روزنامه دولتی ایران در واکنش به انتقادات از گزارشی مبنی بر امیدواری 70 درصدی مردم به آینده نوشته است: آنچه در گزارش به آن استناد شد، متکی بر یافته‌های نظرسنجی سه نهاد معتبر وزارت اطلاعات، مرکز افکارسنجی صداوسیما و مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) است؛ نهادهایی که گزارش‌ها و یافته‌های پژوهشی آنها همواره مورد استناد چهره‌های دانشگاهی و دیگر مراکز تحقیقاتی داخلی بوده است.
به گزارش جماران؛ روزنامه ایران در شماره امروز خود نوشته است: گزارش روزنامه ایران از یافته‌های مراکز معتبر نظرسنجی و افکارسنجی کشور که از امیدواری 70 درصدی مردم به آینده حکایت داشت، با برخی واکنش‌های سیاسی از سوی بعضی جریان‌های مخالف دولت روبه‌رو شد. این افراد گزاره‌های این یافته‌ها را زیر سؤال برده و همچنان سعی در القای این مطلب داشتند که نشانه‌های امید به آینده یا رضایت از عملکرد دولت در حوزه‌هایی چون بهبود وضعیت جایگاه ایران در جهان و مقابله با کرونا و میزان رضایتمندی از زندگی غیرواقعی و چه بسا برساخته است. اما واقعیت این است که آنچه در گزارش شماره قبل «ایران» به آن استناد شد، متکی بر یافته‌های نظرسنجی سه نهاد معتبر وزارت اطلاعات، مرکز افکارسنجی صداوسیما و مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) است؛ نهادهایی که گزارش‌ها و یافته‌های پژوهشی آنها همواره مورد استناد چهره‌های دانشگاهی و دیگر مراکز تحقیقاتی داخلی بوده است. وزارت اطلاعات در نظرسنجی خود که در پی اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها صورت گرفت، «میزان رضایتمندی عمومی» را سنجیده، مرکز افکارسنجی صداوسیما «پنداشت مردم از وضعیت اقتصادی کشور و دولت سیزدهم» و نیز «روند ارزیابی پاسخگویان از جایگاه ایران در صحنه بین‌الملل» را بررسی کرده و آنچه از مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) به آن اشاره شد، موج دوم پیمایش ملی «سنجش شادکامی مردم ایران» است که اول تیرماه جاری انجام شده است. این یافته‌ها همچنین بسیار نزدیک به یافته‌های دیگر نظرسنجی‌هایی است که پیش از این، مراکز داخلی همچون ایسپا یا دانشگاه مریلند طی ماه‌های گذشته انجام داده‌اند.
یافته‌های وزارت اطلاعات در سنجش میزان رضایتمندی
نظرسنجی وزارت اطلاعات در پی اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها درباره «سنجش میزان رضایتمندی» با نمونه آماری 2 هزار و 510 نفر در کل کشور (مراکز استان‌ها، شهرهای کوچک و میانی و روستاها)، در بازه زمانی 18 خرداد تا 23 خرداد امسال انجام شده است. در این نظرسنجی حدود 75 درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در سطح زیاد و تا حدی زیاد در زندگی احساس آسایش و آرامش می‌کنند. 91 درصد پاسخگویان در سطح زیاد و تاحدی زیاد از میزان سازگاری و همدلی در خانواده خود رضایت داشته‌اند. در زمینه مسکن، حدود 55 درصد از پاسخگویان از وضعیت مسکن خود راضی بوده، حدود 15 درصد رضایت نسبی داشته و حدود 30 درصد نیز از وضعیت مسکن خود ناراضی بودند. حدود 44 درصد پاسخگویان شاغل نیز از وضعیت شغلی خود اظهار رضایت کرده، حدود 23 درصد رضایت نسبی داشته و 34 درصد نیز از وضعیت شغلی خود ناراضی بودند. در این میان، حدود 53 درصد از وضعیت درآمدی خود اظهار نارضایتی کرده، 45 درصد پاسخگویان نیز از سطح درآمد خود رضایت زیاد و متوسط داشته‌اند. حدود 78 درصد پاسخگویان هم به‌طور زیاد و تاحد زیادی برآورد کرده‌اند که «مردم در کارهای خیر شرکت کرده و به یکدیگر کمک می‌کنند.» در زمینه گزارش‌های دینی و مذهبی، 76 درصد از پاسخگویان به این نظرسنجی به‌طور زیاد و تاحدی زیاد بر این باورند که «مردم در مراسم و مناسبت‌های مذهبی شرکت می‌کنند.» در حوزه مسائل اجتماعی نیز، حدود 64 درصد پاسخگویان به طور زیاد و تاحدی زیاد بر این باورند که «مردم به حق و حقوق اجتماعی احترام می‌گذارند.» 66 درصد پاسخگویان نیز به‌طور زیاد و تاحدی زیاد بر این نکته تأکید داشته‌اند که مردم در روابط اجتماعی خود با یکدیگر با تحمل و مدارا رفتار می‌کنند. حدود 70 درصد(34درصد زیاد و 36 درصد نسبی) از تأمین امنیت عمومی رضایت داشته و 17 درصد از پاسخگویان احساس امنیت را در سطح کم و 9 درصد بسیار کم اظهار کرده‌اند.
