز باید پرسید چه کنیم وقتی سیاست امروز سیاستی مرکب است؟ وقتی فضای تهدید و امتیازدهی متقابل است، باید چه کنیم؟ بنده سازش‌محور نیستم اما آنطور که رهبری می‌فرمایند، تهدید و مصالحه را باید با هم ببینیم.
جلیلی در پاسخ به متقی عنوان کرد: در همان دوره شش ساله و در دورانی که من مسئولیت داشتم شرق و غرب ایران را آمریکا اشغال کرده بود و حرکت‌های تکفیری نیز آغاز شده بود. چرا در همان سال‌ها آمریکا از عراق اخراج شد و از افغانستان هم نتوانست تهدیدی برای ما ایجاد کند؟ این نتیجه فهم هوشمندانه ما از میدان و اجرای دقیق برنامه‌ها بود.
این نامزد انتخابات ریست جمهوری ادامه داد: مثلا شما بیان کردید یک زمانی در بحث هسته ای نه سوخت به ما می‌دادند نه دارو؛ من نتیجه سیاست‌خارجی را در کاهش تهدید و استفاده حداکثری از فرصت‌ها می‌دانم نه صرفاً سفر و ملاقات‌های خارجی و اگر توانستیم از علم و فناوری کشورمان دفاع کنیم. کاری که در حوزه علمی دانش هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتیم و سانتریفیوژها را به ۱۹ هزار رساندیم. اگر شما توانستید از حقوق علم و فناوری در کشور دفاع کنید و آن هم دستاوردی داشته باشد که یک میلیون نفر از آن استفاده کنند، ارزشمند است و همان زمان هم آژانس گفت که این ۶ مساله دیگر باقی مانده نیست.
وی ادامه داد: برخی از کشورها که فرصت صادراتی خوبی برای ما داشتند بدون سفارت بودند. با برخی از کشورها عوض اینکه روابط شکل بگیرد عملا کاری دنبال نشد، در دوره همین هایی که گفتند هم سانتریفوژ ها بچرخد هم چرخ زندگی مردم نتیجه این شد که دلار ۲۵۰۰ تومان که تحویل گرفتند شد ۲۵ یا ۳۰ هزار تومان، بعد تحریم ها هم دوبرابر شد. ۱۵ بار ایران به تعهدات خود عمل کرد اما آنها از توافق خارج شدند و تحریم‌ها دو برابر شد. همان‌ها که میگفتند در سیاست خارجی واقع‌بین باشیم این نتایج کارشان بود. پس بیایم واقعی نگاه کنیم. در همین سه سال دولت شهید رییسی که می گفتند اگر فلان نشود، فلان نشود کار پیش نمی رود چطور صادرات افزایش پیدا کرد؟ بله من حتما معتقدم که توسعه روابط باید باشد اما ببینیم کجا این روابط پیش رفت؟ تا کجا پیش رفت؟ در حالی که قبلا می گفتند مادامی که اینطور نشود، چنان نمی شود اما شد.
در ادامه فواد ایزدی استاد دانشگاه در این نشست ابراز داشت: در این ایام انتخابات همانطور که می دانید شبکه های فارسی زبان معاند خارج از کشور خیلی فعال می شوند طبیعی هم است، احساس می کنند که اگر درصد مشارکت مردم در انتخابات بیشتر شود این برخلاف منافع کشورهایی است که منافع و هزینه های آن ها را تامین می کنند. این یک محور است و محور دیگر تمرکز روی یکی دو تا نامزد است به نظر می رسد که ناراحت هستند این افراد رییس جمهور شوند یکی از آن ها شما هستید، چرا روی شما حساس هستند؟
جلیلی در پاسخ به این سوال فواد ایزدی عنوان کرد: به نظر من که راهبرد آن ها فشار حداکثری علیه ایران است خب از چه کسی ناراحت می شوند؟ از کسانی که بتوانند این فشار را به شکست بکشانند. مردم عزیز بدانند که هر دولتی روی کار بیاید چه رفیق باشد چه رقیب باید همه به آن کمک کنیم. ما در آن زمان به دولت گذشته گفتیم که تا ۲ میلیون بشکه نفت می توانید بفروشید و نباید اینطور بگویید که ۲۰۰ هزار بشکه می فروشیم. باید در راهبرد فشار حداکثری شکست فاحش بخورند، حتما از این مساله خوششان نمی آید. این بحث یک مساله جدی است، اگر رییس جمهوری توانایی های خودش و ملتش را بشناسد، یک جهان فرصت را بشناسد می تواند کشور را جهش دهد و کشور را معطل انتخاب فلان فرد در آمریکا نکند یا کشور را معطل یکی دو مساله در کشور مقابل نکند؛ من این را باور دارم.
