جزییات اعتراض مردم به طرح ضد اینترنت مجلس در فضای مجازی/ صدها هزار پست و کامنت در انتقاد از طرح صیانت

به گزارش جماران؛ محمد رهبری، دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی، در گزارشی تحلیلی  در رابطه با واکنش کاربران فضای مجازی به تصویب طرح «صیانت از حقوق کاربران» نوشت:

مجلس شورای اسلامی در روز چهارشنبه با بررسی طرح صیانت از اینترنت در روز چهارشنبه موافقت کرد و بر این اساس کمیسیون فرهنگی مجلس می‌تواند این طرح را که در ذهن بسیاری از فعالان فضای مجازی به طرح محدودسازی استفاده از اینترنت معروف شده، بدون نیاز به مصوبه در صحن مجلس اجرای آزمایشی آن را مصوب کند.

به دنبال این مصوبه مجلس در روز چهارشنبه، بسیاری از کاربران شبکه‌های اجتماعی از گرایش‌های مختلف اعم از اصولگرا و اصلاح‌طلب، و حتی بسیاری از کاربران عادی و غیر سیاسی نسبت به اجرای این طرح اعتراض کردند. نگاهی به داده‌های توئیتری و اینستاگرامی نشان می‌دهد که روزهای چهارشنبه و پنج‌شنبه، فضای کلی توئیتر و اینستاگرام متأثر از اعتراضات کاربران به این طرح بوده است.

در توئیتر و در روز 6مرداد ماه و همزمان با این طرح، بیش از 863هزار توئیت منتشر شده است. این تعداد توئیت در مقایسه با روزهای قبل از آن به طور میانگین حدود 150هزار توئیت بیشتر بوده که همان‌طور که در نمودار زیر مشخص است، نشان می‌دهد اعتراضات به این طرح تا چه حد در توئیت‌های کاربران فراگیر بوده است.

مطابق با داده‌های به‌دست‌آمده در این روز حداقل 132هزار کاربر یکتا نیز توئیت زده‌اند که در به نسبت روزهای پیش از آن به طور میانگین حدود 20هزار کاربر بیشتر بوده است؛ یعنی آنکه در توئیتر فقط 20هزار کاربر نسبتا ساکت، در اعتراض به این طرح توئیت‌زده و صدای اعتراضشان را بلند کرده‌اند. این در حالی است که فضای توئیتر در هفته‌های گذشته که فضای کشور متأثر از التهابات خوزستان بوده تا این حد ملتهب نشده بود و همین امر نشان می‌دهد که اعتراضات به این طرح مجلس بسیار فراگیرتر است. در یکی از پرلایک‌ترین توئیت‌های منتشر شده در این طرح، یکی از کاربران در توئیتی که از حدود 22هزار لایک گرفته نوشته است:

۸۵ میلیون ایرانی مخالف، ۱۲۱ایرانی موافق :))

در اینستاگرام اوضاع کمی متفاوت بوده است؛ موج اعتراضات به این طرح با یک روز تأخیر به اینستاگرام رسیده و اوج اعتراضات کاربران به این طرح در روز 5شنبه بوده است و میزان محتوای تولید شده در فضای اینستاگرام در این روز نسبت به روزهای پیش از آن بسیار افزایش یافته است. بررسی صدها هزار صفحه‌ی پابلیکِ اینستاگرامی نشان می‌دهد که در روز ‌‍پنج‌شنبه حداقل 219هزار پست در صفحات عمومی منتشر شده که تعداد آن به طور میانگین بیش از 80هزار پست نسبت به روزهای قبل بیشتر بودهاست و در این روز شاهد فعالیت تعداد به مراتب بیشتری از صفحات اینستاگرامی بوده‌ایم.