در گزارش شماره قبل «ایران» به رضایت 74 درصدی مردم از وضعیت بهداشت و درمان کشور اشاره شده بود. این امر نیز ناظر بر یافته‌های نظرسنجی وزارت اطلاعات است. در این نظرسنجی، در زمینه وضعیت بهداشت و درمان کشور، حدود 74درصد پاسخگویان (در سطح زیاد و نسبی) از وضعیت بهداشت و درمان کشور ابراز رضایت کرده‌اند. 48 درصد (15 درصد زیاد و 33 درصد نسبی) از اجرای قانون در کشور رضایت داشته و 27 درصد در حد کم رضایت داشته و حدود 17 درصد از اجرای قانون اصلاً راضی نبودند. در زمینه‌های فرهنگی و دینی نیز 55 درصد پاسخگویان این نظرسنجی معتقد هستند کشور در زمینه گسترش فرهنگ و ارزش‌های اسلامی موفق عمل کرده و 36 درصد نیز نسبت به ضعف در تحقق و گسترش فرهنگ و ارزش‌های اسلامی گلایه کرده‌اند.
جزئیات نظرسنجی مرکز افکارسنجی صداوسیما
در گزارش روزنامه ایران اشاره شده بود که براساس نظرسنجی‌های مراکز معتبر کشور، 52 درصد مردم علت اصلی مشکلات اقتصادی را عملکرد نامناسب دولت قبل می‌دانند. این امر ناظر بر یافته‌های مرکز افکارسنجی صداوسیما است. این نظرسنجی در زمینه «پنداشت مردم از وضعیت اقتصادی کشور و دولت سیزدهم» در یک جامعه آماری 4 هزار و 988 نفره ایرانیان بالای 18 سال، در تهران و 31 شهر دارای مرکز صداوسیما انجام شده است.
یافته‌های این نظرسنجی نشان میدهد درباره «نقش عملکرد نامناسب دولت قبل در تورم و مسائل و مشکلات اقتصادی کشور در حال حاضر» 52.6 درصد از پاسخگویان بر این باورند که «عملکرد نامناسب دولت قبل، عامل اصلی تورم و مسائل و مشکلات اقتصادی حال حاضر کشور است.» درمقابل، 42.2 درصد نیز با این نظر مخالف یا کاملاً مخالف بودند و 5.2 درصد هم به این سؤال پاسخ ندادند. همچنین در نظرسنجی در زمینه «مسائل روز جامعه» که در یک جامعه آماری هزار و 206 نفره در تهران و 30 استان کشور و در فروردین امسال انجام شد، 36.7 درصد پاسخگویان، امریکا را «مانع اصلی به نتیجه رسیدن مذاکرات» دانستند، 24 درصد کشور روسیه، 12.5 درصد ایران و 4.2 درصد هم کشور چین را مانع اصلی دستیابی به توافق دانستند. در گزارش «ایران» اشاره شده بود که 50 درصد مردم جایگاه ایران در صحنه بین‌الملل را «بسیار مطلوب» ارزیابی می‌کنند. این امر نیز ناظر بر یافته‌های یک نظرسنجی صداوسیما در زمینه «روند ارزیابی پاسخگویان از جایگاه ایران در صحنه بین‌الملل» است. 50.6 درصد از پاسخگویان در سال‌جاری جایگاه ایران را مطلوب و بسیار مطلوب ارزیابی کردند این درحالی است که در سال 99 تنها 42.6 درصد پاسخگویان وضعیت ایران در صحنه بین‌الملل را مطلوب و بسیار مطلوب می‌دانستند. همچنین 38.6 درصد در سال‌جاری جایگاه ایران را نامطلوب و بسیار نامطلوب می‌دانستند، درحالی که دو سال قبل، 57.4 درصد پاسخگویان این وضعیت را نامطلوب و بسیار نامطلوب ارزیابی می‌کردند. تفاوت وضعیت این دو شاخص در دو سال، نشان دهنده ارزیابی مثبت و رو به رشد پاسخ‌دهندگان از ارتقای جایگاه ایران در صحنه بین‌المللی است.
