محمد صدر مشاور وزیر امور خارجه در دولت قبل گفت: اگر نگاهی به موضع گیری بعضی از این آقایان که در دولت قبل مسئولیت نداشتند، داشته باشیم دید منفی به برجام داشتند. ولی ما تجربه داریم و می دانیم که وقتی آدم یک چارچوبی عمل می کند نمی تواند نظریات شخصی اش را که خلاف سیاست های کلی دولت یا رئیس جمهور باشد اعمال کند. به همین دلیل هم باید صبر کنیم ببینیم خروجی چه می شود؟ بعد قضاوت کنیم.
به گزارش جماران؛ امتداد نوشت: دوشنبه هشتم اذرماه(۲۹ نوامبر) روز مهم و حیاتی برای ایران بشمار می آید. روزی که تکلیف برخی از موضوعات بین المللی و هسته ایی مشخص می شود و دولت سیزدهم می تواند با اتفاقی که در هشت اذرماه رخ خواهدداد مهره های بین المللی و حتی اقتصادی خود را بچیند. دوره هفتم مذاکرات را در ۲۹ نوامبر شاهد خواهیم بود. مذاکراتی که دونالد ترامپ با یک امضا بیرون امد و تمامی برنامه‌های حسن روحانی بهم خورد و دولت دیگر نتوانست در آن زمین به خوبی بازی کند. حال با کنار رفتن ترامپ و رویکار امدن رییسی بازی کمی تغییر کرده است ولی در این میان استدلالهای مختلفی درباره برجام و مذاکرات جدید شنیده می شود. باید منتظر باشیم و ببینم این مارتن به کجا خواهدرسید؟
درهمین باره با محمد صدر مشاور وزیر امور خارجه در دولت قبل به گفتگو پرداختیم:
*باتوجه به اینکه به مذاکرات هشت اذرماه نزدیک می شویم تحلیلی که از تیم مذاکره کننده دارید به چه صورت است؟
اگر بخواهم با صراحت به سوال شما پاسخ بدهم، شناخت دقیقی از این مجموعه ندارم و قضاوت در مورد عملکرد آن ها را زود می دانم. فعلا باید صبر کنیم تاببینم اولین دور از مذاکرات به کدام سمت میرود و چطور با مذاکرات و شرایط برخورد می کنند بعد بتوان قضاوت کرد. تا آنجا که اطلاع دارم، شخص آقای رئیسی و دولت به دنبال حل برجام هستند به این دلیل که درگیر مسائل اقتصادی هستند و می دانند که در صورت عدم حل قضیه چه مقدار زیادی به مشکلات اقتصادی افزوده می شود و چقدر مملکت و مردم در مشکلات جدی قرار می گیرند. بنابراین، با توجه به شرایط حاکم فعلا نمی خواهم پیش قضاوت داشته باشیم چراکه هیچ گونه اطلاع دقیقی هم از رئیس تیم مذاکره کننده به صورت دقیق وجود ندارد و باید صبر کنیم ببینیم تیم مذاکره کننده با چه استراتژی به سمت مذاکره خواهد رفت.
*شاهد سفر آقای باقری به اروپا بودیم همچنین نماینده ویژه آمریکا در امور ایران به منطقه سفر داشتند، تردد سفرهای رابرت مالی و باقری همچنین گروسی را شما چطور تحلیل می کنید؟
سفرهای رابرت مالی به منطقه عمدتا برای کسب نظر و مشورت از کشورهای عربی بود که آن ها را متحدین خودش می داند. البته مهم تر از آن ها بحث اسرائیل بود. به خاطر اینکه اسرائیل کاملا با به نتیجه رسیدن برجام مخالف است و می داند که اگر برجام به نتیجه ای برسد در هر صورت آن خطرات تحریم های جدی و تحریم های بین المللی که ایران را تهدید می کند از بین خواهد رفت. به همین دلیل در واقع حتی نخست وزیر اسرائیل حاضر نشد با نماینده آمریکا مذاکره کند. در مجموع اسرائیل نارضایتی خودش را از سیاست های برجامی بایدن اعلام کرده به خاطر اینکه اسرائیل توقع اش این است که نحوه برخورد بایدن با مسئله برجام عین دوران ترامپ باشد.
