احمد مسجد جامعی در مورد آیت الله هاشمی می گوید: یک‌بار در حضور ایشان سخن از سقوط پی‌در‌پی دولت‌های عربی همزمان با آنچه بهار عربی خوانده می‌شد، پیش آمد. آن سال‌ها برخی مسئولان ذوق‌زده بودند و از حرکت غرورآفرین جوامع‌کشورهای‌عربی نام می‌بردند و آن را نتیجه فعالیت‌های برون‌مرزی ایران، به‌ویژه برنامه‌های صداوسیما می‌دانستند و تا زمانی که محمد مرسی، رئیس‌جمهور منتخب مصر که انتخاب او محصول بهار عربی بود به ایران آمد و سخنان و رفتارهای بی‌قاعده‌ای از او سر زد، این شور و هیجان بی‌پایه همچنان ادامه داشت. آقای هاشمی چنان نمی‌اندیشید.
به گزارش جماران؛ احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر تهران، در یادداشتی در روزنامه همشهری نوشت: «آقای هاشمی رفسنجانی شاید تنها روحانی دوره ماست که به جز علوم حوزوی و مطالعات گسترده قرآنی، به تاریخ، آن هم تاریخ معاصر ایران و جهان پرداخته و در همان سال‌های پیش از انقلاب 2 اثر درباره امیرکبیر و فلسطین تألیف و ترجمه کرده است. پرداختن به تاریخ در بین طبقه روحانی به این شکل و در آن روزگار رایج نبود و اگر هم به تاریخ ایران یا تاریخ معاصر می‌پرداختند، به همان حوزه نهضت‌ها و شخصیت‌های روحانی و دینی و مذهب محدود می شد.
یکی از سخنرانی‌های سال‌های اخیر ایشان در مراسم رونمایی از کتاب تاریخ جامع ایران نشان داد که او تاریخ ایران پیش از اسلام را هم مطالعه کرده که این موضوع هم چندان باب میل روحانیت نبوده است.
زندگی سیاسی پرفراز و فرود و جست‌وجو در تاریخ و تیزهوشی او دست‌به‌دست هم داد تا نخستین شخصیت ردیف اول کشور باشد که چاپ و انتشار خاطرات او در زمان حیات خودش انجام شد. این اتفاق، حکایت از دلیری او هم می‌کرد زیرا در آن خاطرات مواردی را برای طعن و انتقاد منتقدان فراهم می‌نمود. این خاطرات بیش از هر چیز حاکی از حضور تأثیرگذار او در بیش از 3دهه از مهم‌ترین ادوار تاریخ ایران است. اما خاطرات هاشمی فراتر از تاریخ ایران است. یک‌بار در حضور ایشان سخن از سقوط پی‌در‌پی دولت‌های عربی همزمان با آنچه بهار عربی خوانده می‌شد، پیش آمد. آن سال‌ها برخی مسئولان ذوق‌زده بودند و از حرکت غرورآفرین جوامع‌کشورهای‌عربی نام می‌بردند و آن را نتیجه فعالیت‌های برون‌مرزی ایران، به‌ویژه برنامه‌های صداوسیما می‌دانستند و تا زمانی که محمد مرسی، رئیس‌جمهور منتخب مصر که انتخاب او محصول بهار عربی بود به ایران آمد و سخنان و رفتارهای بی‌قاعده‌ای از او سر زد، این شور و هیجان بی‌پایه همچنان ادامه داشت. آقای هاشمی چنان نمی‌اندیشید.
به یاد دارم وقتی از گسترش این موج به سوریه صحبت شد، ایشان به صراحت از تفاوت اوضاع سوریه با سایر کشورهای عربی سخن گفت و حوادث بعدی را تا حد زیادی به روشنی پیش‌بینی کرد.
در نمونه دیگر بحث درباره اوضاع داخلی ما در زمان دولتی بود که چندان به بحث‌های کارشناسی عقیده‌ای نداشت و کوشش می‌کرد امور را ساده و پیش‌پا‌افتاده و دم‌دستی جلوه دهد و روی هم رفته از مذاکره با نخبگان دوری می‌کرد و این کار را موجب کندی حرکت و طولانی‌شدن فرایند پیشرفت کشور می‌دانست. وقتی بحث حرکت‌های عوام‌فریبانه با ذکر مثال‌هایی مطرح شد، آقای هاشمی گفتند الان دنیا هم رو به همین سمت می‌رود. نتایج انتخابات قبلی آمریکا با همین دیدگاه قابل پیگیری است و آنچه بعدها در کشورهای دیگر و ازجمله آمریکا اتفاق افتاد، نشان از درستی دیدگاه آقای هاشمی بود.
دور نیست اگر بگوییم این پختگی و دوراندیشی حاصل نه فقط تیزهوشی، بلکه همچنین به‌دلیل مطالعات تاریخی او و نشست و برخاست ایشان با نخبگان حوزه‌های اقتصاد، اجتماع، سیاست و صنعت به‌ویژه پس از پایان مسئولیت ریاست‌جمهوری بود که از ایشان یک رجل سیاسی پرتجربه پرورده بود که توان پیش‌بینی وقایع آینده و تأثیرگذاری بر روند تحولات را داشت. بی‌آنکه (به‌ویژه در سال‌های پایانی عمر) عملا در قدرت دستی داشته باشد، هر چند او هیچ‌گاه از تلاش و کوشش برای اصلاح امور و نزدیک‌کردن هویت‌های متکثر گروه‌های اجتماعی و سیاسی کناره نگرفت.»