نمره حدود 65 درصدی شادکامی ایرانیان
برخی منتقدان به گزارش «ایران» در زمینه نمره شادکامی اشاره کرده و با اشاره به اینکه شاخص شادکامی متشکل از 20 گویه است، اظهارکرده بودند که نمی‌توان نمره حاصله را «به رضایت یا عدم رضایت از مسئولان» نسبت داد اما آیا می‌توان شاخص شادکامی را جدای از وضعیت کلی کشور تصور کرد؟ به عبارت دیگر، شاخص شادکامی، گرچه ناظر بر تجربه ایرانیان در زندگی فردی است، اما این زندگی فردی، خود تأثیرپذیر از یک وضعیت عمومی است که بخشی قابل توجهی از این وضعیت ناشی از عملکرد مسئولان است.
نمره حدود 65 از 100 شاخص شادکامی ایرانیان، نتیجه «موج دوم پیمایش ملی سنجش شادکامی مردم ایران» است که اول تیرماه جاری از سوی «ایسپا» انجام شد. تعداد نمونه‌های این پیشمایش 2 هزار و 88 نفر و جمعیت مورد مطالعه ساکنان نقاط شهری و روستایی کل کشور بودند. البته باید به این مسأله اشاره کرد که شاخص شادکامی در تیرماه امسال، 64.41 از 100 بوده است، درحالی که این شاخص در اسفندماه سال قبل، 65.83 بوده است. باوجود این، در واکنش به گویه «از خوشحالی دیگران شاد می‌شوم» 3.9 گزینه کم، 5.6 گزینه متوسط، 90.3 گزینه زیاد را انتخاب کرده و 0.3 درصد هم این گویه را بی‌پاسخ گذاشته‌اند. در گزارش «ایران» از امیدواری حدود 70 درصدی ایرانیان به آینده گزارش شده بود و اتفاقاً این مسأله‌ای بود که با واکنش‌های بعضاً تند کسانی مواجه شد که پیش از این سیاه‌نمایی جامعه ایرانی را در کارنامه عملی خود در فضای مجازی داشته‌اند. این درحالی است که «موج دوم پیمایش ملی سنجش شادکامی مردم ایران» نشان داد در زمینه گویه «نسبت به آینده امیدوار هستم» 22.4 درصد گزینه کم، 15.4 درصد گزینه متوسط، 61.7 درصد گزینه زیاد و 0.5 درصد هم گزینه بی‌پاسخ را انتخاب کرده‌اند، امری که رضایت 69.4 درصد مورد اشاره در گزارش «ایران» را تأیید می‌کند. (آرای متوسط تقسیم شده است) همچنین درباره گویه «معمولاً دوست دارم دیگران را شاد کنم» 3.3 درصد گزینه کم، 10.3 درصد متوسط، 86 درصد گزینه زیاد و 0.3 درصد بی‌پاسخ را انتخاب کرده‌اند. گویه «در زندگی احساس شکست می‌کنم» 66.8 درصد کم، 17.3 درصد متوسط، 15.4 درصد زیاد، 0.4 درصد بی‌پاسخ و گویه «معمولاً با من با احترام رفتار میشود» 8.9 درصد کم، 22.8 درصد متوسط، 66.2 درصد زیاد و 0.2 درصد بی‌پاسخ را از پاسخگویان دریافت کرده است. پاسخگویان درباره گویه «غالباً احساس مثبتی درباره دیگران دارم» 13.1 درصد کم، 25.7 درصد متوسط، 60.2 درصد زیاد، 1.1 درصد بی‌پاسخ ابراز نظر کرده‌اند و درباره گویه «خودم را فردی فعال و تأثیرگذار می‌بینم» 13.4 درصد کم، 27.1 درصد متوسط، 58.8 درصد زیاد و 0.6 درصد بی‌پاسخ اعلام کرده‌اند.