بنابراین، سفرهای نماینده آمریکا به منطقه برای کسب نظر و همچنین یک نوع هماهنگی است. البته کشورهای عربی هم خیلی موافق به نتیجه رسیدن برجام نیستند ولی مثل اسرائیل مخالفت خودشان را علنا اعلام نمی کنند. به دلیل اینکه معذورات منطقه ای دارند و در عین حال می دانند که بایدن هم مثل ترامپ عمل نخواهد کرد. اسرائیل می داند به نتیجه نرسیدن برجام برای ایران مشکلات اساسی تری را ایجاد خواهد کرد و به خاطر همین موضوع، تمام تلاش خود را برای به نتیجه نرسیدن این موضوع انجام میدهد. متاسفانه اظهارات وزیر خارجه فرانسه، نسبت به ایران خیلی تند بود و یک مقدار هم بوی تهدید می داد. ایران اگر مسائل برجام را جدی نگیرد باید به عواقبش بیاندیشد. البته فرانسه همیشه یک موضع نسبتا تندی داشته و هنوز نمی شود به صورت قطعی قضاوت کرد که در واقع سفرهای باقری به اروپا در این بخش ها چگونه بوده است. ولی آنچه که مسلم است، ایران قبول کرده مذاکرات در وین باشد و شروع کننده مذاکره باشد همین موضوع نشان میدهد ایران نمی خواهد از میز مذاکره فرار کند که تا حدی می توان مثبت تلقی کرد. اما باز باید صبر کنیم و مذاکرات را ببینیم تا بتوانیم یک تحلیل دقیق و منصفانه از قضایا داشته باشیم.
*در صحبت هایتان اشاره کردید، کشورهای عربی خیلی تمایل ندارند که توافقی صورت بگیرد مهم ترین دلیل ناراضیتی که دارند، چیست؟ آیا از قدرت گرفتن مجدد ایران در منطقه هراس دارند؟
بله. یکی از مهمترین نکات بحث ایران هراسی است که این قضیه ریشه نسبتا طولانی دارد و برمی گردد به وقوع انقلاب اسلامی در ایران. از زمانی که انقلاب اسلامی در ایران به نتیجه رسید همیشه آمریکا به دنبال این بود که کشورهای عربی را برعلیه جمهوری اسلامی ایران تحریک کند و بگوید که ایران خطر بزرگی برای شما دارد. به همین دلیل، وقتی شورای همکاری خلیج فارس با نظر آمریکا تشکیل شد برای همین بود که این کشورها علیه جمهوری اسلامی متحد شوند. آمریکا خیلی سعی کرد به کشورهای عربی در این مدت به آن ها تلقین کند که دیگر اسرائیل دشمن شما نیست و این جمهوری اسلامی ایران که با شما دشمن است. به دلیل اینکه ایران دنبال صدور انقلاب است و می خواهد تمام رژیم‌های کشورهای عربی را تغییر دهد. تلاش های امریکا در این راستا به نتیجه نرسید تا زمانی که متاسفانه آقای احمدی نژاد در ایران رئیس جمهور شد. با موضع گیری های جنجالی و غیرمنطقی و تندی که دولت آقای احمدی نژاد داشت متاسفانه این موقعیت برای آمریکا پیش آمد که این کشورهای عربی را در واقع قانع کند که ایران در منطقه به دنبال تنش و ایجاد مشکل برای شما است که تا حد زیادی نیز موفق شد. می توان گفت از آن زمان بود که مقدمه عادی سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی خلیج فارس اغاز شد و تا همین اواخر نیز توافق پیمان طرح ابراهیم نیز به نتیجه رسید و یکی_ دو تا از کشورهای خلیج فارس با اسرائیل رابطه برقرار کردند و این طرح دنبال می شود. بنابراین، متاسفانه با این قضایا می بینیم که مواضع کشورهای عربی به اسرائیل در مقابله با ایران نزدیک شده و آن ها مواضعی شبیه اسرائیل را اتخاذ کردند.
*در حال حاضر که نزدیک به هشتم آذرماه می شویم ایران و امریکا رایزنی هایی را انجام میدهند.به نظر شما با توجه به شرایطی که دیده می شود کدام از کشورها(ایران و امریکا) از این رایزنی ها دست پر برمی گردند؟
اصلا مسئله دست پر بودن مطرح نیست بلکه مسئله این است که به صورت جدی مخصوصا در مذاکرات به این قضیه توجه شود که چرا برجامی که با زحمات بسیار به نتیجه رسید و با موافقت هایی که طرفین داشتند و توافقی که حاصل شد و تا یکی دو سال هم اجرا شد با وجود رضایت نسبی طرفین یک دفعه برجام با مشکل مواجه شد؟ طبیعی است که ایجاد مشکل از طرف دولت ترامپ و آمریکا بود که یک مرتبه در واقع بدون هیچ مقدمه ای از این توافق خارج شده و تحریم ها یک جانبه را علیه جمهوری اسلامی شروع کرد. آمریکا بقیه کشورها را هم مجبور کرد که از این تحریم ها تبعیت کنند. این مسئله که آمریکا عامل شکست برجام بوده باید به صورت جدی مورد توجه قرار بگیرد و بعد از اینکه آمریکا پذیرفت همان توافقات که قبلا صورت گرفته بود و پذیرفت که هیچ گونه مشکلی برای پیشرفت برجام ایجاد نکند مذاکرات می تواند پیش برود. از آن طرف هم وقتی برجام به طرف توافق برود طبیعی است که تعهدات طرفین باید شروع به اجرا شود که یکی لغو کامل تحریم ها است و بعد هم باید بررسی شود که واقعا خروج آمریکا چه مقدار به اقتصاد ایران ضربه زده و باید آن را جبران کند. البته بعد از رفع کامل تحریم ها قطعا ایران هم به تعهدات برجامی خود در ارتباط با مسائل اتمی و هسته ای پایبند می شود.