وی افزود: شما چطور می توانید در مقابل دشمن قوی ظاهر شوید؟ زمانی که بتوانید توانمندی های خود را در نقطه اوج به فعلیت برسانید. در زمانی که ما می گفتیم و دوستان نمی پذیرفتند یا می گفتند که بله یک کارهایی هم شده و اثری داشته (با تقلیل) در همان زمان صادرات ما به افغانستان ۲ برابر صادرات ما به ۲۸ کشور اروپایی بوده است.
در ادامه این نشست محمدکاظم سجادپور در سوالی از سعید جلیلی گفت: سیاست خارجی هنر ایجاد توازن است مخصوصا برای کشور ما که ۱۵ همسایه داریم و در منطقه ای زندگی می کنیم که بعد از ۷ اکتبر دیگر منطقه روزگار قبل از آن نیست؛ خب همانطور که می فرمایید باید با تعامل و توازن کار جلو برود. همین تعامل و توازن باید همانند سیاست خارجی در سیاست داخلی باشد، سوال این است که با توجه به پیشینه ای که شما دارید و آقای متقی اشاره کردند و در صحبت های شما ملموس است شما همواره می گویید «ما گفتیم و آن ها عمل نکردند»، در صحبت های شما یک دوگانه «ما و آنها» وجود دارد، بفرمایید که این تعامل و توازن را چگونه اجرایی خواهید کرد؟
جلیلی در پاسخ به اظهارات سجادپور، کارشناس برنامه میزگرد سیاسی گفت: نباید صحبتی کنیم که خلاف مردم سالاری باشد. ما در سیاست خارجی کشور به این شیوه به اجماع می‌رسیم که طبق قانون اساسی، سیاست‌هایی توسط رهبری به عنوان فصل الخطاب مطرح می‌شود و مابقی کلیات در گفت‌وگوهای کارشناسی سیاست خارجی تعیین تکلیف می‌شود. ما در این حوزه نباید با احساسات تصمیم‌گیری کنیم.
وی افزود: محیط‌های دانشگاهی به اجماع در سیاست خارجی به شدت یاری می‌رساند. وقتی شما می‌گویید که در نظام بین المللی بهم پیوستگی وجود دارد، باید همه ابعاد مورد توجه قرار گیرد. وقتی روابط مناسبی با همسایگان وجود نداشته باشد، صادرات نیز نخواهیم داشت. برای مثال، در بازار صنایع پایین دست پتروشیمی که مزیت نسبی کشور ماست، ما ۱۶ میلیارد دلار از بازار مصرف ۱۳۰ میلیارد دلاری پاکستان را می‌توانیم از آن خود کنیم. اولویت ما نباید این باشد که فقط سراغ سه کشور برویم که آخر نقض عهد کنند. با ترکمنستان چنان رابطه بدی پیدا کردیم که از ۶ میلیارد دلار در سال به ۲۰۰ میلیون دلار در دولت قبل رسیدیم.
دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی ادامه داد: عرض من این است که امروز در منطقه شرایط تغییر کرده و در این شرایط بعد از طوفان الاقصی شرایط به نفع ایران تغییر کرده است. ما می‌توانیم عرصه‌های جدیدی در منطقه باز کنیم. مردم می‌گویند نتیجه این ارتقا در سیاست خارجی برای سفره ما چه شد که امروز باید به آن پاسخ دهیم.
جلیلی تاکید کرد: در سیاست خارجی فقط باید اولویت‌ها پاسخ گیرند و نمی‌توان صدها اولویت همزمان داشت. ما باید هرجا که فرصت وجود دارد، آن فرصت را صید کنیم. ما نمی‌گوییم چندصباحی به شرق و چند صباحی به غرب بچرخیم. هرجا که فرصت باشد باید از آن استفاده کنیم.