نقش عملکرد دولت در افزایش امید مردم
برخی از منتقدان امیدواری 70 درصدی ایرانیان به آینده را زیر سؤال برده‌اند، درحالی که بررسی‌ها نشان میدهد آنچه سبب بهبود شاخص امید به آینده در ایرانیان شده است، عملکرد دولت بوده است. یکی از ملاک‌ها در این نتیجه‌گیری، می‌تواند نتایج نظرسنجی ایسپا در مردادماه 1400 باشد. مطابق یافته‌های این نظرسنجی، 41.3 درصد مردم گفتند وضعیت کشور در سال آینده نسبت به الان بهتر میشود. 14.8 درصد هم گفتند وضعیت کشور تغییری نمی‌کند، 28.8 درصد گفتند سال آینده شرایط کشور بدتر میشود و 14.3 درصد گفتند نمی‌دانند وضعیت کشور در سال آینده چگونه خواهد شد. بنابراین، یافته‌های جدید ایسپا درباره امیدواری به آینده، نشان میدهد در یک سال گذشته، به دلایلی داخلی، نظر طیف گسترده‌ای از پاسخ دهندگان نسبت به آینده تغییر کرده است.
نتایج آبان گذشته که امسال هم تکرار شد
نگاه مثبت ایرانیان نسبت به عملکرد دولت سیزدهم و امید به آینده، واقعیتی نیست که تنها در نظرسنجی‌های داخلی یا امسال به آن اشاره شده باشد. آبان ماه سال گذشته نظرسنجی دانشگاه مریلند از حمایت مردم از رئیسی خبر می‌‌داد. براساس این نظرسنجی که تنها چند هفته پس از تحلیف رئیسی صورت گرفت، ۷۸ درصد از پاسخ دهندگان گفتند نظرشان نسبت به رئیس جمهور جدید تاحدی مطلوب (۳۳ درصد) یا بسیار مطلوب (۴۵ درصد) است. یا در همین نظرسنجی، 85 درصد از پاسخ دهندگان عنوان کردند که تصور آنان نسبت به امریکا «تاحدی نامطلوب» (9.4 درصد) یا «بسیار نامطلوب» (75.9 درصد) بوده است.
دعوت از منتقدان
نتیجه بررسی این گویه‌ها که شاخص شادکامی ایرانیان را نشان میدهد، همچنین نشان میدهد که تصویری که ایرانیان از خود و از کشور خود دارند، به مراتب بهتر از چیزی است که برخی رسانه‌های خارجی و دوستان داخلی آنها سعی در القای آن دارند. به عبارت دیگر، نه تنها امیدواری 70 درصد مردم به آینده غیرواقعی نیست، بلکه درعین حال نمی‌توان این آمارها و شاخص‌ها را با عملکرد دولت سیزدهم بی ارتباط دانست. به عبارت دیگر، نمی‌توان گفت که آنچه این نظرسنجی‌ها نشان می‌‌دهند، خود به خودی و در شرایط خلأ شکل گرفته است. از این رو به این منتقدان توصیه میشود به جای زیر سؤال بردن این شاخص‌ها، دیدگاه خود را نسبت به همه جامعه ایران واقعی کنند، یا دست‌کم اینکه تلاش نکنند نگرش‌های مشترک خود با بیگانگان را به کل جامعه تعمیم دهند.