سه شرطی که ایران برای بازگشت به برجام گذاشته بود را چطور می بینید؟
عذرخواهی چه زبانی باشد چه نباشد خیلی اهمیت ندارد مهم این است که در عمل این کار انجام شود. یعنی آمریکا تحریم هایی را که شروع کرده همه را لغو کند و بعد هم تعهد این قضیه که کار ترامپ دیگر تکرار نخواهد شد. البته چون ممکن است هی دولت آمریکا بگوید که این تعهد را نمی توانیم بدهیم این مربوط به کنگره است. در اینجا ایران نه تنها در مذاکرات از آمریکا بلکه باید از دولت اروپایی هم تعهد بگیرد که شما هم باید تعهد دهید که در صورتی که آمریکا کارش تکرار شود تحریم هایی که توسط آمریکا بر علیه ایران برقرار شد به هیچ وجه از آن تبعیت نکنند و زیر بار تحمیل و فشارهای آمریکا نروند.
با توجه به همسو بودن اروپا و امریکا ایا امکان پذیر هست؟
بله. اروپایی ها باید یک مقدار استقلال خودشان را در مقابل آمریکا نشان دهند و این طور نباشد که هر تصمیمی آمریکا گرفت آن ها به عنوان دنبال کننده های سیاست های آمریکا آن ها را انجام دهند. دولت اروپایی می توانند همچنین تعهداتی را بدهند و می توانند آن را اجرا کنند.
*سوالی که اینجا مطرح است، خیلی از تحلیلگران براین باور هستند جو بایدن مثل باراک اوباما کاریزمای لازم را در مقابل مجلس سنا و کنگره ندارد که همین امر منجر می شود برداشتن تحریم ها با مشکل روبرو شود ایا تحلیل را چطور ارزیابی می کنید؟
بایدن رئیس جمهور آمریکا است و ترامپ هم رئیس جمهور آمریکا بود. اختیارات این دو تا با یکدیگر که تفاوت ندارد تحریم هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام توسط ترامپ انجام شد همه با امضای رئیس جمهور آمریکا است یعنی با امضای ترامپ انجام شد و این به راحتی می تواند توسط بایدن در واقع لغو شود چرا که او هم همان اختیاراتی که آن داشت این هم دارد. نکته مهم این است که باید تحریم های برجامی برداشته شود یعنی تحریم هایی که بعد از خروج آمریکا از برجام برقرار شد آن ها باید برداشته شود و این هم در چارچوب اختیارات جو بایدن است. تا روزی که جو بایدن رئیس جمهور است این کار را می تواند انجام بدهد. ربطی به محبوبیت ندارد. بحث اختیارات رئیس جمهور است.
*با توجه به چیدمان تیم مذاکره کننده می بینیم افرادی هستند که منتقد اول و اصلی تیم مذاکره کننده دولت قبل و برجام هستند این موضوع چقدر در روند مذاکره می تواند تاثیر بگذارد؟
اگر نگاهی به موضع گیری بعضی از این آقایان که در دولت قبل مسئولیت نداشتند، داشته باشیم دید منفی به برجام داشتند. ولی ما تجربه داریم و می دانیم که وقتی آدم یک چارچوبی عمل می کند نمی تواند نظریات شخصی اش را که خلاف سیاست های کلی دولت یا رئیس جمهور باشد اعمال کند. به همین دلیل هم باید صبر کنیم ببینیم خروجی چه می شود؟ بعد قضاوت کنیم.
*آخرین وضعیت FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام به کجا رسیده است؟
متاسفانه مدت هاست که این موضوع کنار گذاشته و مورد بحث و بررسی قرار نگرفته است. طبیعتا اگر مجددا بخواهیم بررسی کنیم دولت مجددا درخواست کند که این مسئله در مجمع مورد بررسی قرار بگیرد. من فکر می کنم در آینده دولت به این نتیجه خواهند رسید. دولت به این نتیجه می رسد که باید این قضیه را حل کند مثل قضیه برجام. اگر این قضایا حل نشود مشکلات اقتصادی مملکت به راحتی قابل حل نخواهد بود.