یافته‌های به‌دست‌آمده حاصل از داده‌کاوی نشان می‌دهد که حدود 50هزار صفحه‌ی اینستاگرامی که در روزهای پیش از آن چندان فعال نبوده‌اند، در روز پنج‌شنبه و به دنبال افزایش اعتراضات به طرح محدودیت اینترنت، فعال شده‌اند و در این روز به نیم‌میلیون کامنت اینستاگرامی در این صفحات بیش از روزهای قبل داشته‌ایم که تعداد کامنت قابل توجهی است که به نوعی حجم اعتراضات به طرح مجلس را نشان می‌دهد. این درحالی است که داده‌های صفحات خصوصی و داده‌های میلیون‌ها استوری که در اینستاگرام حتی بیشتر از پست‌ها دیده می‌شود در این تحلیل گردآوری و در نتیجه تحلیل نشده است و قابل حدس است که حجم اعتراضات در استوری‌ها به مراتب بیشتر باشد.

در میان کامنت‌های منتشر شده در صفحات مختلف، این اعتراضات پررنگ است. به طور مثال، خبر مربوط به تصویب طرح صیانت از اینترنت در صفحه خبرگزاری فارس که یک خبرگزاری اصولگرا محسوب می‌شود، بیش از 7هزار کامنت دریافت کرده است. تحلیل محتوای کمّی این کامنت‌ها نشان می‌دهد که اعتراض مخاطبان این خبرگزاری اصولگرا به این طرح مجلس فراوان بوده است. در این کامنت‌ها کلمات مربوط به کلیدواژه «مردم» 1432 بار تکرار شده که در آن‌ها نگرانی نسبت به وضعیت مردم بیان شده است. کلمات مجلس، طرح و انقلابی نیز به ترتیب 963بار، 839 بار و 421 بار تکرار شده است.

اما تحلیل کامنت‌های خبرگزاری فارس حاوی نکات قابل توجه‌تری نیز هست. در 367 کامنت، کلمه «کره‌شمالی» تکرار شده که این امر نشان می‌دهد که حتی مخاطبان خبرگزاری فارس نگران آن هستند که ایران وضعیتی شبیه به کشور کره‌شمالی پیدا کند. کلمه «شفافیت» نیز در 228 کامنت تکرار شده که حاکی از آن است که مطالبه شفافیت آرای نمایندگان مجلس که خواسته برخی از نیروهای اصولگرا نیز بود اجرا نشده و حال این طرح جدید مجلس به صورت غیر شفاف در حال تصویب است و کاربران اصولگرای خبرگزاری فارس به آن معترض هستند.

اعتراضات فقط محدود به اینستاگرام و توئیتر نبوده است. بیش از 834هزار نفر تاکنون کارزار مخالفت با طرح مجلس را امضا کرده‌اند که عدد بی‌سابقه‌ای است. تحلیل فراگیری اعتراضات به طرح مجلس پیچیدگی آنچنانی ندارد. اینترنت به بخشی از زندگی عموم ایرانیان تبدیل شده و هر عملی که آن را محدود کند باعث اعتراض آنان خواهد شد. مطابق با آخرین نظرسنجی ایسپا، 71درصد از مردم ای واتس‌اپ و 53درصد از آن‌ها از اینستاگرام استفاده می‌کنند و در این در حالی است که بسیاری از ایرانیان نیز از خدمات و امکانات گوگل استفاده می‌کنند. در اینستاگرام ده‌ها هزار کسب و کار آنلاین وجود دارد و بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در دوران کرونا در فضای آنلاین صورت می‌گیرد.

بنابراین در شرایطی که اکثریت ایرانیان از اینترنت و اپلیکیشن‌های آن استفاده می‌کنند، طبیعی است که هر طرحی که احتمالِ محدودسازی آن را افزایش دهد با اعتراض فراگیر ایرانیان موجه خواهد شد. اینترنت به بخشی از زندگی ایرانیان تبدیل شده و نمی‌توان جلوی استفاده از آن را گرفت. این طرح مجلس شبیه به آن می‌ماند که کسی بخواهد استفاده از حمّام را ممنوع کند و ایرانیان را مجبور به استفاده از خزینه کند! حال آن که حمام به بخشی طبیعی از زندگی ایرانیان تبدیل شده است و به طور طبیعی در برابر این ممنوعیت مقاومت صورت می‌گیرد؛ خصوصا اگر ایرانیان احساس کنند پشت چنین ممنوعیتی نه فقط جهل، که منفعت خزینه‌داران لحاظ شده است تا سود بیشتری به جیب ببرند!