در پاسخ به این اظهارات، ابراهیم متقی تصریح کرد: من موافق هستم که نظام جهانی هم تهدید درون خود دارد و هم فرصت! اما وقتی در سیاست خارجی دو عرصه بین المللی و منطقه‌ای را داریم. در منطقه یک عرصه پرآشوب داریم که نیروی گریز از مرکز در آن فعال است. بازیگر اصلی در این حوزه شورای عالی امنیت ملی بوده و نه وزارت خارجه کشور و باید به این توجه کرد. در حوزه سیاست بین الملل، قدرت آمریکا کاهش یافته و قدرت حضور منطقه‌ای و هژمونی آن در غرب آسیا کمرنگ شده است. به برکت بازیگرانی مثل سردار سلیمانی شهید، فضایی برای وزارت خارجه باز شده است.
متقی افزود: اکنون ما حدود دو میلیون بشکه نفت صادر می‌کنیم که بلینکن وزیر خارجه آمریکا تایید کرد. اما نتیجه این تحولات در روی سفره مردم دیده نشده است. وقتی مردم از حداقل‌های خود باز ماندند و می‌بینند صادرات نفت ما به حدی رسیده که دلار ۱۵ هزار تومان بود، نباید توقع آن را داشته باشیم که جامعه از ما راضی باشد.
جلیلی در پاسخ به متقی اظهار کرد: در سیاست خارجی دستگاه‌های مختلف وجود دارند. معاونت بین الملل وزارتخانه‌ها، وزارت خارجه، شورای عالی امنیت ملی و بسیاری نهادهای دیگر فعال هستند. شورای عالی امنیت ملی میان همه دستگاه‌ها هم افزایی می‌کند. شهید سلیمانی زمانی موفقیت کسب کرد که این هماهنگی به وجود آمد. نه در زمانی که برخی مدعی بودند که این اقدامات هزینه زاست. قانون اساسی ما باعث این هم افزایی صورت بگیرد.
وی افزود: کاهش قدرت آمریکا در منطقه خودبه‌خود انجام نشد بلکه برای این کاهش قدرت سال‌ها کار منسجم صورت گرفت. در زمانی که برخی میگفتند تنگه هرمز را ببنیدید من می‌گفتم که لازم نیست ما به لحاظ نظامی آن را ببندیم. ما با تبدیل نفت به فرآورده و ایجاد اشتغال و ارزآوری و الغای خام فروشی عملاً راه را برای خام فروشی نفت برای سایر کشورها را دشوار کنیم.
دبیر پیشین شورای عالی امنیت ملی اظهار کرد: اکنون هم فرصت علمی این اقدامات را داریم و هم ثروت آن وجود دارد. تنها مشکل سرمایه‌گذاری داریم که برای آن باید منابع در دست مردم را از ارز و سکه و. . به سمت تشکیل سرمایه‌های بزرگ برای بهره‌برداری از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. ما با تبدیل نفت به فرآورده چندین برابر سود می‌کنیم و برای این باید یک اقتصاد با انضباط مالی داشته باشیم.
فواد ایزدی در ادامه این برنامه تصریح کرد: من یک دغدغه و دلواپسی را داشتم که دیدم هردو مشاور شما اقتصادی هستند. یاد بخشی از برنامه توسعه هفتم افتادم که اشاره شد موضوع دیپلماسی عمومی مهم است. دولت‌هایی به دیپلماسی عمومی بی‌تفاوت بودند و الهام بخشی انقلاب اسلامی را نادیده گرفته بودیم که در برنامه هفتم آمده است. انقلاب ما انقلاب اسلامی بود و کارکرد فرهنگی داشت و انقلاب اقتصادی نبود. رژیم صهیونیستی با برخی دولت‌های مرتجع برنامه عادی‌سازی داشت که حرکت جنبش حماس برنامه‌های صهیونیستی را بهم ریخت.
وی افزود: برنامه‌های صهیونیستی برای ضربه زدن به ایران بود. خبرگزاری‌های خارجی این خبر را پوشش دادند که آقای یحیی سنوار رهبر جنبش حماس در غزه کربلا را الگو قرار دادند. این درحالی است که برادران فلسطینی ما اهل سنت هستند و این فرهنگ شیعی را نداشتند. این دوستان اهل سنت باقی ماندند اما فرهنگ کربلا از اینجا به آن نقطه تسری یافته و آن خطر بزرگ بالای سر ایران را با حرکت خود دفع کردند. سوال من این است که سیاست شما در حوزه دیپلماسی عمومی که منحصر به وزارت خارجه نیست، چه خواهد بود؟
