از نگاه محمدعلی سبحانی سفیر اسبق کشورمان در قطر و کارشناس ارشد مسائل بین الملل، صحنه سیاسی لبنان را باید میدان رقابت های پیچیده طائفی، خانوادگی، جغرافیایی و مصالح شخصی و کشمکش های منطقه ای در نظر بگیریم.
به گزارش جماران؛ از مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی، محمدعلی سبحانی سفیر اسبق کشورمان در قطر و کارشناس ارشد مسائل بین الملل در یادداشتی نوشت:
پس از ماه ها کشمکش های داخلی و منطقه ای سرانجام انتخابات در لبنان انجام شد. بدیهی است که رقابت انتخاباتی در لبنان ویژگی های خاص خود را دارد و به طور مستقیم به خصوصیات طائفی در لبنان و نیز رقابت های منطقه ای بستگی دارد و دولتی که در لبنان تشکیل می شود محصول همین انتخابات پارلمانی است. پیچیدگی انتخابات در لبنان موضوع مفصلی است و نیاز به بررسی جداگانه دارد. براساس آراء و نتایج اعلام شده همپیمانان حزب الله در جناح سنی و مسیحی نتوانسته اند هم پای حزب الله رأی گذشته خود را حفظ نمایند تا دولتی که در آینده نزدیک تشکیل می شود بتواند مثل دولت کنونی به راحتی خط مقاومت را پوشش داده و تغییرات زیادی در ائتلاف ها و خط کلی دولت بوجود نیاید. بسیاری این روند را شکستی برای خط مقاومت می دانند. اما برای کسانی که لبنان را از درون لایه های اجتماعی و نحوه شکل گیری قدرت می شناسند روشن است که انتخابات در لبنان نسبتاً آزاد است و این رفتارهای انتخاباتی موجب تغییراتی خواهد شد اما مفهوم شکست و پیروزی به نوع تعامل اکثریت و اقلیت و بهره گیری اقلیت از توانائی های خود و همینطور اکثریت از امکانات خود بستگی دارد.
اولین روزی که مجلس تشکیل می شود باید رئیس مجلس تعیین شود و باتوجه به مقررات و واقعیت های موجود رئیس مجلس که حتماً باید براساس اجماع شیعه برای رأی گیری به مجلس معرفی شود کسی جز نبیه بری نخواهد بود. اکثریت هم برای بهره گیری از پیشرفت روند سیاسی و رسیدن به توافق برای تعیین رئیس جمهور و نخست وزیر چارهای جز توافق ندارد هر چند که در این دوره کشمکش ها بسیار زیاد خواهد بود و بازار بده بستان هم در سطح مواضع دولت و هم جایگاه های وزرا و سایر مقامات داغتر خواهد شد.
پس از تشکیل مجلس، نخست وزیر که باید سنی باشد و رئیس جمهور که ضرورتاً مسیحی است، تعیین می شوند. البته رئیس جمهور توسط مجلس تعیین می گردد و رئیس جمهور است که مذاکرات خود را با شخصیت های سنی مناسب برای نخست وزیری آغاز خواهد کرد و پس از تعیین نخست وزیر مهمترین اقدام نوشتن بیانیه مواضع دولت است که نقطه پر حرارت اختلافات خواهد بود. در اینجاست که طرفداران و مخالفان مقاومت چالش های سختی را در پیش دارند. این بیانیه نمی تواند بدون دو سوم آراء نمایندگان تصویب شود. بنابراین هر دو طرف مجبورند که به توافق دست پیدا کنند و در صورت عدم توافق دولت نمی تواند گام های بعدی خود را به پیش برده و شرایط بحرانی دو سال گذشته را پشت سر بگذارد؛ بدین مفهوم که دولتی مقتدر شکل نمی گیرد و دولت ضعیف و یا ناقص نمی تواند تصمیمات جدی برای عبور از بحران اتخاذ نماید.
صحنه سیاسی لبنان را اگر میدان رقابت های پیچیده طائفی، خانوادگی، جغرافیایی و مصالح شخصی و کشمکش های منطقه ای در نظر بگیریم، نیازهای رسیدن به توافق عبارتند از:
الف. از نظر منطقه ای، تفاهم ایران و عربستان سعودی و تا حدودی امارات و سوریه عامل تعیین کنندهای خواهد بود. اگر گفتگوهای ایرانی و سعودی پیشرفت کند کمک بزرگی به شکل گیری دولت مقتدر در لبنان می کند.
ب. منافع گروه های طائفی و حزبی و مصلحت های خانوادگی و شخصی و بده بستان های این گروه ها در شهرستان ها و دهکده ها و همه مناطق جغرافیایی یکی از عوامل مهم توافق خواهد بود که اتفاقاً اکثریت برای تشکیل دولت و نشان دادن موقعیت خود به این توافقات ریز و درشت نیاز بیشتری دارد و به نظر می رسد عقلانیت گروه های اثرگذار داخلی می تواند چنین زمینه را فراهم سازد.
ج. از نظر بین المللی، تأثیرات آمریکا و فرانسه در لبنان زیاد است و لبنان در صورت افزایش تفاهم و آرامش در منطقه می تواند جایگاهی برای نشان دادن این روند تفاهمی‌باشد.
د. تغییر موقعیت اسرائیل و بوجود آمدن روابط رسمی اسرائیل و برخی کشورهای منطقه نیز نکته بسیار مهمی است که هر چند مختصر اما می تواند تأثیرات منفی برای تفاهم منطقه ای و داخلی لبنان داشته باشد. متأسفانه اسرائیل با استفاده از شکاف های ایجاد شده در میان اعراب و مسلمان ها توانسته چهره گذشته خود را که برای همه مسلمانان و اعراب دشمن به حساب می آمد تغییر دهد. جنگ های طائفی در سوریه و عراق و افغانستان و کل منطقه موجب شده تا اسرائیل جایگاه منطقه ای خود را ارتقاء بخشد و همین امر تأثیر منفی خود را بر تحولات سیاسی کل منطقه برجای گذاشته است.
در نهایت باید تأکید شود که لبنانی ها همه تلاش خود را خواهند کرد که به سوی بن بست سیاسی و در نتیجه درگیری ها و جنگ های داخلی نروند. اما توافق زودرس و تشکیل یک دولت مقتدر براساس تفاهم همه لبنانی ها نیز چندان در دسترس نخواهد بود.
